خبرگزاری حوزه/ بیست و پنجم ذی القعده در معارف دینی و تعابیر آیینی ما روز دحو الارض است.

دحو الارض، یکی از مناسبت‌های تاریخی و معرفتی ایام سال است که در دین مبین اسلام و آموزه های انسان ساز و معارف روشنی بخشش، جایگاه مهم و عظمتی کم‌نظیر دارد.

در واقع دحو الارض علاوه بر اهمیت واقعه عظیمی که در آن برای هستی و خلق زمین روی داده، به مناسبت پیش بینی وقایعی که در مصادفت با آن رخ خواهد داد، لحظه مهمی در تاریخ هستی و حیات بشری به شمار می رود.

میلاد برخی از پیامبران و بزرگان راه حق و نیز قیام  قائم آل محمد در آخرالزمان از جمله این مناسبت‌های خطیر و مهم تاریخی است که بر اساس برخی منابع دینی در موعد روز دحو الارض به وقوع پیوسته و خواهد پیوست.

این روز که در بیان حضرات معصومین (علیهم‌السلام) و شخص پیامبر اسلام(ص) بارها مورد توجه و تأکید قرارگرفته، یکی ازمواقفی است که هم به مناسبت رویداد مهم هستی بخش و هم وقایعی که در آن رخ خواهد داد بخشی از لحظات خاطره انگیز و حساس تاریخ بشر به شمار می‌آید.

شب و روز دحو الارض در آموزه‌های دین مبین اسلام مورد اهتمام بوده و اعمال و ادعیه‌ای به این مناسبت وارد شده است. شب بیست‏وپنجم ماه ذی القعده شب دحو الارض است.

*معنای دحوالارض

دحو الارض به معنا و مناسبت واقعه تاریخی و عظیم پهن شدن زمین از زیر کعبه به روى آب به این نام خوانده شد و مسمایش چنین واقعه‌ای است.

این شب در بیان روایات و احادیث بزرگان دین، قسمتی از شب‌هاىی است که رحمت خدا در آن نازل مى‏شود.

*کلام امام رضا درباره دحوالارض

عبادت د ر این شب عزیز اجر بسیار داشته و در همین زمینه از حسن بن على وشّاء، روایت شده‏ که در بیانی تاریخی با اشاره به سیره حضرت ثامن الحجج(ع) می گوید:

«من کودک بودم که با پدرم در شب بیست‏وپنجم ماه ذو القعده، در خدمت حضرت رضا علیه السّلام شام خوردیم،حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهیم و حضرت عیسى علیهما السلام متولّد شده‏اند، و زمین از زیر کعبه پهن شده،پس هرکه روزش را روزه بدارد،چنان است‏ که شصت ماه روزه داشته باشد».

و نیز این حضرت در بیان دیگری به مناسبت ذکر عظمت واقعه دحو الارض و مناسبتهای مصادف تاریخی آن فرمود:

«در این روز حضرت قائم(عج)قیام خواهد کرد. »

روز بیست‏وپنجم ماه قمری ذی القعده را نیز روز دحو الارض می نامند.

دحو الارض در بیان معصومین و مناسبت‌های مهم سال، جزء یکى از چهار روزى است،که در طول سال فضیلت روزه گیری در آنها مورد تأکید و عنایت است و در روایتى نقل شده است که:

روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و نیز روایت دیگری که روزه این روزه را برابر با کفاره هفتاد سال برشمرده است.

از جمله آثار و برکات دیگری که برای روزه دحو الارض در تعابیر ائمه اطهار(ع) و احادیث بزرگان دین برشمرده شده است این که:

«هرکه‏ این روز را روزه بدارد،و شب را به عبادت به سر آورد،براى او عبادت صد سال نوشته شود و براى روزه‏دار این روز، که هرچه در میان زمین و آسمان است استغفار کند، و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر شده،و براى عبادت و و ذکر خدا در این روز اجر فراوان در کارنامه مومن نگاشته خواهد شد».

از جمله اعمال دیگری که برای روز دحو الارض بیان گردیده علاوه بر روزه داری و راز و نیاز با حضرت حق و نیز غسل مخصوص این روز عزیز، دو رکعتی نمازى است در زمان بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر خوانده می‌شود و در هر رکعت پس از سوره«حمد»پنج مرتبه سوره«و الشّمس»خوانده شود و پس از سلام بگوید،

لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ

هیچ جنبش و نیرویى نیست مگر به خداى برتر بزرگ

آنگاه دعا کند و بخواند:

یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ .

اى نادیده‏گیر لغزشها لغزشم را نادیده‏گیر،اى اجابت کننده دعاها،دعایم را اجابت کن،اى شنواى صداها،صدایم را بشنو،و به‏ من رحم کن،و از بدیهایم و آنچه نزد من است درگذر،اى صاحب بزرگى و بزرگوارى.

