سخن گفتن در مورد ابعاد شخصیت و اندیشه های تابناک امام خمینی رحمه الله رهبر بزرگ جهان اسلام در عصر حاضر و پدید آورنده مهمترین حادثه قرن بیستم کاری بس دشوار است.آغاز سخن

سخن گفتن در مورد ابعاد شخصیت و اندیشه هاى تابناک امام خمینى رحمه الله رهبر بزرگ جهان اسلام در عصر حاضر و پدید آورنده مهم ترین حادثه قرن بیستم کارى بس دشوار است.
با اینکه تا به حال مقالات و کتاب هاى بسیارى در این زمینه نوشته شده است، در معرفى شخصیت کامل آن رادمرد جهان اسلام به پایان راه نرسیده ایم، بلکه هنوز براى شناخت کامل هویت آن شخصیت فرزانه راهى دراز در پیش داریم و باید اعتراف نمود که:
من چه گویم یک رگم هشیار نیست وصف آن یارى که او را یار نیست
یک دهان خواهم به پهناى فلک تا بگویم وصف آن رشک ملک
ور دهان یابم چنین و صد چنین تنگ آید در بیان آن امین
حضرت امام خمینى رحمه الله به عنوان فقیهى ژرف نگر و حکیمى خردمند و سیاستمدارى دوراندیش و عارفى الهى، توانسته بود در پرتو مناجات هاى شبانه و توکل و معرفت و اخلاص، به منبع نورانیت الهى و اقیانوس بى کران عرفان و معنویت متصل گردد. به همین دلیل دست یابى به افق اندیشه هاى این شخصیت عظیم براى اندیشمندان اگر غیر ممکن نباشد، آسان نخواهد بود.
امیر مؤمنان علیه السلام در مورد شخصیت چنین مردانى مى فرماید: «هجم بهم العلم على حقیقه البصیره، و باشروا روح الیقین، واستلانوا مااستوعره المترفون. و انسوا بمااستوحش منه الجاهلون و صحبوا الدنیا بابدان ارواحها معلقه بالمحل الاعلى. اولئک خلفاء الله فى ارضه و الدعاه الى دینه، آه آه، شوقا الى رؤیتهم؛ آنان با نور دانش به حقیقت ادراک و بصیرت رسیدند و جوهره یقین را با جان خود دریافته اند و آنچه را که بر افراد رفاه طلب دشوار مى نمود راحت و آسان گرفته و با آنچه که نا آگاهان از آن بیم داشتند مانوس شدند. با بدن هایى همنشین دنیا گشتند که روح هاى آن ها به [قله هاى رفیع] عالم ملکوت پیوند خورده است. آنان جانشینان خدا در زمین او و دعوت کنندگان مردم به سوى دین اویند. آه! آه! چقدر مشتاق دیدارشان هستم!. » ۱
در این مجموعه بر آنیم که بخش هایى از مهم ترین ویژگى هاى شخصیتى امام راحل را از زبان و قلم دانشمندان و متفکران آزاد اندیش جهان بشنویم، زیرا:
خوشتر آن باشد که سر دلبران گفته آید در حدیث دیگران
به امید اینکه به این بهانه بتوانیم زمینه آگاهى بیشترى نسبت به ویژگى هاى شخصیتى آن نادره دوران را فراهم نمائیم. براى سهولت امر این نوشتار کوتاه را در دو بخش تقدیم مى کنیم. در بخش اول از دیدگاه اندیشمندان مسلمان و در بخش دوم از سخنان صاحب نظران غیر مسلمان آگاه خواهیم شد.

بخش اول: امام خمینى رحمه الله از منظر اندیشمندان مسلمان
سخن را با روایتى مشهور که عده اى از بزرگان معاصر آن را با شخصیت حضرت امام خمینى رحمه الله تطبیق نموده اند آغاز مى کنیم: امام هفتم حضرت موسى بن جعفر علیه السلام فرمود: «رجل من اهل قم یدعو الناس الى الحق، یجتمع معه قوم کزبر الحدید، لا تزلهم الریاح العواصف و لایملون من الحرب و لایجبنون و على الله یتوکلون والعاقبه للمتقین؛ مردى از اهل قم [به پا مى خیزد و] مردم را به حق [و حمایت از آن] فرا مى خواند. گروهى به گرد او مى آیند که مانند قطعه هاى آهن هستند، تندبادهاى [حوادث و مشکلات] آنان را متزلزل نمى کند و از جنگ خسته نمى شوند و [از چیزى] نمى ترسند و بر خداتوکل مى کنند. پیروزى نهایى از آن پرهیزگاران است.» ۲

