عرفه روز بندگی/ روز عرفه را قدر بدانیم/۱۴ویژگی روز عرفه
از فرصت عرفه استفاده کنیم…
عرفه روزی است که طبق روایت معصوم علیهالسلام در آن «موقعیّتی برای اعتراف به گناه در نزد پروردگار پیش میآید».
امام حسین (ع) در بعدازظهر روز عرفه همراه با فرزندان و یاران خود در صحرای عرفات وقوف کرد. وی در آنجا بزرگترین همایش خودسازی و شناخت را در قالب ژرفترین کلمات به ظهور رسانید.سخنانی که از اعماق وجودش نشأت میگرفت آنچنان والاست که آدمی را به تفکر وا میدارد.
عرفه، فرصتی برای تطهیر روح و صفا دادن به نفس
تطهیر روح و صفا دادن به نفس، برای یک یک ما مسأله اساسی و مهمّی است و ارتباط با خدا و توجّه و توسّل و تضرّع به پروردگار در آن نقش مهمی دارد. فرصت و وقت آن نیز همین اوقاتی است که معیّن شده و مهمترین ، یا از جمله مهمترین آن، روز عرفه است.عرفه روز بزرگی است. این فرصتها را کوچک نشماریم و ان را ناچیز ندانیم.از روز عرفه برای نزدیک شدن دلها به خدای متعال هر چه بیشتر استفاده کنیم و این روز را قدر بدانیمد.
عرفه و برابرى با ماه رمضان
ماه مبارک رمضان، ماه رحمت و مغفرت الهى است؛ چنان که پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله مى فرمایند: «… قَدْ اَقْبَلَ اِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَهِ وَالرَّحْمَهِ وَالْمَغْفِرَهِ؛ ماه خدا با برکت و رحمت و بخشش به سوى شما روى آورده است.»(امالى شیخ صدوق، ص ۹۳، عیون اخبار الرضاعلیه السلام، ج ۱، ص ۲۳۰؛ اربعین شیخ بهایى، ص ۸۴؛ بحار الانوار، مجلسى، ج ۹۶، ص ۳۵۶) اگر کسى در ماه رمضان بخشیده نشد و یا این توفیق را پیدا نکرد که خود را در معرض مغفرت الهى قرار دهد، روز عرفه آن قدر عظمت دارد که بتواند جبران ماه رمضان بنماید. در آن روز اگر کسى به درگاه الهى روى آورد، مورد مغفرت خداوند قرار مى گیرد.
امام صادق علیه السلام فرمودند: «مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فِى شَهْرِ رَمَضانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ اِلى قابِلٍ اِلَّا اَنْ یَشْهَدَ عَرَفَهَ؛ کسى که در ماه رمضان بخشیده نشود، تا سال آینده بخشیده نمى شود، مگر اینکه [روز] عرفه را درک کند.»(من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، بیروت، دار الاضواء، ج ۲، ص ۷۶، ح ۲۶۵؛ اصول کافى، محمّد بن یعقوب کلینى، دار الکتب الاسلامیه، ج ۴، ص ۶۶)
دعا درعرفه و برآورده شدن حاجت
امام صادق علیه السلام در جاى دیگرى مى فرمایند: «تَخَیَّرْ لِنَفْسِکَ مِنَ الدُّعاءِ ما اَحْبَبْتَ وَاجْتَهِدْ فَاِنَّهُ (یَوْمَ عَرَفَهَ) یَوْمُ دُعاءٍ وَمَسْأَلَهٍ؛ هر دعایى که دوست دارى براى خود بخوان و [در دعا کردن ]بکوش که آن روز (روز عرفه) روز دعا و درخواست است.» (التهذیب الاحکام، شیخ طوسى، بیروت، دارالتعارف، اوّل، ۱۴۰۱ ه . ق، ج ۵، ص ۱۸۲)و یقیناً درخواستها استجابت را در پى دارد.