*دعای مستجاب

و عمل دوّم نیز خواندن دعایى که در کتاب«مصباح» آمده و بر استحباب آن تأکید فراوان رفته است:

اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَهِ وَ فَالِقَ الْحَبَّهِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَهِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَهٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَهً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَهً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَهِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاهِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاهِ الْجَنَّهِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ‏] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَهَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَهِ ،

خدایا اى گستراننده کعبه،و شکافننده دانه،و برگیرنده سختى،و برطرف کننده هر گرفتارى،از تو مى‏خواهم‏ در این روز از روزهایت،که حقّش را بزرگ گرداندى،و سبقتش را پیش انداختى،و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوى خود وسیله قرار دادى،و به رحمت گسترده‏ات که بر محمّد درود فرستى آن بنده برگزیده‏ات‏ در پیمان نزدیک،روز دیدار،شکافنده هر امر بسته،و دعوت کننده به حق،و بر اهل بیت پاکش‏ آن راهنمایان،و روشن‏کنندگان راه حق،ستونهاى جبّار،و متولّیان بهشت و دوزخ،و عطا کن به ما از عطاى در خزانه‏ات که نه بریده شود،و نه منع گردد،تا به وسیله آن توبه،و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمایى

یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاهِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَهِ سِرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِیَنِیَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَهِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَهِ ،

اى بهترین خوانده شده و کریم‏ترین امید شده،اى کفایت کننده،اى وفادار،اى آن‏که لطفش پنهانى است،به لطفت به من لطف کن،و به‏ عفوت خوشبختم نما،و به یارى‏ات تأییدم فرما،و از ذکر کریمانه‏ات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان‏ رازت و از گرفتاریهاى روزگار تا روز قیامت و برانگیخته‏شدن خفظم کن‏ هنگام بیرون آمدن جانم،و فرو رفتن در قبرم،و تمام شدن کارم،و سپرى شدن عمرم،اولیایت را به بالینم حاضر کن،خدایا یادم کن،بر طول پوسیدگى،زمانى‏که در میان توده‏هاى خاک فرود آیم،و فراموش‏کنندگان از مردم فراموشم کنند،و در خانه اقامت فرودم آر،و در منزل کرامت جایم ده،

وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیّا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَهَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ‏] أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ.

و از دوستان اولیایت،و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم‏ ده،و دیدارت را بر من مبارک گردان،و پیش از فرا رسیدن پایان عمرم حسن عمل روزى‏ام فرما، درحالى‏که پاک از لغزشها و گفتار بى‏پایه و منطق تباه باشم.خدایا مرا به حوض پیامبرت محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)وارد کن،و از آن به من بنوشان،نوشاندنى سیراب کننده،روان و گوارا،که پس از آن هرگز تشنه نشوم،و از ورود به آن طرد نگردم،و از آن‏ منع نشوم،و آن را قرار ده برایم بهترین توشه،و کاملترین وعده‏گا،روزى که گواهان بپا مى‏خیزند.خدایا لعنت کن گردنکشان‏ گذشته و آینده را،هم آنان‏که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند.خدایا پایه‏هایشان را بشکن،و پیروان و عمّالشان را نابود ساز،زمیه‏هاى هلاکتشان را به زودى فراهم فرما،و کشورهایشان را از دستشان بگیر،و راههایشان را بر آنان تنگ کن، و بر آنان‏که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست.

اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَهِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَکَ حَتَّى تَرْضَى وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ جَدِیدا غَضّا وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّى نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ [عَلَى مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیْهِ [عَلَیْهِمْ‏] وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.

خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج‏رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن،و او را یارى‏رسان دینت بدار،و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده.خدایا فرشتگان پیروزى را گرداگرد او همواره بدار،و به آن دستورى که در شب قدر به او القا کردى او را انتقام‏گیرنده خویش‏ قرار ده،تا جایى‏که خشنود شوى،و دینت به وسیله او،و به دست او به گونه‏اى نو و تازه بازگردد،و حق به طور کامل ناب شود،و باطل به صورت‏ همه جانبه به دور افکنده شود.خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست،و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده،و در زمان بازگشتش ما را برانگیز،تا در دوران او در شمار یارانش باشیم.خدایا درک قیامش را روزى ما کن،و در روزگارش ما را حاضر کن،و بر او درود فرست،و سلام او را به ما باز رسان،درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.

*زیارت امام رضا(ع)

عالم جلیل القدر جناب میرداماد(ره)در رساله اربعه ایّام خود،در ذکر اعمال روز دحو الارض یادآوری می نماید که:

«زیارت امام رضا علیه السّلام‏ در این روز افضل اعمال مستحبّ،و مؤکّدترین آداب مى‏باشد».

آری؛ روز دحو الارض یکی از مناسبتهای تاریخی و معرفتی ایام سال است که در دین مبین اسلام و آموزه های انسان ساز و معارف روشنی بخشش، جایگاه مهم و عظمتی کمنظیر دارد.

باشد که ما نیز در زمره آنانی باشیم که به حقیقت این معارف و اهمیت این موعد و برکت نعماتی که در آن بر هستی و بشر ارزانی شده است واقف آییم و جرعه از خوان کراماتش برگیریم!

آمین یا رب العالمین!