محتوای سخنرانی یازدهم: اسباب فقر و تنگدستی
حجت السلام علی بیاتی مدیر موسسه نسیم رحمت و عضو هیئت امناء اتاق فکرتبلیغ
محتوای سخنرانی های رزق حلال
سخنرانی یازدهم: اسباب فقر و تنگدستی
۱٫سوگندخوردن :
امیر المؤمنین(ع) فرمود: إِیَّاکُمْ وَ الْحَلْفَ فَإِنَّهُ یُنَفِّقُ السِّلْعَهَ وَ یَمْحَقُ الْبَرَکَه. کافی ج ۵ ص ۱۶۲
از سوگند بپرهیزید ، آن کالا را به فروش می رساند ولی برکت را از میان می برد.
۲٫دروغ گفتن :
امام صادق (ع) فرمود: إِذَا التَّاجِرَانِ صَدَقَا بُورِکَ لَهُمَا فَإِذَا کَذَبَا وَ خَانَا لَمْ یُبَارَکْ لَهُمَا وَ هُمَا بِالْخِیَارِ مَا لَمْ یَفْتَرِقَا
فَإِنِ اخْتَلَفَا فَالْقَوْلُ قَوْلُ رَبِّ السِّلْعَهِ أَوْ یَتَتَارَکَا. کافی ج ۵ ص ۱۷۴
۳٫بی اعتنایی به نعمتها ، خاصه نان که برکت خداست:
وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْیَهً کانَتْ آمِنَهً مُطْمَئِنَّهً، یَأْتِیها رِزْقُها رَغَداً مِنْ کُلِّ مَکانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ، فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ
وَ الْخَوْفِ بِما کانُوا یَصْنَعُون. نحل ۱۱۲ .
۴٫سبک شمردن نماز:
حضرت زهرا(س) از پیامبر(ص) پرسید: کسی که نمازش را سبک بشمارد چه عقوبتی گریبان گیر او می شود؟
پیامبر(ص) در آن روایت معروف فرمود ، به ۱۵ بلا گرفتار می شود:
۶ بلا در دنیا ، ۳ بلا در وقت مرگ ، ۳ بلا در قبر و۳ بلا در قیامت وقتی از قبر خارج می شود ، از جمله بلاهای دنیایی :
۱ـ برکت از عمرش میرود ۲ـ برکت از رزق و روزیش برداشته می شود ۳ـ سیمای صالحان از دست می دهد (چهره اش نورندارد). فلاح المسائل سید بن طاووس ص ۲۲
۵٫اظهار حرص:
امام صادق (ع) فرمود:مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسَى وَ الْآخِرَهُ أَکْبَرُ هَمِّهِ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ الْغِنَى فِی قَلْبِهِ وَ جَمَعَ لَهُ أَمْرَهُ وَ لَمْ یَخْرُجْ
مِنَ الدُّنْیَا حَتَّى یَسْتَکْمِلَ رِزْقَهُ وَ مَنْ أَصْبَحَ وَ أَمْسَى وَ الدُّنْیَا أَکْبَرُ هَمِّهِ جَعَلَ اللَّهُ الْفَقْرَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ شَتَّتَ عَلَیْهِ أَمْرَهُ
وَ لَمْ یَنَلْ مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا مَا قُسِمَ لَه. بحارالانوار ج ۱۰۰ ص۲۹
البته ممکن است کسی با حرص بیش از اندازه از حلال یا حرام به اموالی برسد ولی باید توجه داشت ممکن است قرار بوده
در آینده به چنین ثروتی برسد ولی او با حرص زدن زودتر به آن رسیده درعوض آن موقع که قرار بوده ثروت به اوبرسد ،
تهی دست می شود.
