وی افزود: در میان متأخرین از علما به ویژه اصولیون و فقها تأویل را به معنای حمل کردن ظاهر بر خلافش مطرح کرده اند، یعنی باید از ظاهر صرف نظر کرده آن را بر خلاف آن حمل کرد؛ این معنا ابدا در قرآن در قرآن نیست هرگز نمی توان تأویل در قرآن را به این معنا گرفت.

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که اگر معنای اخیر تأویل برای قرآن در نظر گرفته شود یعنی اختلافات فراوانی در قرآن وجود دارد، اظهار داشت: اگر این معنا در نظر گرفته شود ما فرقی با مسیحیان نداریم چون مسیحیان ظواهر کتاب خود را بر خلاف آن حمل می کنند.

وی ادامه داد: استفاده از این معنا در موارد دیگر اشکالی ندارد اما در قرآن محال است، قرآن کریم واژه تأویل را برای عمل، رویا، قرآن و آیه مبارکه به کار برده است؛ در جریان حضرت موسی و خضر بیان دلایل و مصالح کارها تأویل به شمار می رود، بیان ریشه های خواب توسط حضرت یوسف نیز نوعی تأویل است.

این مرجع تقلید با تأکید بر این که هر ملتی که در میان آنها عدالت بوده، دزدی نباشد و صادقانه رفتار کنند مسلما سرفراز هستند، ابراز داشت: ملتی که در آن دزدی و کم فروشی باشد به یقین ملتی فلک زده خواهد بود، تأویل در این جا به معنای تکوینی است.

وی عنوان کرد: تأویل کتاب واقعیت قرآن است، قرآن کریم از صدها موضوع که انسان ندیده خبر می دهد؛ همه آنچه قرآن بیان می کند شبیه آن در دنیا مشاهده می شود، الفاظ مادی نمی تواند واقعیات عالم آخرت را نشان دهد؛ در این جهان با الفاظ قرآن محشوریم و در جهان آخرت واقع قرآن برای انسان مجسم می شود.

حضرت آیت الله سبحانی خاطرنشان کرد: در یک مورد تأویل جنبه ای تشریع دارد که لفظ را باید مشخص کرد که این مورد در آیات متشابه است، از نظر بنده متشابه برمی گردد به آیاتی که ظهور مستقر ندارند، اگر آیات ظهور مستقر داشته باشند از محکمات محسوب می شوند.

وی اضافه کرد: باید متشابهات را به محکمات ارجاع داد تا معانی آنها مشخص شود تنها در این مورد تأویل جنبه تشریعی و لفظی دارد، قرآن می فرماید« وَالسَّمَاءَ بَنَیْنَاهَا بِأَیْدٍ» اما خداوند ید و دست ندارد از این رو باید قرائن را مشاهده کرد و این آیه را از حالت مشابه به محکم برگرداند.

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم با بیان این که آیه اخیر در برابر مشرکان است، گفت: مشرکان معتقد بودند که مسأله خلقت دیگری غیر از خدا مدخلیت داشته است و قائل به شرکت در خالقیت بودند، قرآن می فرماید ما به دست خود این آسمان را ساختیم یعنی دیگری در این کار مدخلیت نداشته است؛ این مسأله تعبیری عرفی است.

وی افزود: برخی آیات متشابه را همانند ما معنا نمی کنند و می گویند متشابه چیزی است که از حس انسان دوری دارد، باید پاسخ داد این مسائلی که برخی می کنند همانند برزخ و جهنم آیات نبوده بلکه مفردات هستند؛ آیات متشابه باید فتنه انگیز باشند.

این مرجع تقلید با بیان این که در طول زمان با آیات متشابه فتنه گری کردند، اظهار داشت: مجسمه ها یعنی قائلان به جسمیت خداوند که الان داعش و وهابیت همگی دنبال آنها هستند با همین آیات فتنه گری کردند، این افراد خدا را در عرش و بر روی تختی تصور می کنند.

وی ادامه داد: آیات مشابه با کار مسیحیان تفاوت دارد، مسیحیان صریح را عوض می کنند اما ما صریح را تغییر نمی دهیم بلکه آیات غیر مسقر را به آیات محکم ارجاع می دهیم؛ در تفسیر فخر زاری تأکید بر جبر دیده می شود؛ آیات متشابه را می توان به وسیله محکمات به حالت مستحکم رساند.