امام خمینى رحمه الله سازنده تاریخ معاصر
دکتر مصطفى ایوب، دانشمند مسلمان آمریکایى و مسؤول گروه مطالعات ادیان در دانشگاه تامبل آمریکا در مورد رهبر کبیر انقلاب اسلامى ایران مى گوید:
«بنده معتقدم که تاریخ، امام خمینى رحمه الله را به عنوان بزرگترین شخصیت جهانى قرن بیستم معرفى خواهد کرد، زیرا او فردى بود که هم نبوغ سیاسى و هم نبوغ دینى داشت. درست است که ولایت فقیه به عنوان یک مفهوم اسلامى شیعى از غیبت صغرى همواره مورد بحث و بررسى بوده ولى امام خمینى رحمه الله به این مفهوم تفسیر دیگرى دادند که امام معصوم علیه السلام از طریق علمایى که فقیه اند نقشى در حکومت دارد و آن علماء نایبان امام علیه السلام هستند و چنانچه در شخصى خصوصیاتى که امام عصر علیه السلام بیان کرده فراهم گردد، فقیه اول خواهد بود. بنده معتقدم که از جمله مهم ترین تاثیرات نهضت امام خمینى رحمه الله این بوده که حکومت در یک کشور بزرگ و با اهمیت اسلامى را از ماهیت لائیکى آن به ماهیت اسلامى و دینى مبدل ساخت و بدین ترتیب جمهورى اسلامى الگویى براى جنبش هاى اسلامى جهان گردید.
من بر این باورم که از لحاظ قدرت فکرى، امام تنها یک فرد یا پدیده فردى نبود بلکه یکى از سازندگان تاریخ بود.» ۳

اثبات بطلان نظریه «دین افیون ملت ها»
استاد فهمى هویدى مصرى نویسنده مشهور روزنامه «الاهرام »، مجله «المجله » و روزنامه «الشرق الاوسط » مى گوید:
«باید گفت: که به طور کلى ذهن انسان از بیان دستاوردهاى امام عاجز است ولى مى توان آن ها را در بندهاى ذیل خلاصه کرد:
۱- اعتبار بخشیدن دوباره به ملت ایران و متوقف نمودن دشمنى و بى حرمتى به شخصیت مذهبى آنان که رژیم گذشته ایران درصدد بى ارزش کردن آن بود.
۲- ایشان گفته هایى چون «دین عنصرى است افیون ملل و عامل خمود و سستى » را رد کردند و ثابت نمودند که اگر از دین به درستى استفاده شود عنصرى فعال و مؤثر در برانگیختن ملت هاست.
۳- امام خمینى رحمه الله پیروزى مستضعفین و پیشرفت مهم مواضع اسلامى را در جهان معاصر محقق ساختند.
۴- امام در مقابل قواى استکبار جهانى با قدرتى عظیم قد علم کردند و در مقابل ایشان سکوت نکردند.
۵- در چهارچوب افکار مذهبى به پیروزى بزرگى دست یافتند و آن، تشکیل حکومتى جدید پس از سال ها انتظار بود و این دستاورد از اهمیت خاصى برخوردار است.» ۴