امام باقر (ع) از پیامبر(ص) در حجۀ الوداع نقل می کند : روح الامین به من چنین وحی نمود که هیچ کس تا هنگامی که رزقش بدست نیامده از دنیا نمی رود. بنابراین تقوی پیشه کنید،ودر طلب رزق آهسته پیش روید و دیر رسیدن رزق باعث نشود رزق و روزیتان را از راه گناه و معصیت بدست آورید، زیرا خداوند ارزاق را از راه حلال بین بندگانش تقسیم کرده نه از راه حرام ، کسی که پرده دری کند و دنبال حرام برود خداوند به همان اندازه از حلال ،از او کم می کند و روز قیامت بر این کارش حسابرسی و مؤاخذه می کند. کافی ج ۵ ص ۸۰
امام سجاد (ع) از حضرت لقمان نقل می کند که به فرزندش فرمود : قناعت و خرسندی از تقسیم خدا را ملازم باش و بدان هنگامی که دزد چیزی سرقت کند خداوند او را از رزقش باز می دارد و گناهانش به گردن او می ماند در صورتی که اگر صبر می کرد به همان چیز از راه حلال دست می یافت. بحارالانوار ج ۱۳ ص ۴۲۱
۶٫ خوابیدن بین الطلوعین:
قَالَ الصَّادِقُ (ع) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ :(فَالْمُقَسِّماتِ أَمْرا. ذاریات ۴) فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً قَالَ الْمَلَائِکَهُ تُقَسِّمُ أَرْزَاقَ
بَنِی آدَمَ مَا بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَمَنْ نَامَ فِیمَا بَیْنَهُمَا نَامَ عَنْ رِزْقِهِ. تهذیب شیخ طوسی ج ۲ ص۱۳۹
۷٫ بی تدبیری در امور اقتصادی:
اندازه گیری صحیح در مصرف یکی از مسائل مهم اقتصادی است چون تدبیر صحیح، ثروت اندک را می افزاید اما بی تدبیری ثروت فراوان را به باد می دهد.
امام باقر(ع) تدبیر در اقتصاد و تقدیر در معشیت را یکی از نشانه های کمال انسان می شمارد:
الْکَمَالُ کُلُ الْکَمَالِ التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَهِ وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَهِ. کافی ج ۱ ص۳۲
شخصی لباس وصله دار تن امام صادق (ع)دید از امام علت را پرسید ؟حضرت کاغذی به آن نشان داد که نوشته بود:
لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا حَیَاءَ لَهُ وَ لَا مَالَ لِمَنْ لَا تَقْدِیرَ لَهُ وَ لَا جَدِیدَ لِمَنْ لَا خَلَقَ لَه.(کسی که کهنه ندارد نو هم ندارد) کافی ج ۵ ص ۳۱۷ ۸ـ قطع رحم:
امیر المؤمنین (ع)فرمود: إِنَّ أَهْلَ الْبَیْتِ لَیَجْتَمِعُونَ وَ یَتَوَاسَوْنَ وَ هُمْ فَجَرَهٌ فَیَرْزُقُهُمُ اللَّهُ وَ إِنَّ أَهْلَ الْبَیْتِ لَیَتَفَرَّقُونَ
وَ یَقْطَعُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً فَیَحْرِمُهُمُ اللَّهُ وَ هُمْ أَتْقِیَاءُ. کافی ج ۲ ص ۳۴۷
۹٫ گوش دادن به غنا و موسیقی :
امام صادق (ع)فرمود :الْغِنَاءُ یُورِثُ النِّفَاقَ وَ یُعْقِبُ الْفَقْر. وسائلالشیعه ج ۱۷ ص ۳۰۹
۱۰٫ فقیر را از درخانه نا امید بر گرداندن:
امیر المؤمنین (ع)فرمود : سَبَبُ زَوَالِ الْیَسَارِ مَنْعُ الْمُحْتَاجِ. غررالحکم ص ۳۱۷
۱۱٫درخواست از مردم و درخواست نکردن از خدا:
پیامبر (ص)فرمود: مَنْ فَتَحَ عَلَى نَفْسِهِ بَابَ الْمَسْأَلَهِ فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِ سَبْعِینَ بَاباً مِنَ الْفَقْرِ لَا یَسُدُّ أَدْنَاهُ شَیْء.(که پست ترین آنها را چیزی نمی بندد). عده الداعی ص ۱۰۰
و امام صادق (ع) فرمود: مَنْ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ افْتَقَر. مکارم الاخلاق ص ۲۶۸
۱۲ـ گناه:
امیر المؤمنین (ع)فرمود: تَوَقُّوا الذُّنُوبَ فَمَا مِنْ بَلِیَّهٍ وَ لَا نَقْصِ رِزْقٍ إِلَّا بِذَنْبٍ حَتَّى الْخَدْشِ وَ الْکَبْوَهِ وَ الْمُصِیبَهِ قَالَ اللَّهُ
عَزَّ وَ جَلَ وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ. خصال صدوق ج ۲ ص۶۱۶
خداوند در قرآن می فرماید : وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیر. شوری/ ۳۰
۱۳ـ حتی نیت گناه:
امام صادق (ع)فرمود :إِنَ الْمُؤْمِنَ لَیَنْوِی الذَّنْبَ فَیُحْرَمُ رِزْقَه. بحارالانوار ج ۶۸ ص ۲۴۷
۱۴ـ ترک حج:
پیامبر(ص) در خطبه غدیر فرمود : مَعَاشِرَ النَّاسِ حُجُّوا الْبَیْتَ فَمَا وَرَدَهُ أَهْلُ بَیْتٍ إِلَّا اسْتَغْنَوْا وَ لَا تَخَلَّفُوا عَنْهُ إِلَّا افْتَقَرُوا. احتجاج طبرسی ج ۱ ص۶۸ ۱۵ـ ترک نهی از منکر:
امام صادق (ع)فرمود: أَیُّمَا نَاشٍ نَشَأَ فِی قَوْمِهِ(کسی پرورش یابد در قوم قبیله اش) ثُمَّ لَمْ یُؤَدَّبْ عَلَى مَعْصِیَتِهِ(نهی از منکر کند) فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوَّلُ مَا یُعَاقِبُهُمْ بِهِ أَنْ یَنْقُصَ
مِنْ أَرْزَاقِهِم. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ص ۲۲۳
۱۶ـ کسب حرام:
پیامبر (ص)فرمود:مَنْ کَسَبَ مَالًا مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَفْقَرَهُ اللَّه بحارالانوار ج ۱۰۳ ص ۵
۱۷ـ ربا:
قرآن میفرماید :یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبا وَ یُرْبِی الصَّدَقات.
