دانشگاههای ما با دینی شدن فاصله دارند
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: دانشجویان و قشر دانشگاهی ما دیندار هستند، اما دانشگاههای ما تا دینی شدن هنوز فاصله دارند.حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر رشاد رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی صبح امروز طی سخنانی در مدرسه علمیه امام رضا(ع)، با گرامیداشت یاد و خاطره شهید آیتالله مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه، اظهار داشت: وحدت حوزه و دانشگاه یکی از آرمانهای بلند امام خمینی(ره) است که برای تحقق آن تلاشهای زیادی شده و لذا امروز شاهد فضای خوب و فارغ از احساس بیگانگی در بین دو قشر روحانی و دانشجو هستیم.
نگاه دینی در علم ضروری است
این استاد حوزه علمیه، هدف از طرح موضوع وحدت حوزه و دانشگاه را در ۳ اصل مبانی، معرفتی و بینش، منطق علمی و روششناسی و هدف گزینی در این دو قشر فرهیخته عنوان کرد و ادامه داد: روحانیون و دانشجویان به دلیل اینکه از اقشار فرهیخته و علمی جامعه هستند، بایستی شناخت عمیقتری نسبت به مبانی دینی داشته باشند زیرا حضور خدا روح هستی است و لذا نگاه دینی در علم ضروری به نظر میرسد.
رییس شورای مدیریت حوزههای علمیه تهران، با تشریح تفاوتهای روششناسی و تحقیق در حوزه و دانشگاه گفت: از هزار سال پیش تاکنون در حوزههای علمیه تحقیق، تفکر و ارایه نظریات رواج داشته است؛ در شیوه روششناسی حوزه سامرایی، طلاب پس از مطالعه دروس و طی پایههای علمی، در درس خارج، در مورد موضوعات مختلف بررسی، مطالعه، تحقیق، تامل، تفکر و تحلیلی را به استاد ارائه میدادند و استاد نیز آن نظریات را ارزیابی و نقد کرده و بر اساس آن رأی جدیدی ارایه مینماید که این بهترین روش تحقیق است، لذا شاگردان میرزای شیرازی را میتوان علمای موفقی خواند، اما متاسفانه این شیوه امروز از رویه روششناسی حوزوی خارج شده است.
وی افزود: در دانشگاه برای روششناسی، دورههای کوتاهی طی میشود که این علوم نیز نوعا معطوف به علوم فنی مهندسی بوده و مبتنی بر علوم انسانی نیست، فضا و شیوهها نیز بر علوم پایه و طبیعی حاکم است.
تفاوت آموزش روششناسی در حوزه و دانشگاه
حجتالاسلام و المسلمین رشاد ادامه داد: طلاب در حوزههای علمیه از سال سوم تحصیل با روشها و متدلوژی اصولی تا پایه دهم آشنا شده، اصول روششناسی و استنباط را فرا میگیرد، دوره اصول در مقطع خارج را نیز به خوبی طی کرده، گاها ۴۰ سال یا بیشتر اصول و روششناسی تحقیقی را تدریس میکند.
وی با بیان تفاوت آموزش روششناسی در حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در حوزه، روششناسی خصوصا در سطوح عالی، علمی و بر پایه تحقیق و ارائه سبک همراه با نقد، با بهرهگیری از متون مختلف و دانش بومی و اسلامی است، اما در دانشگاهها، یک کتاب مشخص از یک شخص در قالب دو یا چهار واحد درسی است که دانشجو نقد، بررسی و بیان نظر علمی و عملی برای آن را ارائه نمیکند، در حالیکه در حوزه همان روششناسی به صورت علمی و کاربردی، در عرصه اجتهادی خوانده شده و به همین دلیل فرد مجتهد بار میآید، یعنی همواره در کوشش و جهد برای دریافت حقیقت است.
دلیل عدم تولید وتوسعه دانشهای بومی
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) ادامه داد: تفاوت دیگر روششناسی حوزوی این است که دورههای دانشگاهی کوتاه ، کلیشهای و وارداتی بوده که معطوف به علوم پایه است و آرای یک نفر را ارائه می دهد، اصولا در شبکه دانشگاهها روششناسی علوم انسانی نداریم و وزارت علوم در بررسی آمار و اخذ برگههای گزارش، معیارها و پرسشها و ملاکها ارزشیابی در علوم انسانی دقیق نیست، لذا ما از داشتن ممیزی علم و بهرهبرداری از نوع بومی علوم دینی و معرفتی بیبهره ایم.
وی افزود: یکی از دلایل عدم تولید، توسعه و تعمیق دانشهای بومی علوم انسانی این است که دانشگاهها و وزارت علوم ما ساز و کاری برای این مقوله ندارند و صرفا چند واحد کم برای روش تحقیق آن هم بدون انطباق با شرایط بومی ما ارائه میشود و یا نظریهها تجربههای آزموده شده در دنیای دیگر است که در میدان عمل برای ما جواب نمیدهد.