اهتمام ویژه به حفظ اسلامیت نظام
دکتر ادریس کتانى نویسنده معروف مراکشى و از اعضاى مجمع کبار العلماء مغرب مى گوید:
«به عقیده من مهم ترین کارامام خمینى رحمه الله حفاظت از اسلامى ماندن انقلاب پس از پیروزى بود. براى توضیح مطلبم نیاز دارم قسمتى از تاریخ معاصر را که، خود شاهد آن بوده ام براى شما بازگو کنم.
من در متن انقلاب بزرگ مردم الجزایر بودم. در آن انقلاب همه مردم مسلمان بودند و با شعارهاى اسلامى و با دست خالى استعمار ۱۳۰ ساله فرانسه بر ماورءالبحر را پایان دادند. اما بلافاصله بعد از پیروزى انقلاب، سوسیالیست ها مسلمانان را کنار زدند و حاکمیت خود را بر مردم تحمیل کردند. زیرا انقلاب مردم اسلامى الجزایر کادر رهبرى اسلامى نداشت. همان روزها، درست چند روز پس از پیروزى، «تیتو»، «ناصر» و «نهرو» به الجزایر آمدند تا رسما سوسیالیست بودن مبارزات مردم را اعلام کنند. ولى نکته مهم در انقلاب اسلامى ایران، اصرار امام خمینى رحمه الله بر اسلامى ماندن حکومت بود. رمز موفقیت امام هم در این بود که با تکیه بر مردم مسلمان، گروه هاى مقاومت تشکیل داد و از نیروى انقلابى آنان کمک گرفت ونگذاشت صاحبان قدرت نظامى و سیاسى، حکومت را از دست مسلمانان بگیرند. تشکیل سپاه مردمى، دفاع از انقلاب وحضور مردم مسلمان در صحنه و استفاده از کادرهاى اسلامى و مقاومت امام در رهبرى اسلامى باعث شد تا غربى ها در تحلیل هاى خود دچار شکست شوند.
بعد از پیروزى انقلاب اسلامى ایران، یکى از افرادى که براى بررسى و دیدار از انقلاب ایران به کشور شما سفر کرد، یک وکیل دادگسترى مغربى و دبیر کل حزب اتحاد سوسیالیستى مراکش بود که در بازگشت نوشت: «انقلاب و رهبرى امام به نحوى است که غربى ها حتما در مورد آن نمى توانند تئورى هاى درستى ارائه کنند. »
فرصت را غنیمت مى شمارم و اعلام مى کنم که کتاب ها و نظریات زیادى از علماى اسلامى علیه امام خمینى رحمه الله دیده ام – چه در داخل و چه در خارج ایران – اما به عنوان یک عالم دینى اذعان مى کنم که همه آن ها یا به خاطر جمود اندیشه است و جهل به مسائل سیاسى، یا دگم اندیشى در مسائل اسلامى عامل آن ها بوده است، که به هر حال نظریات معتبرى ارائه نکرده اند. رضوان خداوند بر او باد.» ۵

رهبر ۷۹ ساله و ارتباط عمیق با نسل جوان
آقاى احمد هوبر از اندیشمندان مسلمان اهل سوئیس مى گوید: «هنگامى که من از سال ۷۹- ۱۹۷۸ (۵۷- ۱۳۵۶) به مطالعه درباره امام خمینى رحمه الله به خصوص از منابع ایرانى شروع نمودم، به طرز عجیبى شگفت زده شدم، چراکه امام خمینى رحمه الله اولین رهبر مذهبى در قرن ماست که انقلابى را به وجود آورد که همزمان سه وجهه مذهبى، سیاسى و فرهنگى را در خود جمع کرده بود. تمام انقلابیون قرن ما نظیر لنین، مائوتسه تونگ یا آدولف هیتلر و موسولینى! یک انقلاب سیاسى و اجتماعى را به وجود آوردند؛ اما چون آنان بویى از مذهب نبرده بودند، راه و روش هایشان امروزه کهنه شده و طرفدارهایشان به پایان خط رسیده اند، ولى امام خمینى رحمه الله اولین رهبر مذهبى است که دین، سیاست و فرهنگ را یک جا به کار گرفته و به همین دلیل نیز ادامه خواهد یافت.
از جمله کارهاى اعجاب انگیز امام خمینى رحمه الله ارتباط عمیق با نسل جوان است. با اینکه او بخش اعظم زندگى اش را پشت سرگذاشته بود، اما نسل جوان را به میدان مبارزه مى کشانید، اصولا روحیه و شرایط سنى نسل جوان طورى است که بیشتر از همسالان خود تاثیر مى پذیرد تا از پیر مردى که در دوران انقلاب حدود ۵ برابر سن جوان هاى کشور از عمر خویش را سپرى کرده بود. این در حالى است که رهبران سایر انقلاب ها، در هنگام انقلاب، جوان یا میان سال بوده اند. رمز این توفیق را من در شخصیت منحصر به فرد امام خمینى رحمه الله مى دانم که او نه تنها از ارزش هاى بزرگ اخلاقى – انسانى و ایمان عمیق مذهبى برخوردار بود بلکه عالمى دانشمند و فقیهى آگاه از مسائل جارى بود و درزمینه هاى سیاست و دانش اجتماعى و اقتصادى اطلاعات وسیعى داشت، زیرا بدون این دانش ها، یک عالم مذهبى به دور از اطلاعات گسترده جهان امروز نمى تواند چنین قدرت نمایى کرده و هیولاى وحشتناکى را که به نمایندگى از امریکا و سایر قدرت ها در ایران حکومت مى کرد به زیر بکشد.