عرفه روز بخشش
ابن فهد حلّى در عدّه الداعى روایتى به این شرح براى روز عرفه نقل نموده است:
«وَفِى الْخَبَرِ اَنَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ وَتَعالى یَقُولُ لِلْمَلائِکَهِ فِى ذلِکَ الْیَوْمِ یا مَلائِکَتِى اَلا تَرَوْنَ اِلى عِبادِى وَاِمائِى جاؤُا مِنْ اَطْرافِ الْبِلادِ شُعْثاءً غَبْراءً اَتَدْرُونَ ما یَسْئَلُونَ فَیَقُولُونَ رَبَّنا اِنَّهُمْ یَسْئَلُونَکَ الْمَغْفِرَهَ فَیَقُولُ اشْهَدُوا اِنِّى قَدْ غَفَرْتُ لَهُمْ؛در روایت آمده که خداى سبحان به ملائکه در این روز مى فرماید: اى فرشتگان من! آیا نمى بینید بندگان و کنیزان مرا که ژولیده و غبارآلود از اطراف شهرها آمده اند؟ و آیا مى دانید آنها چه درخواستى دارند؟ ملائکه مى گویند: پروردگار ما! آنها مغفرت مى خواهند. پس خداوند مى فرماید: شاهد باشید که من آنها را بخشیدم!»(عدّه الداعى فى نجاح الساعى، ص ۴۷)
روز عرفه فرصتی برای اعتراف به گناه نزد پروردگار
در روایت است که «عرفه و عرفات را بدین خاطر چنین اسمی دادهاند که در این روز و آن مکان، موقعیّتی برای اعتراف به گناه در نزد پروردگار پیش میآید.» اسلام، اعتراف به گناه را در پیش بندگان، مجاز نمیداند. کسی نباید گناهی را که انجام داده است بر زبان آورد و پیش کسی به آن اعتراف کند. اما پیش خدا، چرا. بین خودتان و خدا، بین خودمان و خدا، خلوت کنیم و به قصورهایمان، به تقصیرهایمان، به خطاهایمان و به گناهانمان که مایه روسیاهی ما، مایه بسته شدن پروبال ما و مانع پرواز ماست، اعتراف نماییم و از آنها توبه کنیم. اقرار به گناه در پیشگاه خداوند، خود یک کمال و از آداب دعاست.یونس ع گفت: «إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ»پس در تحلیل گرفتارىها، خدا را منزّه بدانیم و سرچشمهى آن را در عملکرد خود جستجو نماییم. «سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ» و دعایى که در آن، اقرار به توحید، تنزیه پروردگار و اعتراف به خطا و اشتباه و گناه باشد، مستجاب است. سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ … فَاسْتَجَبْنا .و این رمز نجات از مصائب و محرومیّتهاست.«کَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ»
اگر فردی بخواهد اصلاح شود، باید گناه و عیب خود را بپذیرد و در پیش خود و خدا، به آن عیب و گناه اعتراف کند. کسانی که برای خودشان هیچ عیب و خطایی قائل نیستند، هرگز اصلاح نخواهند شد.
یک مسئول ،یک دولت و یک ملت هم، اگر بخواهد به راه راست برود، باید بفهمد که کجا اشتباه کرده است و خطای او چیست و به گناه خود اعتراف کند. امروز هم اگر آحاد امّت عظیم اسلامی قبول کنند که در مقابل اسلام کوتاهی کردهاند؛ اگر مسلمانان عالم تصدیق و اعتراف کنند که در دنبالهرَوی از قدرتهای اسلامی، راه را اشتباه پیمودهاند و در پذیرش فرهنگ مفسدِ اغوا کننده غرب، بهخطا رفتهاند، راهشان باز خواهد شد و خواهند توانست خودشان را اصلاح کنند.
روز عرفه روز دعا و استغفار
روز عرفه، روز دعا و استغفار و توجه است. دعای سراسر عشق و شور و سوز در روز عرفه، که سیدالشهداء امام حسین (علیهالسّلام) در مراسم عرفات انشاء فرموده است، نشاندهندهی آن روحیهی شیدائی و عشق و شوری است که پیروان اهلبیت در یک چنین ایامی باید داشته باشند.
بهترین خواستهها برای انسان در دعای عرفه مطرح شده است
دعاهایی که از ائمه رسیده است، بهترین دعاهاست. اولا خواستههایی در این دعاها گنجانده شده است که به ذهن ما اصلا خطور نمیکند و انسان از زبان ائمه (علیهمالسلام) آنها را از خدا طلب میکند. در دعای ابوحمزه و دعای افتتاح و دعای عرفه بهترین مطالبات و خواستهها برای انسان مطرح میشود؛ که اگر انسان اینها را از خدا بخواهد و بگیرد، میتواند برای او سرمایه باشد. ثانیا در این دعاها مایههای خشوع و تضرع وجود دارد. با عبارات فصیح و بلیغ، عشق و شیفتگی و شوق در این دعاها موج میزند.مطلب، با زبان و لحن و بیانی ادا شده است که دل را خاشع و نرم میکند.
در دعای عرفه معارف فراوانی وجود دارد که فقط با زبان دعا قابل بیان است
در دعاهاى معتبر خیلى معارف وجود دارد که انسان اینرا در هیچ جا پیدا نمىکند؛ جز در خود همین دعاها. از جمله دعاهاى صحیفهى سجادیه . در منابع معرفتى ما چیزهایى وجود دارد که جز در صحیفهى سجادیه یا در دعاهاى مأثور از ائمه (علیهمالسّلام) اصلاً نمىتوان اینها را پیدا کرد. این معارف با زبان دعا بیان شده. بعضى از مفاهیم جز با زبان دعا و تضرع و گفتگو و نجواى با پروردگار اصلاً قابل بیان نیست. لذا ما در روایات و حتّى در نهجالبلاغه از این گونه معارف کمتر مىبینیم؛ اما در صحیفهى سجادیه و در دعاى کمیل و در مناجات شعبانیه و در دعاى عرفهى امام حسین و در دعاى عرفهى حضرت سجاد و در دعاى ابوحمزهى ثمالى از اینگونه معارف، فراوان مىبینیم.
