اسلام‌هراسی مانند اکثر تعصبات دینی و مذهبی در سراسر جهان، عمدتاً ناشی از تفاوت‌های دینی نیست، هر چند که این تفاوت‌ها خود نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند؛ در حقیقت این پدیده یک اضطراب اجتماعی بی‌جا و بی‌مورد در مورد اسلام و مسلمانان است که با اهداف خاص ایجاد شده است.

«پیتر گاتزچاک»، استاد ادیان دانشگاه «وسلیان» آمریکا و نویسنده کتاب «اسلام‌هراسی: دشمن شناختن مسلمانان» در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآنی(ایکنا)، در مورد نگارش کتاب اسلام‌هراسی گفت: من و «گابریل گرین‌برگ» ـ دیگر نویسنده این کتاب – مدت‌ها بود که در مورد گسترش احساسات ضداسلامی در میان مردم آمریکا از بعد از حادثه یازدهم سپتامبر احساس نگرانی می‌کردیم. هنگامیکه تصمیم به انتشار کتابی در مورد اسلام‌هراسی و نقش کاریکاتورهای سیاسی آمریکا در گسترش این مسئله گرفتم، گابریل که در آن زمان دانشجو بود از من خواست که او را برای نوشتن پایان‌نامه‌ای در مورد کاریکاتورهای سیاسی راهنمایی کنم و هنگامیکه کار پایان‌نامه او به پایان رسید، تصمیم گرفتیم که با تلفیق کارها و تحقیقات خود، آن را به عنوان یک کتاب به چاپ برسانیم.

وی افزود: من از زمانیکه کار تدریس را در سال ۱۹۹۷ آغاز کردم، همواره در مورد اسلام‌هراسی و تأثیر کاریکاتورهای سیاسی تدریس و مطالب متعددی را در این زمینه گردآوری کرده‌ام. با این حال بخش عمده‌ای از کار بر روی این کتاب، پس از همکاری من با گابریل گرین‌برگ یعنی بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ انجام گرفت و این کتاب در سال ۲۰۰۷ به چاپ رسید.

گاتزچاک در ادامه طرح کلی این کتاب را به این صورت ترسیم کرد که این کتاب مجموعاً از ۵ بخش تشکیل شده است؛ بخش اول به مروری کوتاه از مواجهه غرب با مسلمانان که آغاز آن به قرن هفتم بازمی‌گردد، می‌پردازد. بخش دوم کتاب به این می‌پردازد که چگونه آمریکایی‌ها با استفاده‌ از ابزارهای خاص شروع به نمادسازی و علامت گذاشتن تفاوت‌های میان خود با مسلمانان کردند که از این میان می‌توان به نمادسازی شمشیر هلالی‌شکل، مناره‌ها و حجاب اشاره کرد.

استاد دانشگاه وسلیان ادامه داد: در بخش بعدی ما به این مطلب پرداختیم که چگونه تصورات کلیشه‌ای در مورد مسلمانان اغلب به صورت غیر واقعی و در مقایسه با ارزش‌ها، تصورات و انتخاب‌هایی که توسط یک «آمریکایی معمول» تلقی می‌شود، ساخته شده‌اند و در نهایت، این کتاب به بررسی چهار برهه تاریخی مجزا که منجر به شکل‌گیری اسلام‌هراسی در آمریکا شد، می‌پردازد.

گاتزچاک در مورد تاریخچه شکل‌گیری اسلام‌هراسی گفت: اسلام‌هراسی در میان غربی‌ها در نتیجه رقابت‌های دینی، نظامی، سیاسی و اقتصادی غرب با مسلمانان از قرن هفتم به بعد شکل گرفت و گسترش ‌یافت.

وی افزود: این اسلام‌هراسی پس از قرن هفتم، در برهه‌های زمانی و مناطق مختلف جغرافیایی شکل‌های متنوعی به خود گرفت و به سطوح متفاوتی از شدت و اهمیت رسید. البته در میان انواع این اسلام‌هراسی‌ها، بعضی عوامل همواره تکرار می‌شد.

این نویسنده آمریکایی ادامه داد: دلایل اسلام‌هراسی نیز مانند اکثر تعصبات دینی و مذهبی در سراسر جهان، عمدتاً ناشی از تفاوت‌های دینی نبوده است، هرچند که این تفاوت‌ها خود نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. در حقیقت اسلام‌هراسی یک اضطراب اجتماعی بی‌جا و بی‌مورد در مورد اسلام و مسلمانان است که با اهداف خاص ایجاد شده است.