نکته ظریف دیگرى را که من در نهضت امام خمینى رحمه الله احساس کردم این است که انقلاب اسلامى ایران مستقیما از بطن مردم جوشیده است، نه اینکه مثل انقلاب فرانسه از روشنفکرانى چون «ژان ژاک روسو»، «ولتر»، «دیدرو» و دیگران تغذیه شود. به واقع باید انقلاب اسلامى را انقلاب مردمى نامید.» ۶

شکوهمندترین مرد جهان در یک اتاق ساده
اسماعیل ولى اف، رئیس مدرسه عالى دفاع نخجوان مى گوید:
«این واقعیتى تردیدناپذیر است که امام خمینى رحمه الله با آن شکوه و عظمتى که داشتند در کمال سادگى زندگى کردند. من خودم در محل سکونت امام خمینى رحمه الله حضور یافتم واز نزدیک اتاقى را که در آن زندگى مى کردند دیدم. قبل از آنکه به آن مکان وارد شوم، احساس مى کردم که وارد فضایى بزرگ خواهم شد که جلوى در آن ماشین هایى آخرین سیستم پارک شده است، گمان مى کردم که ایشان هم در بنایى با شکوه زندگى مى کنند، زیرا القائات سوء دشمنان انقلاب اسلامى به ما اینگونه تفهیم کرده بود.
ولى وقتى در آن جا حضور یافتم همه تصوراتم تهى از آب درآمد، زیرا زندگى این انسان بزرگ با زندگى عادى ایرانى ها کاملا همانند و یکسان بود، بلکه باید بگویم که ایشان زندگى خود را صرف اعتلاى مذهب و امت اسلامى کرده است. زندگى امام از زندگى من که معلم هستم ساده تر بود. او همیشه زنده است و من در سایه اوست که به ایران آمدم. وقتى پشت در اتاق ایشان قرار گرفتم، از پشت پنجره عکس او را بوسیدم و در دلم گفتم: اماما! تو هرگز از یادها فراموش نخواهى شد. تو همیشه زنده اى.» ۷

تاثیر کلام
دکتر غیاث الدین صدیقى، متفکر آزاد اندیش انگلیسى و عضو پارلمان مسلمانان انگستان مى گوید: «شخصیت امام رحمه الله تاثیر عمیقى بر دنیاى جدید و به خصوص بر امت اسلامى داشته است.
مدت ها بود که ما رهبرى نداشتیم که آنچه را مى گفت تاثیر داشته باشد. به نظر من این مهم ترین خصوصیت امام خمینى رحمه الله بود، مردم احساس مى کردند که هر آنچه ایشان انجام مى دادند، هیچ دلیلى جز براى عزت اسلام و کیان اسلامى نداشت. این مهم ترین دستاورد و این ویژگى شخصیت او بود. در جامعه اسلامى خیلى معمول شده است که هرگاه چیزى مطابق معمول وخوب پیش نرود مردم مى گویند: «ما یک خمینى لازم داریم. »
او نوعى استاندارد اخلاقى و رهبرى در جامعه مسلمانان بنیان نهاده است و هرکسى که مى خواهد براى خود کسى بشود، باید خصوصیت امام خمینى رحمه الله را داشته باشد.» ۸

دفاع از مقدسات مسلمانان
مولانا نواب بلدین نقشبندى از دانشمندان برجسته اهل سنت مى گوید:
«امام خمینى رحمه الله جامعه ایرانى غرق در فرهنگ فاسد غرب را تبدیل به جامعه اى کاملا اسلامى کرده، آن بزرگ مرد تاریخ بشریت پس از سکوت طولانى جهان اسلام در برابر اهانت سلمان رشدى به مقدسات مسلمین، فتوایى صادر کرد که ابرقدرت ها و همه دول ضد اسلامى جهان را شوکه نمود.» ۹

