ماه رمضان ماه میهمانی خداوند است و رفتن به هر میهمانی شرایطی مناسب خود خواهد داشت که تا آن شرایط فراهم نشود رفتن به آن میهمانی نیز یا ممکن نخواهد شد و یا مفید واقع نخواهد گشت و مورد رضایت صاحب خانه نخواهد بود.

از این رو در میهمانی خداوند نیز بایستی شرایط آن میهمانی را دانست و فراگرفت و بدان عمل کرد تا حضورمان در آن ضیافت الهی ، حضوری مفید فایده باشد.

در این مطلب به شرایط و آداب ورود به میهمانی ماه رمضان می پردازیم.

 شرایط دوازدهگانه در بیان امام رضا(ع):

عَنْ عَبْدِالسَّلامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَالَ: ” دَخَلْتُ عَلَی أَبِیالْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا (ع) فِی آخِرِ جُمُعَهٍ منشَعْبَانَ فَقَالَ لِی: یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَیأَکْثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَهٍ منهُ فَتَدَارَکْ فِیمَا بَقِیَ منهُ

۱ –  تَقْصِیرَکَ فِیمَا مَضَی منهُ

۲ – وَ عَلَیْکَ بِالاقْبَالِ عَلَی مَایَعْنِیکَ.

۳ –  وَ تَرْکِ مَا لا یَعْنِیکَ.

۴-  وَ أَکْثِرْ من الدُّعَاءِ.

۵ –  وَالاسْتِغْفَارِ.

۶ –  وَ تِلاوَهِ الْقُرْآنِ.

۶ –  وَ تُبْ إِلَی اللَّهِ من ذُنُوبِکَ.

۷ –  لِیُقْبِلَ شَهْرُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَجَلَّ .

۸ – وَ لا تَدَعَنَّ أَمَانَهً فِی عُنُقِکَ إِلا أَدَّیْتَهَا.

۹ –  وَ لا فِیقَلْبِکَحِقْداً عَلَی مُومن إِلا نَزَعْتَهُ.

۱۰ –  وَ لا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَکِبُهُإِلا أَقْلَعْتَ عَنْهُ.

۱۱ –  وَ اتَّقِ اللَّهَ.

۱۲ –  وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ فِیسَرَائِرِکَ وَ عَلانِیَتِکَ وَ من یَتَوَکَّلْ عَلَی اللّهِ فَهُوَحَسْبُهُ إِنَّ اللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللّهُ لِکُلِّ شَیْ ءٍقَدْراً. عیون أخبارالرضا (ع)،ج ۲٫

عبدالسلام بن صالح هروی، معروف به ابا صلت، می گوید: آخرینجمعه ماه شعبان، شرفیاب محضر مبارک حضرت علی بن موس الرضا(علیه السلام) شدم، ایشان فرمودند: اباصلت ! ماه شعبان بیشترش رفته و این آخرین جمعه آناست، جبران کن در باقیمانده این ماه کوتاهی های گذشته ات را، فراهم سازآنچه تو را کمک می کند(در بهره برداری بهتر از این ماه) و ترک نما آنچه تورا یاری نمی‌دهد.

زیاد دعا و استغفار کن و قرآن بخوان، از گناهانت توبه کن، تا در حالی ماه خدا به تو رو آورد که خود را خالص گردانیده ای، امانتی بر گردنت نباشد مگر آن که ادا کرده باشی.

در قلبت نسبت به هیچ مومنی کینه و عداوتی نباشد، و خود را از گناهی که مرتکب شده ای جدا ساز، تقوای الهی پیشه کن و بر خدا در سر و علنت توکل نما که “و من یتوکل علی الله فهو حسبه”.

زیاد در باقیمانده ماه شعبان بگو  “اللّهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه ” زیرا خداوند متعال به احترام این ماه (رمضان) گروه هایی را از آتش جهنم آزاد می سازد.

نکاتی دیگر برای ورود به رمضان:

۱ – دعاهای ورود به ماه مبارک رمضان

خواندن دعاهای ورود به ماه مبارک رمضان، (در کتب ادعیه، دعاهای زیادی برای ورود به ماه مبارک رمضان و زمان رویت هلال این ماه وارد شده است) که توجه به متن این دعاها و درخواست هایی که در این دعاها از خداوند تبارک و تعالی می شود، به انسان یک حالت معنوی با نشاطی، برای ورود به این ماه بزرگ را عنایت می کند.