وی در ادامه در مورد عامل پشت پرده شکل‌گیری و شیوع اسلام‌هراسی و تلاش و هدف آن‌ها برای دشمن جلوه دادن مسلمانان، گفت: اسلام‌هراسی به حداقل سه طریق در جامعه غرب رشد کرد. یک دلیل شکل‌گیری و شیوع اسلام‌هراسی، وجود گروه‌های نه‌چندان بزرگ اما بسیار حرفه‌ای و ماهری است که به صورت حرفه‌ای به مسئله اسلام‌ستیزی می‌پردازند و به صورت کاملاً سیستماتیک و حرفه‌ای بر ترویج اسلام‌هراسی تمرکز دارند. اعضای این گروه‌ها استراتژی‌های سیستماتیک دقیقی برای نفوذ به رسانه‌ها، نهادهای اجرای قانون و دولت دارند به نحوی که حتی به عنوان افراد بسیار خبره و ساخته‌شده در متن این نهادها شناخته می‌شوند. آن‌ها همچنین اطلاعات و توانایی بالایی در جمع‌آوری سرمایه‌های کلان دارند؛ بنابراین می‌توانند بدون اینکه هیچ کار دیگری انجام دهند، به شکلی کاملاً حرفه‌ای تنها بر ترویج احساسات ضداسلامی تمرکز کنند. اسلام‌ستیزان حرفه‌ای ممکن است جمعیت خیلی زیادی نداشته باشند اما نفوذ و تأثیر آن فرای تعداد آن‌ها است.

وی افزود: از طرف دیگر، دولت‌ها و مسائل سیاسی آن‌ها، در دائمی کردن اسلام‌هراسی نقش مهمی دارند. سیاستمداران و سازمان‌های سیاسی با استفاده از هراس از اسلام و مسلمانان سعی دارند یک حس اتحاد میان حامیان و رأی‌دهندگان به وجود آورند و ذهن آن‌ها را از مسائل پیچیده‌تر و تنش‌زا تری که آن‌ها به راحتی از پس حل آن برنمی‌آیند، منحرف کنند. و سوم اینکه اقدامات اسلام‌ستیزانه‌ای که از سوی این گروه‌ها انجام می‌شود به بخشی از حافظه اجتماعی عوام جامعه تبدیل شده و دانش عمومی آنان نسبت به اسلام را تشکیل می‌دهد و به طرق مختلف گسترش می‌یابد.

پیتر گاتزچاک در مورد شرایط کنونی مسلمانان در آمریکا، در حالیکه ۱۰ سال از حادثه یازدهم سپتامبر می‌گذرد، خاطرنشان کرد: می‌توان گفت که پس از حادثه یازدهم سپتامبر، شرایط برای مسلمانان در آمریکا هم از جهاتی بهتر و هم از جهاتی بدتر شده است. از یک سو بسیاری از غیرمسلمانان آمریکا تلاش می‌کنند تا اسلام را بیشتر بشناسند و با همسایگان مسلمان خود ارتباط برقرار کنند و از سوی دیگر، آسیب‌هایی که از سوی اسلام‌ستیزان حرفه‌ای و سیاستمداران اسلام‌ستیز وارد آمده است، عده‌ای از مردم آمریکا را به موضع‌گیری ـ اگر نگوییم دشمنی در مورد اسلام و مسلمانان واداشته است. دلایلی وجود دارد که هم می‌توان به آینده امیدوار بود و هم همچنان احساس نگرانی کرد.

وی در مورد اقدامات مؤثر برای ریشه‌کن کردن اسلام‌هراسی در جامعه آمریکا گفت: حداقل دو کار می‌توان در این رابطه انجام داد و در حال حاضر تا حدی در حال انجام است؛ اول اینکه مسلمانان آمریکا تلاش کنند تا درهای مساجد، مراکز اسلامی و خانه‌های خود را به روی همسایگان غیرمسلمان خود بگشایند و اجازه دهند تا آن‌ها با اسلام و مسلمانان بیشتر آشنا شند. البته به هیچ‌وجه وظیفه آن‌ها نیست که بی‌گناهی خود را به کسی ثابت کنند اما با این اقدام، به مردم آمریکا کمک می‌کنند که بیشتر در مورد اسلام و زندگی و عقاید مسلمانان بدانند.

گاتزچاک گفت: دوم اینکه غیرمسلمانان آمریکا باید برای از بین بردن این معضل تلاش کنند. البته بسیاری از آن‌ها اتهاماتی را که علیه اسلام و مسلمانان زده می‌شود، قبول ندارند و می‌دانند که وقایعی که رخ می‌دهد حتی اگر درست نشان داده شوند، دلیل نمی‌شود که یک دین و همه پیروان آن را زیر سؤال ببرد.

وی افزود: همچنین بسیاری از مردم آمریکا نیز خودشان سال‌های متمادی به خاطر نژاد، فرهنگ و مذهب خود تحت چنین فشارهایی که اکنون مسلمانان آن را تحمل می‌کنند، بوده‌اند و این مسئله را درک می‌کنند و باید عنوان کنم که همین مسئله، موضوع کتاب بعدی من است که در آینده منتشر خواهد شد.