خدا ربا را نابود می کند و صدقات را می افزاید. بقره/۲۷۶
یعنی مردم گمان نکنند ربا روزی را زیاد می کند نه بلکه خدا مال ربوی را نابود می کند آنچه باعث افزایش روزی است صدقه است نه ربا…
امام صادق (ع)فرمود: إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ هَلَاکاً ظَهَرَ فِیهِمُ الرِّبَا. وسائل الشیعه ج ۱۸ ص ۱۲۳
۱۸ـ پرداخت نکردن بدهی از ترس تهیدستی:
امام باقر (ع) فرمود: مَنْ حَبَسَ مَالَ امْرِئٍ مُسْلِمٍ وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَى أَنْ یُعْطِیَهُ إِیَّاهُ مَخَافَهَ إِنْ خَرَجَ ذَلِکَ الْحَقُّ مِنْ یَدِهِ أَنْ یَفْتَقِرَ کَانَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَقْدَرَ عَلَى أَنْ یُفْقِرَهُ مِنْهُ
عَلَى أَنْ یُفْنِیَ نَفْسَهُ بِحَبْسِهِ ذَلِکَ الْحَق. کافی ج ۵ ص ۱۰۱ ۱۹ـ خیانت:
امام صادق از پیامبر(ص)نقل فرمودند: الْأَمَانَهُ تَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ الْخِیَانَهُ تَجْلِبُ الْفَقْر. کافی ج ۵ ص ۱۳۳
۲۰ـ ظلم:
امیر المؤمنین (ع)فرمود:الظُّلْمُ یَطْرُدُ النِّعَم. تصنیف غرر الحکم ص ۴۵۶
امام صادق(ع) فرمود: کسی که در زمینی گندم بکارد ولی به بار ننشیند یا کم ارزش برداشت کند این به جهت ظلمی است که نسبت به صاحبان زمین یا کشاورزان روا داشته، زیرا خدا فرمود:
فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُم. (نساء ۱۶۰) کافی ج ۵ ص ۳۰۶
۲۱٫قضا شدن نماز صبح و عشاء بخاطر خواب: ۲۲ .نعمت را کوچک شمردن:
۲۳ .نارضایتی از خدا:
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَدْفَعُ الْقِسْمَ : إِظْهَارُ الِافْتِقَارِ وَ النَّوْمُ عَنِ الْعَتَمَهِ (نماز عشا)وَ عَنْ صَلَاهِ الْغَدَاهِ (نماز صبح)وَ اسْتِحْقَارُ النِّعَمِ
وَ شَکْوَى الْمَعْبُودِ عَزَّ وَ جَل. معانی الأخبار ص ۲۶۹ ۲۴ . بدخلقی:
امیر المؤمنین (ع)فرمود :مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ ضَاقَ رِزْقُهُ. غررالحکم ص ۵۹۲
۲۵ـ فحاشی:
مَنْ فَحَشَ عَلَى أَخِیهِ الْمُسْلِمِ نَزَعَ اللَّهُ مِنْهُ بَرَکَهَ رِزْقِهِ وَ وَکَلَهُ إِلَى نَفْسِهِ وَ أَفْسَدَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَه. وسائل الشیعه ج ۱۶ ص۳۳
۲۶ـ ترک قرائت قرآن در منزل:
امام رضا (ع) از پیامبر (ص)نقل می کند: برای خانه هایتان سهمی از قرآن قرار دهید زیرا هنگامی که در خانه قرآن خوانده می شود امور بر آن خانه آسان می گردد و خیر و خوبی در آن خانه زیاد می شود. ولی اگر در خانه قرآن خوانده نشود بر اهل خانه .ندگی تنگ می شود و خیر و خوبی آن کاسته می شود و ساکنان آن در مسیر نقصان و کاهش قرارمی گیرند. وسائل ج ۶ ص ۲۰۰
۲۷ـ کفران نعمت :
امیر المؤمنین (ع) فرمود : سَبَبُ زَوَالِ النِّعَمِ الْکُفْرَان. غرر الحکم ص ۳۹۵