خدا را برای به دنیا آمدن در دولت اسلام شکر کنید
حضرت امام حسین علیهالسلام، در «دعای عرفه» خدا را شکر میکند که در دولت کفر به دنیا نیامده است. (چون ایشان در دولت پیغمبر به دنیا آمدند.) آری! این قضیه آنقدر عظمت دارد که امام حسین، آن هم در دعای عرفه خدا را شکر میکند که او را در دولت کفر به دنیا نیاورده و در دولت اسلام به دنیا آورده است.اقبال بزرگی است که در دورهی حاکمیت اسلام هستیم. بعضی در این دوره متولد شدهایم و بعضی در این دوره، جوانی را گذراندهایم.
روز عرفه و حاجت نطلبیدن از غیر خدا
امام باقر(علیه السلام) از امام زین العابدین(علیه السلام) روایت کرده است که آن حضرت در روز عرفه جمعى را مشاهده کرد که دست نیاز به سوى مردم دراز کرده و کمک مى خواستند! حضرت فرمود: واى بر شما! آیا از غیر خدا در این روز حاجت مى طلبید در حالى که در این روز امید مى رود که فضل خداوند حتّى شامل بچّه هایى شود که در شکم مادرانند.(خصال، جلد ۲، صفحه ۵۱۷، حدیث ۴٫)
روز عرفه و دعا براى مؤمنان و دوستان
در روز عرفه، مخصوصاً دعا براى مؤمنان و دوستان بسیار سفارش شده است. چه آنان که زنده اند و چه کسانى که از دنیا رفته اند.(زادالمعاد، صفحه ۲۵۶)
از ابراهیم بن هاشم که از بزرگان شیعه است چنین نقل شده که: «عبد اللّه بن جندب» را در سرزمین عرفات دیدم که در روز عرفه، غرق در دعا و راز و نیاز بود. دست هاى خود را به سوى آسمان بلند کرده بود و اشک از چشمانش سرازیر بود، و فراوان گریه مى کرد; در پایان نزد او رفتم و گفتم: وقوف و عبادت هیچ کس را مثل تو ندیدم. گفت به خدا سوگند! فقط براى برادران مؤمن دعا کردم، زیرا از امام موسى کاظم(علیه السلام) شنیدم که فرمود: هر کس براى برادران مؤمن خود دعا کند، از عرش ندا مى رسد که صدهزار برابر آن براى خود تو خواهد بود، و من نخواستم از صد هزار برابر دعاى فرشتگان که یقیناً مستجاب است، دست بردارم! و براى خودم دعا کنم که نمى دانم مستجاب خواهد شد یا خیر!(زاد المعاد، صفحه ۳۳۰ )
خصوصا از دعا برای پدر امت و امام امت حضرت حجه ابن الحسن عج فراموش نکنیم.
عرفه و تغییر شقاوت به سعادت
شیخ عباس قمى نقل نموده که امام زین العابدین علیه السلام در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست کمک مى کرد. حضرت خطاب به او فرمودند: «واى بر تو! در این روز از غیر خدا سؤال و طلب کمک مى کنى، حال آنکه در این روز براى بچّه هایى که در شکم مادر هستند نیز امید فضل خدا مى رود که آنها سعید گردند!»(مفاتیح الجنان، ص ۴۶۷ و عدّه الداعى فى نجاح السّاعى، احمد بن فهد الحلّى، کتابفروشى وجدانى، قم، ص ۴۷، پاورقى)
عرفه ، روز زیارتی مخصوص سالار شهیدان امام حسین (ع)
زیارت آن حضرت در روز عرفه طبق روایتى از امام صادق(علیه السلام) پاداش حج و عمره بسیار، و جهاد فراوان دارد.(
مصباح المتهجّد، صفحه ۷۱۵)
در روایت دیگرى از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که خداوند در روز عرفه، توجّه خاصّى به زائران قبر امام حسین(علیه السلام) دارد، حاجاتشان را برآورده مى سازد و گناهانشان را مى آمرزد.(بحارالانوار، جلد ۹۸، صفحه ۸۶، حدیث ۸)در حدیث دیگرى از سه امام بزرگوار، حضرت امام صادق و امام کاظم و امام رضا(علیهم السلام) آمده است که هر کس روز عرفه به زیارت امام حسین(علیه السلام) برود، خداوند او را با ایمان محکم همراه با اطمینان باز مى گرداند.
به هر حال، همان گونه که «سیّد بن طاووس»، در «اقبال» فرموده است: احادیث در فضیلت زیارت امام حسین(علیه السلام) در روز عرفه، متواتر است.(اقبال، صفحه ۳۳۲) به همین دلیل سیل مشتاقان در این روز به سوى مرقد آن حضرت سرازیر مى شود.
اخبار مرتبط
سخنرانی منتشر نشده از امام موسی صدر درباره حضرت زهرا(س)
«فاطمه و نماز» عنوان سخنرانی امام موسی صدر است که به مناسبت ایام ماه جمادیبیشتر بخوانید
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار صدها تن از زنان فرهیخته و فعال کشور:
زنان در اتفاقات اخیر در دهان دشمنان زدند/ غرب متجدد نسبت به مسئله زن جنایتبیشتر بخوانید