محمد حسن نبوی

ثمره خوشرویی در تبلیغ

برخورد شاد، خندان و با چهره ای باز، آثار بسیار زیادی دارد که سه روایت در این زمینه بیان می شود.
امام باقرعلیه السلام می فرماید:
«صَنِیعُ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنُ الْبِشْرِ یُکْسِبَانِ الْمَحَبَّهَ وَ یُقَرِّبَانِ مِنَ اللَّهِ وَ یُدْخِلَانِ الْجَنَّهَ؛^(۱) کار خوب و روی خوش موجب کسب محبّت و قرب به خداوند و ورود به بهشت می شوند.»
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «اَلْبَشاشَهُ مُخُّ الْمَوَدَّهِ؛ خوش برخوردی (و انس با مردم) رمز اصلی دوستی و محبّت است.»
حال که خوش کرداری و خوشرویی تا این حد مؤثر است که در دنیا، دوستی و محبّت را به ارمغان می آورد و آدمی را به خدا نزدیک و به بهشت وارد می کند، سزاوار است این اخلاق ارزشمند را پیشه خود کنیم.
در روایت دیگری پیامبرصلی الله علیه وآله می فرماید: «حُسْنُ البِشْرِ یَذْهَبُ بِالسَّخیمَهِ؛^(۲) خوشرویی کینه را برطرف می سازد.»
چه بسیار دیده شده که فردی نسبت به دوست خود کدورت داشته و تا وقتی که از او دور بوده کینه او را در دل می پرورانده است؛ امّا با یک برخورد صمیمی شاد و با محبّت، همه دشمنیها از بین رفته است.
دشمنان اسلام از روحانیون چهره ای خشن، تند، غیر منعطف و خشک در اذهان مردم ساخته اند. مبلّغ می تواند با برخورد صمیمی و با چهره باز و خندان خود همه تبلیغات دشمن را خنثی ساخته، مردم را به مسجد، پایگاه نشر معارف دین جذب کند.
چهره آدمی می تواند عبوس، دارای اخم و چین و چروک فراوان باشد. لبها هیچگاه بر خنده باز نگردد، چشمها خشن و بی رحم باشد، از گونه ها کینه ببارد و همین انسان می تواند با عادت به لبخند، چهره خویش را شاد و جذّاب نگه دارد.
عضلات صورت انسان با ترکیبی که غالباً دارد شکل می گیرد، از اینرو افراد بد اخلاق هنگامی که می خندند، در چروکهای صورت خود، گویی اندوهی بزرگ را پنهان می کنند، بر عکس کسانی که صورت خود را عادت به خوشرویی داده باشند، گاهی در حال گریه هم انگار می خندند.

سلام
یکی دیگر از مسائلی که موجب ارتباط مهرآمیز بین مبلّغ و مردم می گردد، سلام کردن به مردم است.
در آیات و روایات بسیاری بحث سلام و تحیّت گفتن به برداران دینی سفارش شده است.
پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله می فرماید: «خَیْرُکُمْ مَنْ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَی السَّلَامَ وَ صَلَّی وَ النَّاسُ نِیَامٌ؛^(۳) بهترین شما کسی است که به دیگران طعام می دهد، بلند سلام می کند و در حالی که مردم خفته اند نماز می خواند.»
در اینجا تنها به سلام کردن سفارش نشده، بلکه بلند سلام کردن مورد عنایت است؛ نه سلام آهسته و آرام.
برخی از افراد یا سلام نمی کنند و یا اینکه هنگام سلام کردن از روی تکبّر زیر لب سلام می کنند. بلند سلام کردن این اخلاق زشت را کنترل می کند.

در روایت دیگری از امام باقرعلیه السلام نقل شده است که: «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وآله أَمَرَهُمْ بِسَبْعٍ عِیَادَهِ الْمَرْضَی وَ اتِّبَاعِ الْجَنَائِزِ وَ إِبْرَارِ الْقَسَمِ وَ تَسْمِیتِ الْعَاطِسِ وَ نَصْرِ الْمَظْلُومِ وَ إِفْشَاءِ السَّلَامِ وَ إِجَابَهِ الدَّاعِی؛^(۴) پیامبرصلی الله علیه وآله مردم را به هفت چیز دستور داد: عیادت بیماران، تشییع جنازه، وفای به قسم، دعا به کسی که عطسه می کند، یاری مظلوم، بلند سلام کردن و دعوت دیگران را پذیرفتن.»
امام صادق علیه السلام می فرماید:
«مِنَ التَّواضُعِ اَنْ تُسَلِّمَ عَلی مَنْ لَقیتَ؛^(۵) سلام کردن بر هر کس که برخورد کردی نشانه تواضع است.»
در روایت دیگری از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله نقل شده است که حضرت فرمودند: «أَبْخَلُ النَّاسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلَامِ؛^(۶) بخیل ترین مردم کسی است که در سلام کردن بخل ورزد.»
ابتدای به سلام از طرف مبلّغان دین از تأثیر بسیار زیادی برخوردار است. مردم، مبلّغ متواضع را، از کسی که انتظار سلام از مردم دارد به خوبی باز می شناسند.
اینجانب در عرصه تبلیغ و بررسی علل موفقیّت مبلّغان، مطالبی را به اقتضاء فعالیتهای خود دریافته ام که از مهم ترین آنها برخورد محبّت آمیز مبلغ و ابتداء به سلام کردن می باشد.
از امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل شده است که:
«لِلسَّلَامُ سَبْعُونَ حَسَنَهً تِسْعَهٌ وَ سِتُّونَ لِلْمُبْتَدِی وَ وَاحِدَهٌ لِلرَّادِّ؛^(۷) برای سلام کردن هفتاد حسنه است که شصت و نه حسنه آن برای کسی است که ابتداء به سلام می کند و یک حسنه برای کسی که پاسخ می گوید.»
و در روایت دیگری حضرت امیرمؤمنان علیه السلام می فرمایند: «إِنَّ مِنْ مُوجِبَاتِ الْمَغْفِرَهِ بَذْلَ السَّلَامِ وَ حُسْنَ الْکَلَامِ؛^(۸) همانا از چیزهایی که موجب مغفرت می گردد، بخشش سلام و نیکویی سخن است.»

پی نوشت:

۱) مستدرک الوسائل، محدث نوری، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، ق، چاپ اول، ۱۴۰۸ هجری قمری، ج ۱۲، ص ۳۴۴٫
۲) کافی، همان، ج ۲، ص ۱۰۴٫
۳) بحارالأنوار، همان، ج ۷۳، ص ۳٫
۴) بحارالأنوار، همان، ج ۷۳، ص ۲٫
۵) همان، ص ۱۱٫
۶) همان، ص ۱۲٫
۷) بحارالأنوار، ج ۷۳، ص ۱۱٫
۸) همان.