نمونه اى از رهبرى صدر اسلام
مولانا کوثر نیازى مى گوید:
«امام خمینى رحمه الله این مساله را ثابت کردند که براى استقرار حکومت اسلامى لازم نیست تمامى عوامل کامل و مهیا باشد. تمام آنچه که براى برپایى اسلامى «توحیدى » لازم است وجود «مجتهدى » متعهد است که به توده هاى مسلمانان در مقابل «منافقین » و جهان «کفر» الهام بخش باشد. روش سیاسى و شخصى امام خمینى رحمه الله مثالى براى رهبریت اسلامى شده است. نه ثروت ونه قدرت، هیچ کدام نتوانستند وى را فریب دهند.
روش زندگى وى قابل مقایسه با رهبران صدر اسلام مى باشد. امام خمینى رحمه الله به عنوان معلم و مشعل دارى بزرگ درزمان معاصر و آینده مسلمین ظاهر گردیده اند. بدون اغراق مى توان گفت: وجود امام براى مسلمین برکت، و اعمال و گفتار ایشان چون منبع ابدى وحى براى مسلمین است.» ۱۰

او یک آیت حقیقى از الله بود
پروفسور «حامد الگار» استاد اسلام شناسى در دانشگاه کالیفرنیاى آمریکا مى گوید:
«یک مسلمان هرچه قدر بخواهد از یک شخصیت بزرگ معنوى تعریف و تمجید کند، به خاطر آنکه بزرگى و عظمت تنها از آن خداست و نمى توان شخصى غیر از خداوند را با این صفات خواند، بهتر است در عوض به کارگیرى چنین لفظى گفته شود که عظمت و بزرگى خداوند بنحو نادرى در آن فرد جلوه پیدا کرده و او را به آیتى از «الله » مبدل ساخته است. امام خمینى رحمه الله قطعا چنین آیتى بود. هرکس که سعادت حضور درکنار او را داشته باشد مى داند، زیارت وى حتى هنگامى که او یک کلمه سخن نیز نمى گفته، عمیق ترین تاثیر را بر روى آدمى مى گذاشت. راز این تاثیر در همان ویژگى الهى نهفته است. »
به عقیده این استاد آمریکایى مسلمان، یکى دیگر از ویژگى هاى رهبر کبیر انقلاب اسلامى ایران آرامشى بود که در امام وجود داشت. او در توضیح این سخن خود مى گوید: «آرامشى که در امام وجود داشت، متعلق به فردى بود که با شیوه اى زاهدانه خود را غرق در «اندیشه و عبادت الهى » کرده بود، اما در عین حال آنچنان به اقدامات سیاسى مهمى دست مى زد که به لحاظ گستردگى و تاثیر، در هیچ فرد انقلابى وجود نداشت وبه خاطر چنین ویژگى وى بود که در شخصیت او نوعى تکامل و همه جانبگى ایجاد کرده بود، به طورى که از عابد گرفته تا عامى و از عارف گرفته تا قاضى، همه را تحت تاثیر قرار مى داد. در یک کلام، «زندگى او تجلى عمل صالح و ایثار بود و او در این دنیا چنان به سر مى برد که گویى دائما مجذوب عز قدس الهى است و دقیقا به این دلیل بود که میلیون ها مسلمان جهان از ممالک مختلف به او عشق ورزیده و به راهش ایمان آوردند.» ۱۱

بخش دوم: امام خمینى رحمه الله از منظر دانشمندان غیر مسلمان
سمبل مبارزه علیه ارزش هاى مادى غرب
دکتر «دیمترى کیت سیکس » از متفکران مسیحى ارتدکس و استاد تاریخ روابط بین الملل کشور یونان مى گوید: «براى ما مسیحیان ارتدکس یونان که تفوق جویى شیطانى ارزش هاى غربى را رد مى کنیم، امام خمینى رحمه الله نمونه اى بود از یک مبارز جهانى، جهت استقرار حق به جاى ارزش هاى مادى. اگر چه تبلیغات جهانى غرب سعى مى کرد از ایشان یک تصویر فناتیک ۱۲ ترسیم نماید، ولى ما مى دانیم که وجود او مملو از مهر و محبت نسبت به تمام ملل روى زمین – که در مسیر خدا حرکت مى کردند و برترى ارزش هاى مادیگرى را رد مى کردند – بود.» ۱۳

