این مرجع تقلید با اشاره به نام سوره مؤمنون اظهار داشت: وقتی که سوره را به مؤمنون اضافه می کنند باید سوره المؤمنون گفته شود؛ اما این حاکی از حکایت است و از نظر ادبیات به آن حکایت می گویند؛ البته می توان سوره المؤمنین نیز گفت.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم درباره نام سوره ها تصریح کرد: اسماء سور، انتخابی است و صحابی این سوره را سوره المؤمنین یا سوره المؤمنون نامگذاری کرده اند؛ باید نام سور مناسب آنها باشند و نام سوره ها توقیفی نیست و همه می توانند نام گذاری کنند، البته باید در شأن سوره باشد.

وی گفت: باید روح سوره را پیدا کرد؛ اگر انسان این آیات را مطالعه کند، در می یابد که هدف این سوره کوبیدن بت پرستی است؛ بسیاری از آیات این سوره برای این منظور و ضمنا اعتقاد به معاد است؛ تمامی سوره ها حولی دارد و مفسر باید با مطالعه آیات، هدف و حول آن را پیدا کند.

راه شناسایی مکی یا مدنی بودن سوره ها

حضرت آیت الله سبحانی درباره شناختن مکی یا مدنی بودن سوره ها یادآور شد: سوره مؤمنون مکی است؛ سوره های مکی غالبا روی اصول خمسه و عقاید بحث می کنند و مسأله فروع دین در آن مطرح نیست و غالبا به خدا شناسی، معاد و قصص انبیا مربوط است که با بت پرستی مبارزه کرده اند؛ سوره های مدنی درباره مناظره با اهل کتاب مانند اهل یهود بوده و راجع به مسائل شرعی است.

این مرجع تقلید افزود: در این جا سؤالی پیش می آید که اگر سوره مؤمنون مکی است، چرا امر به نماز کرده و درباره زکات بحث می کن و این در حالی است که زکات در سال دوم هجرت نازل شده است؛ در پاسخ باید گفت که نماز در معراج بر پیامبر اکرم(ص) نازل شده و معراج در سال دهم بعثت بوده است، بنابراین با مکی بودن آن منافاتی ندارد؛ چرا که نماز در مکه بوده است؛ زکات در این جا به معنا صدقه است و دو معنا دارد: یک نوع، زکات دارای نصاب است، در مدینه بوده است و اما زکات در این جا به معنای مطلقِ تسدیه است و  صدقه را شامل می شود و این سوره مکی است و مانعی ندارد که در ابتدای آن نماز و زکات آمده است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم به تفسیر آیه اول سوره مؤمنون پرداخت و اظهار داشت: خداوند متعال در اولین آیه این سوره می فرماید «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون»؛ فَلَحَ به در لغت به معنای شَق است و و انسانی که لَب شکری باشد، به آن اَفلَح می گویند؛ افلح به معنای پیروزی است، چرا که پیروزی با شق مناسب است و انسانی که پیروز می شود، مشکلات را می شکافد و پیروز می شود؛ مؤمنی که می خواهد در قیامت رستگار شود، باید مشکلات را بشکافد.

وی با اشاره به آیه دوم این سوره تصریح کرد: خداوند در آیه بعد می فرماید «الَّذِینَ هُمْ فىِ صَلَاتهِِمْ خَاشِعُون»، روح نماز خشوع است و خشوع این است که در نماز غیر از خدا چیزی انسان را مشغول نکند و انسان به تدریج به این مقام دست پیدا می کند.

پاسخ به شبهه ای درباره خشوع در نماز طبق آیه قرآن

حضرت آیت الله سبحانی با اشاره به روایتی از پیامبر گرامی اسلام(ص) خاطرنشان کرد: مرکز خشوع، قلب است و اگر قلب خاشع باشد، سایر اعضا نیز خاشع می شوند و اگر کسی با ریش خود بازی می کند، معلوم است که خاشع نیست.

این مرجع تقلید در پاسخ به شبهه ای درباره نماز گفت: نماز روح دارد و روح آن خشوع است؛ گاهی می گویند که قرآن فرموده است«إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر»، بسیاری از افراد نماز می خواند و اما گناه هم می کنند که در پاسخ باید گفت کدام نماز؟ منظور از نماز در این آیه، نمازی که در آن خشوع باشد و قلب انسان مسخر خدا، مقامات اولیا و انبیا باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم یادآور شد: ابن ابی الحدید درباره خشوع امیر مؤمنان(ع) می گوید حضرت علی(ع) مردی است که در لیله الحریر(در جنگ صفین) که باید نماز می خواند، فرشی انداختند و آن حضرت در وسط جنگ نمازش را خواند، در حالی که تیر از گوش رد می شد و حضرت علی(ع) کوچک ترین تکانی نمی خورد؛ البته پاسخ های دیگری برای این شبهه داده شده است، اما این جواب خوبی است.

وی به کشت و کشتار مسلمانان توسط دولت عربستان خاطرنشان کرد: زمامداران عربستان و وهابیت در اول وقت نماز می خوانند، اما اکنون این همه کشتار در یمن چیست؟ هزاران کودک در یمن کشته شده است؟ وهابیت نماز می خواند، اما در نمازشان خشوع نیست.

لزوم نصیحت زمامداران برخی کشورهای اسلامی بر دوری از کشتار مسلمانان

حضرت آیت الله سبحانی افزود: بر اثر همین بمباران ها در یمن و سوریه جمعیت ها کوچ می کنند و در دریا غرق می شوند؛ باید اشک ریخت که گروهی از این افراد به دستگاه مسیحیت روی می آورند و مسیحیت را می پذیرند؛ آیا عیب و ننگ نیست که دو دولت اسلامی با هم بجنگند و سبب شود که مسلمانان به مسیحیان پناه ببرند؛ کشتار کودکان، متلاشی شدن خانواده ها، بی خانمان شدن جمعیت کثیر و غرق شدن افرادی در دریا از ثمرات این جنگ ها است.

وی بر لزوم نصیحت زمامداران برخی کشورهای اسلامی از سوی علمای اسلام تأکید کرد و اظهار داشت: یا رسول الله برخیز و امتت را مطالعه کن که اینها می گویند زمامداران کشورهای اسلامی هستند؛ آیا وقت آن نرسیده است که علمای اسلامی که اهل فکر هستند، این رؤسا را بر سفره قرآن جمع کرده و نصیحت کنند.

حضرت آیت الله سبحانی ضمن توصیه بر دوری از انجام کارهای لغو،‌ تصریح کرد: در آیه بعدی خداوند می فرماید «وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون»؛ لغو، لهو و لعب در قرآن آمده است که با هم فرق دارند؛ لغو به معنای کار بی فایده و بی اثر است؛ گاهی انسان هایی هستند که با هم شوخی می کنند باید گفت که ایجاد سرور در مؤمن لغو نیست؛ حضرت علی(ع) می فرمایند شوخی کردن های عقلایی مانعی ندارد، به شرطی که در آن لغو نباشد و هدف زُدودن غم از دل دوست مصیبت زده باشد.

این مرجع تقلید افزود: تسبیح چرخاندن بیهوده، کاری لغو است؛ قرآن نفرمود وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُجتَنِبون؛ اجتناب یعنی انگار میل دارند، اما خود را کنار می کشند، اما مُعرِضون یعنی این که به قدری روحشان بالا است که از لغو ابراز تنفر می کنند؛ تمام کلمات قران از روی حساب است. مؤمن باید به حدی هدفش بالا باشد که به لغو میل پیدا نکند.