وی با اشاره به حکمت ۵۱ نهج‌البلاغه و بیان این‌که سهو و خطا همه ما را به‌جز انبیا و اوصیای الهی تهدید می‌کند، اظهار داشت: انسان همواره در معرض خطا و غفلت است، اما می‌تواند با تلاش و کوشش کم‌تر دچار خطا شده و از مسیر منحرف نشود.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: خداوند راه توبه را برای انسان‌ها قرار داده است تا خطا و غفلت خود را از این طریق جبران کنند؛ کار خطا و گناه بالاخره تأثیر خود را بر زندگی انسان خواهد گذاشت و ما باید قبل از این‌که خطاها زمینه رسوایی‌مان را فراهم سازد، توبه کنیم.

مفسر برجسته قرآن کریم با بیان این‌که هیچ گناهی در دنیا غیرقابل‌بخشش نیست، ابراز کرد: نظام هستی، نظام تغییر و تبدیل است و ما باید «سیئات» خود را به «حسنات» تبدیل کنیم، زیرا به‌محض رخت بربستن از دار فانی دیگر فرصتی برای جبران گناهان وجود نخواهد داشت؛ به‌عبارت‌دیگر منزلگاه آخرت، دار «حساب» است و در آن «عمل» راه ندارد.

وی افزود: توبه همانند کودی است که پای درخت ریخته می‌شود و آن درخت نیز از آن پس میوه‌های شیرین تولید می کند؛ ما باید با توبه کردن بوی بد گناهان خود را از بین ببریم تا مورد رسوایی قرار نگیریم.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به این‌که توبه حقیقی به معنای انقلاب روحی، فکری و عملی است، عنوان کرد: غسل توبه و روبه‌قبله بودن از مقدمات توبه کردن است، اما لازمه پذیرفته شدن آن اراده قوی، پشیمانی از گذشته و جزم به ترک گناه در آینده است.

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه شرط انقلابی ماندن حوزه را توجه به مبانی و احادیث اهل‌بیت(ع) دانست و تأکید کرد: حوزه وقتی انقلابی می ماند که کتب ارزشمندی همچون صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه جزء کتب درسی آن قرار گیرد.

وی به حکمت ۵۲ نهج‌البلاغه اشاره و با تأکید بر این‌که اسلام همواره مؤمنان را از انتقام‌جویی بر حذر داشته و به عفو و گذشت دعوت می‌کند، بیان کرد: انسانی که حقی از او سلب شده اگر در مقام انتقام‌جویی برنیاید، بزرگ می‌شود؛ اسلام در طول ۱۴ قرنی که از آن می‌گذرد، با گذشت و انتقام نگرفتن سرپا مانده است.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی در ادامه به تفسیر حکمت ۵۳ نهج‌البلاغه پرداخت و اظهار کرد: سخاوت، عدل و احسان همواره مورد تأکید آیات و روایات قرار گرفته است؛ احسان در مراتب بالای عدل قرار دارد، زیرا عدل به معنای ادا کردن حقوق دیگران است، اما اگر کسی بدون این‌که کسی دیگر بر گردنش حقی داشته باشد، به او نیکی کند، نسبت به آن شخص «احسان» روا داشته است.

مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به این‌که فقر طبیعی لازمه عالم هستی است، افزود: وجود پیرمردان، پیرزنان، کودکان و بیماران لازمه این دنیا است، اما فقر اقتصادی نباید در عالم وجود داشته باشد و هر انسانی در هرکجای عالم باید نانی برای خوردن داشته باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سخاوت به این معنا نیست که انسان در مواجهه با طلب افراد نیازمند به آن‌ها کمک کند، بلکه به معنای آن است که شخص از نیازمندی افراد فقیر با عزت مطلع شود و بدون این‌که آن را جایی بازگو کند، گره از مشکل شان بگشاید.