شخصیت شگفت انگیز و بى نظیر تاریخ معاصر
«رابین وود زورث »، نویسنده و محقق مسیحى از کشور آمریکا مى گوید:
«درباره آیت الله خمینى رهبر جمهورى اسلامى، صحبت ها و حب و بغض هاى فراوانى مطرح شده است. در فرصتى که براى دیدار او پیش آمد، فکر کردم در چنین موقعیت مهمى، تلاش لازم را به کار برم و نتیجه را هرچه شد قبول نمایم.
از نظر دنیاى غرب، امام خمینى رحمه الله مظهر سرسختى، غرور و انعطاف ناپذیرى بود، حتى آن عده از غربى هایى که من آن ها را ملاقات کرده بودم و آن ها نیز قبلا امام را دیده بودند، ضمن آن که جذابیت رهبرى ایشان را انکار نمى کردند ولى رفتار او را فاقد گرمى و خنده توصیف مى کردند.
حالا من فرصتى یافتم، تا خودم قضاوت کنم. فرصت براى دیدن کسى که برجستگى و شامخیت شخصیت او ایران را در برگرفته بود، آن که سیاستش باعث تحولات عمیق در ایران و برانگیختن خشم فراوان غرب شده بود.
من در جلو هال (حسینیه جماران) قرار گرفتم، به محض حضور امام روى بالکن حسینیه، جمعیت حاضر یکپارچه از جاى خود برخاستند و فریاد زدند خمینى، خمینى، خمینى. اولین بارى بود که چنین رفتار عمیقا هیجان انگیز، شادمانه، مبارزانه و احترام آمیز را نسبت به یک انسان مشاهده مى کردم. هنگامى که در باز شد و او وارد شد، توفانى از انرژى برخاست. عباى قهوه اى، عمامه مشکى و محاسن سفیدش همه مولکول هاى ساختمان را به حرکت درآورد. توجه حضار آن چنان متمرکز و میخکوب شد که هر چیز دیگر غیر از او ناپدید شد.
خمینى به مثابه هاله یک نور در حال حرکت به عمق وجدان و آگاهى همه کسانى که در حسینیه جماران حاضر بودند، نفوذ کرده بود. او تمام تصاویر تخیلى را که هرکس قبل از ملاقات با او در ذهن خود ساخته بود، منهدم مى کرد. حضورش چنان پرقدرت بود که من خود را در محاصره هیجاناتم و در فاصله بسیار دور از ایده ها و تجارب شخصى قبلى ام احساس مى کردم.
من قبلا انتظار داشتم پیرامون حرکات سیما و انگیزه هاى او و شگفتى هاى طبیعت واقعى او به تحقیق بپردازم، ولى قدرت خمینى، توفیقات او و قدرت مطلق کنترل و احاطه نفسانى او، همه قالب هاى ارزیابى ذهنى مرا نابود ساخت و من خود را در حال گرفتن احساس و انرژى که توسط اشعه حضور او در حال تبلور بود یافتم.
خمینى یک توفان بود، با این همه درنهاد این توفان یک سکون و آرامش مطلق وجود داشت. او بسیار شدید و آمرانه بود و در عین حال بسیار آرام بخش. او پاسخگو، باز و پرتاثیر بود. در درون او یک حقیقت ساکن و غیر قابل حرکت وجود داشت، ولى همین بى حرکتى باعث حرکت کلى یک کشور شد.
او یک انسان معمولى نبود، در واقع تمام کسانى را که قبلا ملاقات کرده بودم از عرفا و زهاد تا راهب هاى بودایى، حکماى هندى و دیگران، هیچ کدام داراى چنین حضور برق آسا و انرژى بخشى نبودند.
براى آن ها که توانستند ببینند و احساس کنند، هیچ گونه ابهامى خمینى یک توفان بود، با این همه در نهاد این توفان یک سکون و آرامش مطلق وجود داشت. او بسیار شدید و آمرانه بود و در عین حال بسیار آرام بخش. او پاسخگو، باز و پرتاثیر بود.
درباره کمالات والاى خمینى باقى نماند. این عظمت و کمال در همه جا منعکس بود. در تنفسش، در حرکت اندام و دستانش، در آتش شخصیتش و در آرامش آگاهى و وجدانش؛ همه چشم ها به سوى خمینى بود، در آنجا اثرى از خودخواهى و خودپسندى نبود.
همه حواس اوبه شکل سرسختانه و در عین حال برنامه ریزى شده اى به همان نقطه اى معطوف بود که به نحو زیبا و عارفانه اى جو آن جمع را جلب کرده بود. على رغم آن اراده شدید و اخلاق پرصلابت و سازش ناپذیر، روحیه کاملا مثبت و هموار او در حرکت دستانش و صداى صاف کردن حنجره اش و افکار متمرکزش متجلى شده بود.
در حالى که صدها مسلمان عاشق میهن در مجلس، عظمت او را فریاد مى زدند و با تحسین و ستایش مطلق از او به وفادارى عاشقانه اش سوگند یاد مى کردند، او در درون خود بود و همچنان آرام و بى حرکت باقى مانده بود. چنین صحنه هایى خارج از مرز تصور و حدودى بود که من به آن ها خو گرفته بودم.
خواننده ممکن است این توصیفات را مبالغه آمیز بداند. چنین کسى باید بداند که علیرغم همه شنیده هاى قبلى ام و علیرغم مطالب متضادى که قبلا دریافت کرده بودم، اولین و واقعى ترین تاثیر شخصیتى [امام] خمینى هیچ ارتباطى با مقولات مطرح شده علیه او نداشت. براى آنکه بتوانید واقعه فهم فوریه را که در شمال تهران (ملاقات در حسینیه جماران) اتفاق افتاد، تصور کنید به مثال هاى زیر توجه کنید:
براى یک لحظه فشار نوزاد براى رهایى از رحم مادر و ورود به دنیاى جدید را تصور کنید و یا لحضه اى که فرد به مردن آگاهى پیدا مى کند. ریشه این حقایق خارج از چارچوب تجارب شخصى بود و براى من قبلا قابل تصور نبود، زیرا هرگز تجربه نکرده بودم. حقیقت این است که وقایع خود آفریننده تجارب اند. موضوعیت این تجربه به نظر مى رسید اساس و ریشه آگاهى مرا هدف قرار داده است. من مدل این تجربه را به نحوى بالا بردم که تمام احساسات و افکارم را به سوى آگاهى خود هدایت کرد. آرى، امام خمینى رحمه الله آن انسان قوى، قدرتمند و شکست ناپذیر بود؛ و شخصیت او مهم ترین ویژگى اوست و مهم ترین ویژگى حرکت او شناساندن چنین شخصیتى بود.» ۱۴