۲ – حلال نمودن دیگران

قبل از ورود به این ماه که ماه بخشش و استغفار می باشد، بهتر است با بخشیدن دیگرانی که در حق ما ظلم و یا بی مهری روا داشته اند، خود را آماده پذیرایی از بخشش خداوند نماییم. اگر ما نمی توانیم از دیگران بگذریم و آنها را ببخشیم، چگونه از خداوند متعال توقع داریم که او ما را ببخشد.

۳ –شکر به درگاه خداوند به جهت توفیق ورود به رمضان.

چون  ماه مبارک رمضان آغاز سالی است که می توان در آن، به وسیله عبادت به سعادت و کمال دست یافت و در شب قدر، تدبیر و میزان امور رقم می خورد و دعاها مستجاب می شود، آدمی شایسته می بیند که با به جا آوردن نماز شکر، با سال گذشته وداع کرده، به استقبال سال آینده رود و به جهت نجات از خطرهای سال گذشته و دست یابی به رضایت پروردگار و توفیق درک سال جدید، با فراغت کامل و به دور از بیماری ها و آفات باطنی و ظاهری، شکر الهی را به جای آورد.

۴ – توجه به نماز با فضیلت توبه.

انس بن مالک می گوید: پیامبر اکرم(ص) روز یکشنبه ماه ذیقعده خارج شد و فرمود: ای مردم! کدام یک از شما می خواهد توبه کند؟ مردم گفتند: همه می خواهیم توبه کنیم. حضرت فرمود: غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید و در هر رکعت پس از حمد، سه مرتبه سوره «قل هوالله احد» و یک بار «قل اعوذ برب الفلق» و یک بار نیز «قل اعوذ برب الناس» را بخوانید و سپس ۷۰ مرتبه استغفار کنید. و در پایان استغفارها «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» گفته، پس از آن بگویید:

یاعزیز یا غفّار إغفر لی ذنوبی و ذنوبَ جمیع المؤمنین و المؤمناتِ فإنّه لایغفر الذّنوبَ إلّا أنت.

سپس پیامبر اکرم(ص) فرمود: هر بنده ای از امّت من که این عمل را انجام دهد، از آسمان به او خطاب می شود: ای بنده خدا! اعمالت را از سر گیر و دوباره شروع کن؛ زیرا توبه تو پذیرفته و گناهانت آمرزیده شده است. و ملکی از زیر عرش ندا می دهد: ای بنده خدا! برکات و خیرات الهی بر تو و بر خاندان تو و بر فرزندان تو باد! و ملکی دیگر چنین ندا می دهد که ای بنده خدا! دشمنان تو در قیامت از تو راضی می شوند! و ملکی دیگر می گوید: ای بنده خدا! با ایمان کامل می میری و دین تو محفوظ می ماند و قبرت گشاده و نورانی می گردد! و ملکی دیگر چنین ندا می دهد: ای بنده خدا! پدر و مادرت از دست تو راضی و خشنود می شوند، اگرچه بر تو خشمناک و ناراضی بوده اند و این نماز موجب بخشش پدر و مادر و فرزندانت گردید و روزی تو در دنیا و آخرت گسترش پیدا کرد و زیاد شد.

در پایان هم جبرئیل می فرماید: خودم هنگام جان کندن نزد ملک الموت حاضر می شوم و سفارش تو را به او می کنم تا در آن لحظه سخت با تو مدارا و نرمی کند و فشار جان کندن هیچ خدشه ای به تو وارد نسازد و روح تو از جسدت با ایمان خارج شود. مردم از آن حضرت(ص) سؤال کردند: اگر شخصی در غیر ماه این عمل را انجام دهد، همین آثار بر نماز وی مترتب است؟

حضرت فرمود: مانند همین امور برای او نیز هست و حضرت جبرئیل(ع) در هنگام معراج، این کلمات و نماز را به من تعلیم فرمود. اقبال الاعمال، ص ۳۰۸٫

۵ – اجتناب از لقمه حرام.

