تخلف از اصل «عدم ولایت انسان بر انسان» نیازمند دلیل است

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی اظهار کرد: برای انسان ها اصل بر عدم ولایت کسی بر آنان است؛ جز ولایت الله که مقتضای فطرت ماست. یعنی با همان عقلی که می گوییم حریت را پذیرفته ایم، ولایت خدا را پذیرفته ایم و حتی انسان های ملحد هم ولایت خدا را پذیرفته اند. برای تخلف از اصل عدم ولایت، دلیل نیاز است و ولایت چه جزئی باشد، چه عام، نیاز به دلیل دارد؛ مانند اثبات ولایت پیامبر(ص) بر اساس شریفه «النّبی اولی بالمؤمنین من انفسهم.»

امام جمعه مشهد مقدس در پاسخ به این پرسش که «آیا دلیل لازم برای تخلف از اصل عدم ولایت، می تواند به صورت یک جریان عام باشد یا باید در مصادیق تعیین شود؟» خاطرنشان کرد: گاهی عمومیت دلیل، مطلب را برای ما قاعده مند می کند و گاهی دیگر خاص و موردی است و فقط در یک مورد دلالت دارد. برای ولایتی که خدا برای پیامبر(ص) و ائمه(ع) تعیین فرموده، ادله عامه وجود دارد و تخلف از اصل عدم ولایت را برای ما قاعده مند می کند.

حکمت الهی اقتضا می کند ولایت معصومان کاربردی باشد

آیت الله علم الهدی افزود: حکمت خداوند اقتضا می کند این ولایت برای ما کاربرد داشته باشد. پس آن جایی که معصوم(ع) در دسترس ما نیست، آیا می توان گفت ولایت معصوم مطلقا وجود ندارد؟ یعنی کاربردی برای آن وجود ندارد؟ زراره از امام صادق(ع) پرسید «امام زمان(عج) چگونه می تواند امامت کند؟» امام صادق(ع) جوابی اجمالی به زراره داده و فرمودند «او مانند خورشید از پشت ابر ولایت خود را اعمال خواهد کرد.»

وی ادامه داد: تعبیر امام صادق(ع) دقیقا با جواب زراره تطبیق می کند. امام(ع) واسطه فیض است و بسیاری از فیوضاتی که به مردم می رسد به واسطه امام(ع) است اما در مقام اجرای برنامه های مدیریتی اش بالمباشره از مردم جداست بنابراین برای اجرای مدیریت امام معصوم(ع) در دوران غیبت، شخص دیگری بر ما ولایت خواهد داشت و در این شرایط، خاطر انسان بی درنگ به سوی ولایت فقیه خواهد رفت.

ابتکار مرحوم نراقی در قاعده مند سازی نظریه ولایت فقیه است

آیت الله علم الهدی در تبیین وجه اصلی ابتکار مرحوم نراقی در نظریه ولایت فقیه، اظهار کرد: مرحوم نراقی می خواهد بگوید این ۱۲ روایتی که ادله عامه هستند، ولایت فقیه را قاعده مند می کند. ابتکار مرحوم نراقی در نظریه ولایت فقیه، قاعده مند سازی آن است.

نماینده مجلس خبرگان رهبری افزود: برخی «قائل شدن مدیریت تدوینی برای ولی فقیه» را ویژگی ممتاز اندیشه مرحوم نراقی درباره ولایت فقیه می دانند» یعنی مرحوم نراقی بر خلاف دیگر آقایان که بحث ولایت فقیه را در میان مسائل گوناگون فقهی مانند قضاوت، خمس و زکات مطرح کرده اند، در باب جداگانه ای به آن پرداخته. در حالی که این گونه نیست و ویژگی ممتاز کننده نظرات مرحوم نراقی، قاعده مند سازی این نظریه است.

وی به تشریح قواعد مدنظر مرحوم نراقی درباره ولایت فقیه پرداخت و گفت: قاعده اول این است که تمام اختیارات پیامبر(ص) و ائمه(ع) را ولی فقیه نیز دارد؛ یعنی هرچه مقتضای منصب ولایت است، برای ولی فقیه ثابت می شود. قاعده دوم این است که هرچه خدا راضی به ترکش نیست، تکلیف مجتهد ولی فقیه است که آن را مدیریت کند و این ولایت تکلیفی است. مرحوم نراقی این دو قاعده را از ادله عامه ولایت فقیه استخراج کرده است.

توقیع شریف امام زمان(عج) روایتی خدشه ناپذیر است

آیت الله علم الهدی سپس اظهار کرد: تنها حرف ما در برابر مرحوم نراقی این است که روایاتی مانند مقبوله عمر بن حنظله که دستور می دهند «اگر دو نفر از شما با هم اختلاف داشتند به دادگاه جور رجوع نکنند»، اگر به عنوان «مورد» بررسی شود، دلیل خاص است اما اگر به عنوان «وارد» مطرح شود، دلیل عام است را که امام(ع) در بیان دلیل این توصیه، فرموده اند «فإنی قد جعلته حاکما علیکم.» پس این روایت نیز دلیل عام است.

نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی در پایان خاطرنشان کرد: در بین روایات اثبات کننده ولایت فقیه فقط یک روایت خدشه ناپذیر وجود دارد و آن توقیع شریف امام زمان(عج) است که می توانیم بگوییم هم موردا و هم واردا از دلایل عام است. اگر این روایت وجود نداشت، نمی توانستیم قاعده مندی نظریه ولایت فقیه بر اساس نظر مرحوم نراقی را بپذیریم. این روایت دل انسان را آرام کرده و همه چیز را تمام می کند.