احیاگر روحیه اعتماد به نفس در مردم
پروفسور «ام – اس – اگوانى »، متخصص امور ایران و رئیس دانشگاه جواهر لعل نهرو مى گوید:
«آیت الله خمینى تنها کسى بود که از سال ۱۳۴۲ تا رحلتش سازش نکرد. هیچ فرد دیگرى در قرن حاضر قادر به ایجاد تغییراتى بنیادى در جامعه ایران همچون معظم له نبوده است. »
وى در مقایسه دوران انقلاب با زمان شاه اظهار مى دارد: «رژیم شاه از مردم و حمایتشان دور بود، اما آیت الله خمینى با جلب حمایت توده مردم پیروز شد و بعد از سالیان طولانى، آموزش هاى اسلامى را عملا وارد زندگى مردم کرد. و مهم ترین دستاورد ایشان احیاء احترام و اعتماد به نفس در مردم بود. او تنها رهبرى است که توانست جنبش را بر اساس ایدئولوژى و مذهب بنیانگذارى کند که هیچ یک از رهبران انقلاب هاى جهان نتوانستند به آن دست یابند.» ۱۵

الهام بخش مسیحیان آزاده
دکتر جرج موستاکیس روحانى و نویسنده مسیحى از یونان مى گوید:
«من یک مسیحى هستم ولى به امام خمینى رحمه الله علاقه بسیار زیادى دارم. امام خمینى رحمه الله اصلاح کننده بزرگ امت اسلامى بوده است. من و سایر مسیحیان آزاده وظیفه خود مى دانیم که از ایشان پیروى کنیم. »
«زندگى مذهبى و سیاسى امام خمینى رحمه الله و مبارزات ایشان برعلیه استعمار به روشنى در روند تاریخ ثبت است. » این کشیش یونانى و استاد فلسفه و جامعه شناسى که وصیت نامه امام را به زبان یونانى ترجمه کرده است در ادامه مى گوید:
«من یک مسیحى هستم ولى به امام خمینى رحمه الله علاقه بسیار زیادى دارم. امام خمینى رحمه الله اصلاح کننده بزرگ امت اسلامى بوده است. من و سایر مسیحیان آزاده وظیفه خود مى دانیم که از ایشان پیروى کنیم. »

آقاى مستاکیس سپس احساس خود را راجع به «حسینیه جماران » چنین بیان مى کند: «اینجا زیباترین مسجدى است که در عمرم دیده ام، زیبایى و تقدس آن به خاطر مادیات نیست. به خاطر این نیست که از طلا و یا نقره و یا بلور ساخته شده باشد، بلکه به خاطر روح بزرگ امام خمینى رحمه الله است. » آقاى جرج موستاکیس گفتار خویش را با دعاى ویژه مردم یونان به پایان مى برد: «پروردگارا! اى خداوند قادر مطلق! روح محبوب امام عزیز، خمینى بزرگ را قرین آرامش ابدى خویش گردان و او را تحت عزت و جلال ملکوت و هم جوار ارواح طیبه ابراهیم، اسحق و یعقوب و تمامى انبیاء دیگر قرار ده. آمین.» ۱۶