یکی دیگر از اسباب آمادگی برای ماه مبارک رمضان اصلاح غذا می باشد، که این امر مهم، در صورت غفلت، باعث از بین رفتن تمامی عبادات و اعمال ماه مبارک رمضان می گردد.
پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: روز قیامت، گروهی می آیند، در حالی که حسناتشان همچون کوه هاست، خداوند هیچ کدام را نمی پذیرد، سپس فرمان می رسد، که آنان را به خاطر نداشتن حسنات به آتش بیفکنند.
سلمان پرسید: ای پیامبر خدا، آنان چه افرادی هستند؟
حضرت فرمودند: آنان، کسانی هستند که روزه گرفته، نماز خوانده و شب زنده داری کرده اند، لیکن هرگاه حرامی بر آنان عرضه می شده، بر آن می شتافتند.(در خوردن و آشامیدن، حلال و حرام را رعایت نمی کردند.
در روایتی رسول گرامی اسلام فرمودند: العباده مع اکل الحرام کالبناء علی الرمل.
عبادت همراه با حرامخواری، مثل بنا ساختن بر شنزار است.(بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۶٫

۶ – آمادگی برای رعایت حریم میهمانی خداوند در رمضان.

قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ (ع) : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ،وَ أَلْهِ منا مَعْرِفَهَ فَضْلِهِ وَ إِجْلالَحُرْمَتِهِ،وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِیهِ،وَ أَعِنَّا عَلَیصِیَامِهِ بِکَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِیکَ،وَ اسْتِعْمَالِهَافِیهِ بِمَا یُرْضِیکَ حَتَّی لا نُصْغِیَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَی لَغْوٍ،وَ لا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَی لَهْوٍ وَ حَتَّی لا نَبْسُطَأَیْدِیَنَا إِلَی مَحْظُورٍ،وَ لا نَخْطُوَ بِأَقْدَامنا إِلَیمَحْجُورٍ وَ حَتَّی لا تَعِیَ بُطُونُنَا إِلا مَا أَحْلَلْتَ وَ لاتَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلا مَا قُلْتَ وَ لا نَتَکَلَّفُ إِلا مَایُدْنِی من ثَوَابِکَ وَ لا نَتَعَاطَی إِلا الَّذِی یَقِیمن عِقَابِکَ ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِکَ کُلَّهُ من رِیَاءِ الْمُرَاءِینَ وَسُمْعَهِ الْمُسْتَمِعِینَ وَ لا نُشْرِکَ فِیهِ أَحَداً دُونَکَ وَ لانَبْتَغِیَ بِهِ مُرَاداً سِوَاکَ الدُّعَاءَصحیفه سجادیه،دعای ۴۴

۷ –  توسلبهحضرات ائمه معصومین(ع).

مهم ترین مسئله ای که در شب اول ماه باید انجام دهیم ، توسل به نگهبانان و حامیان خود، یعنی ائمه مصومین(ع) می باشد. او باید آبرو و چهره نورانی آنان را در پیشگاه خداوند شفیع قرار دهد؛ زیرا روی سیاه و ظلمانی، شایسته توجه به خداوند با عظمت و صاحب جلال نیست.

میهمان تازه وارد باید در توسّل به آستان آن بزرگواران با لطافت بسیار سخن گوید و حالت گریه و تضرع و پریشانی خود را زیاد کند تا مورد قبول آن حضرات واقع شده، شفاعتش کنند و قبول و موفقیّت در اعمال را در راستای خشنودی خداوند برای او از حضرت احدیّت مسئلت و درخواست نمایند؛ زیرا حضرت حق کریم است و انسان های بزرگوار و کریم را ردّ نخواهد کرد.

چه بسا ممکن است انسان هنگام توسّل، با عنایت یک ساعته آنها به سعادتی نائل شود که با عبادت یک سال نمی تواند آن را کسب کند.

۸ – پاک کردن اموال با پرداخت حقوق الهی از قبیل خمس و زکات و حقوق مردم از قبیل رد مظالم.

از مراقبات و اعمال مهمی که برای میهمانی خدا باید انجام شود  آن است که به وسیله پرداختن خمس، خوردنی ها و نوشیدنی ها، پوشاک و مسکن و هر آنچه که شخص روزه دار با آن سر و کار دارد را پاک و طاهر نماید و بهتر آن است که خمس اموالش را ابتدای ماه بدهد تا عبادات و اعمالش از راه حلال انجام پذیرد.

و چنانچه حقوقی از مردم بر عهده انسان باقی مانده است نیز ادا کند امانتی ، یا بدهکاری و و غیره اگر می شناسد به خود او و اگر نمی شناسد رد مظالم بدهد.