۲۸ـ کم شمردن روزی :
حسن بن بسّام جمّال گوید: نزد اسحاق بن عمارصیرفی بودم دکانش را بسته بود،کسی آمد به اندازه کمی حبوبات خواست او درب دکان را باز کرد و جنس را به بهاءیک درهم به او فروخت، من از این کاراو تعجب کردم، به او گفتم: تو کسی هستی که با کشتی به اندازه یک میلیون درهم جنس وارد می کنی، یعنی کلّی فروشی؛ اکنون برای یک درهم درب دکانت را باز کردی؟گفت ازامام صادق(ع)شنیدم : من استقلّ قلیل الرزق حَرُم کثیرَه. کافی ج ۵ ص ۳۱۸ ۲۹٫ اسراف :
امیر المؤمنین (ع)فرمود : سَبَبُ الْفَقْرِ الْإِسْرَاف. غررالحکم ص ۳۵۹ واسراف دو گونه است : ۱) تباه کردن نعمتها ۲) فراتر از شأ ن و درآمد خرج کردن، مثل: پوشدن لباس گران قیمت برای فقیر
لِلْمُسْرِفِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَأْکُلُ مَا لَیْسَ لَهُ وَ یَشْتَرِی بِمَا لَیْسَ لَهُ وَ یَلْبَسُ مَا لَیْسَ لَه. وسائل الشیعه ج ۷۵ ص ۶۵
۳۰٫سخت گرفتن درمعیشت خانواده :
امام کاظم (ع)فرمود : إِنَ عِیَالَ الرَّجُلِ أُسَرَاؤُهُ فَمَنْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ نِعْمَهً فَلْیُوَسِّعْ عَلَى أُسَرَائِهِ فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ أَوْشَکَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ تِلْکَ النِّعْمَه. مکارم الاخلاق ص ۲۱۷ موارد دیگری هم هست که برای آشنایی آنها باید به کتب مربوطه مراجعه کرد. از جمله:
۳۱٫غذا خوردن در حال جنابت ۳۲٫ ترک شستن دستها قبل از غذا ۳۳٫ بی اعتنایی به خورده نانها ۳۴٫نشستن در درگاه در ۳۵٫ جاروب منزل در شب ۳۶٫شستن سر و بدن در دستشویی ۳۷٫خشک کردن اعضاء بدن با دامن و آستین لباس ۳۸٫ کثیف گذاشتن ظرفها ۳۹٫ باقی گذاشتن تار عنکبوت در منزل ۴۰٫ شتاب در خروج از مسجد ۴۱٫ زود به کار رفتن و دیر به خانه آمدن ۴۲٫ نفرین و دشنام دادن به فرزندان ۴۳٫ دروغ گفتن ۴۴٫ لباس دو ختن در بدن ۴۵٫بول کردن در حمام ۴۶٫شانه کردن ایستاده ۴۷٫ نگه داری زباله در خانه ۴۸٫ زنا ۴۹٫ احتکار ۵۰٫ اهلبیت (ع)را وسیله رزق قرار دادن ۵۱٫ علم را وسیله رزق قرار دادن ۵۲٫ قضاوت بر خلاف حکم خدا ۵۳٫ خواب زیاد ۵۴٫ برهنه خوابیدن ۵۵٫ شانه کردن با شانه شکسته ۵۶٫ دعا نکردن برای پدر و مادر ۵۷٫ در حال ایستاده شلوار پوشیدن ۵۸٫ در حال نشسته عمامه بستن ۵۹٫ تقدم بر پیران و بزرگسالان ۶۰٫ پدر و مادر را به نام صدا زدن ۶۱ . خوابیده غذا خوردن ۶۲٫ نفرین بر پدر و ما در گفتن ۶۳٫ ناخن گرفتن با دندان ۶۴٫ بخل……
اخبار مرتبط
محورهای پژوهشی و تبلیغى ماه جمادی الثانی
مناسبت ها: سوم جمادی الثانی؛ شهادت حضرت زهرا علیها السلام حضرت زهرا علیها السلامبیشتر بخوانید
محورهای پژوهشی و تبلیغى ماه صفر
مناسبت ها: اول صفر ۱- جنگ صفین: جایگاه جهاد در اسلام دسته بندی مخالفین حکومتبیشتر بخوانید