عشق عمیق یک ملت
«دکتر فوسبرى » کشیش و رئیس دانشگاه هاى کاتولیک آمریکاى لاتین مى گوید: «امام خمینى با استفاده از ریشه هاى فرهنگى اسلامى موجب حرکت تاریخى ملت خویش گشت. وى توانست با یک انقلاب مذهبى سیاسى، حرکت عظیمى در کشورهاى اسلامى به وجود آورد. او راهى را به روى ما گشود که مهم ترین پیام آن امکان بازیابى ماهیت معنوى و قدرت الهى و ایمان به خدا بوده است. امام با بازگشایى این راه، وجدان معنوى غرب را شدیدا به لرزه در آورد هرچند رسانه هاى گروهى غرب سعى در پوشاندن و مخفى ساختن آن داشته باشند. »
دکتر فوسبرى، مراسم عزادارى ملت ایران را نمونه هایى از عشق عمیق یک ملت نسبت به معشوق خود دانسته و اشک ده ها میلیون ایرانى را در سوگ رهبر از دست رفته شان، عزاى یک ملت در فقدان امام خود خوانده و اضافه مى کند: «عکس العمل میلیونى مسلمانان در غم از دست دادن تنها یک سیاستمدار نبود، بلکه درد جدایى کسى بود که ماهیت فرهنگى یک ملت را به وى بازگرداند و راه آزادگى را به جهانیان آموخت.» ۱۷
اثبات پیروزى تفکر دینى در قرن بیستم
پروفسور پروولسى ایتالیایى، استاد ایران شناسى در دانشگاه رم مى گوید:
«مهم ترین عملکرد آیت الله خمینى امکان پذیر نمودن یک انقلاب اسلامى بود، آن هم در کشورى که تمدن و فرهنگى قوى را در سابقه خود دارد.
این کار باعث شد تا مردم ایران فرهنگ واقعى و قدیمى خود را که همان فرهنگ اسلامى بوده بشناسند و خود را متکى بر آن فرهنگ به جامعه جهانى بشناسانند.
این در حالى بودکه تا قبل از انقلاب اسلامى، تنها آوایى که از ایران بلند بود و معیار شناخت جهانیان از کشور ایران اعلام مى شد، صداى غربزدگى بود. بنابراین آیت الله خمینى رحمه الله آغاز کننده انقلابى بود که بالاخره فرهنگ اسلامى راستین ملت ایران را آشکار ساخت.»۱۸

پی نوشت :

۱) نهج البلاغه، حکمت ۱۴۷٫
۲) بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۱۶٫
۳) شخصیت امام رحمه الله از دیدگاه رسانه ها، ص ۱۴٫
۴) همان، ص ۶۲٫
۵) همان، ص ۴۷٫
۶) فصلنامه حضور، ش ۲۷، ص ۶۶ به بعد، با تلخیص.
۷) امام خمینى رحمه الله در حدیث دیگران، ص ۴٫
۸) امام خمینى رحمه الله درحدیث دیگران، ص ۹۲٫
۹) خورشید بى غروب، ص ۷۴ به نقل از بولتن خبرگزارى، ۲۲/۳/۱۳۶۸٫
۱۰)خورشید بى غروب، ص ۷۶٫
۱۱)روزنامه کیهان، ۱۸/۴/۱۳۶۸٫
۱۲)فناتیک یعنى: متعصب در دین یا مذهب، طرفدار شدید یک فرقه یا یک حزب. (فرهنگ معین) .
۱۳)شخصیت امام رحمه الله از دیدگاه رسانه ها و متفکران جهان، ص ۵۸٫
۱۴)همان، ص ۴۹٫
۱۵)خورشید بى غروب، محمد سپهرى، ص ۸۶٫
۱۶)جمهورى اسلامى، ۲۴/۱۱/۱۳۶۸٫
۱۷)خورشید بى غروب، ص ۹۲٫
۱۸)شخصیت امام رحمه الله از دیدگاه رسانه ها و متفکران جهان، ص ۲۶٫