حجتالاسلام والمسلمین رشاد گفت: این سخن که گاهی گفته میشود را حوزهها باید روش را از دانشگاهها بیاموزند، غلط بوده و شایعهای ناصواب است؛ به عکس روشهای آزموده و کارآمدی که طی قرون متمادی در حوزهها متداول بوده، وارد عرصه دانشگاه ما نشده است.
۷۰هزار عضو هیئت علمی دانشگاه و دریغ از یک نظریه!
وی ادامه داد: امروز در کشور بیش از ۴٫۵ میلیون دانشجو و ۷۰هزار عضو هیأت علمی داریم، اما چگونه است که از این تعداد استاد و عضو هیئت علمی یک نظریه در نمیآید و دانشگاههای ما دچار نوعی نازایی و عقیمی در این عرصه هستند که مجبوریم عمدتاً کتابهای مترجم غربیها را بخوانیم، سر این موضوع آن است که شیوههای ما غلط و غیر بومی است.
حوزه امکانات کم، اما موفقیت های عالی
این استاد حوزه یادآور شد: عدد محصلین حوزوی ما به نسبت تعداد دانشجویان قابل قیاس نیست، هزینه و امکانات حوزهها نیز به اندازه یکی از دانشگاههای کشور نیست، اما حوزهها بسیار موفقتر عمل میکنند و رمز موفقیت هم در شیوه اجتهادی حوزه است، اینکه برخی تربیت یافتگان حوزهها قدرت خلق آثار علمی بزرگ در حوزهها را دارند، ناشی از قدرت همین شیوه اجتهادی است.
وی تصریح کرد: شیوه اجتهادی به فرد این توان را میدهد که در رشتههای مختلف بتوانید نظریهپردازی کنید، استاد شهید مطهری اگر در تاریخ، حقوق، فقه،کلام، سیاست و سایر موضوعات عالمانه و متجهدانه و موفق است و تولید معرفت و پایهگذار نظریات است، به خاطر اجتهاد است او علیرغم این که نه شاعر است و نه رشته ادبیات خوانده نقد دیوان حافظ او و طبقهبندی غزلها و درک ماهیت آنها هر چند ناتمام به چاپ رسید، اما تفسیر و حاشیهنگاری آن زیباییهای بسیاری دارد و راز موفقیت و قدرت او در اجتهاد او نهفته است.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) تهران با بیان ویژگیهای آرمان بلند حضرت امام راحل(ره) در تبیین فلسفه وحدت حوزه و دانشگاه گفت: مجموعه آثار و بیانات امام(ره) صحیفه و دگیر آثار معظمله بالغ بر ۷۰۰ صفحه است که نشان دهنده اهتمام جدی پایهگذار این تفکر و بر وحدت انسجام یافته این دو قشر است.
وحدت حوزه و دانشگاه به معنای وحدت سازمانی نیست
این پژوهشگر حوزه علمیه با بیان دلایل ضرورت وحدت حوزه و دانشگاه بیان داشت: وحدت حوزه و دانشگاه به معنای وحدت سازمانی و نظام علمی و کاربرد در سطح رشتهها و مشاغل نیست، علم حوزه و دانشگاه هر کدام مستقل و مربوط به خودشان است، البته یادگیری مبانی علوم دانشگاهی و رشتههای مختلف برای حوزویان و یادگیری و فهم عمیق مبانی دینی برای دانشگاهیان لازم است، اما توجه و اهتمام جدی در مبانی معرفتی و بینش، منطقه علمی و روششناسی و هدف و غایت گزینی سه اصلی هستند که می توانند وحدت این دو قشر فرهیخته را فراهم نماید.
حجتالاسلام و المسلمین رشاد در پایان، با تاکید بر اینکه مبانی معرفتی در دانشگاهها باید یکسان شودگفت: روششناسی و معرفتشناسی حوزه هم بومی، هم دینی و هم آزموده شده در طی قرون متمادی است.
وی تصریح کرد: این سبک و روش ائمهطاهرین(ع)، ارث علما و فضلای دین و میراث معرفتی و سرمایه بزرگ ماست. لذا حوزه و دانشگاه غایت هر دویشان باید، کشف معرفت، شناخت حقیقت، خدمت به نظام و اعتلای کشور تربیت نفوس و تقرب الهی باشد تا زمینههای وحدت محکمتر و پایدارتر شود.
اخبار مرتبط
سخنرانی منتشر نشده از امام موسی صدر درباره حضرت زهرا(س)
«فاطمه و نماز» عنوان سخنرانی امام موسی صدر است که به مناسبت ایام ماه جمادیبیشتر بخوانید

رهبر انقلاب اسلامی در دیدار صدها تن از زنان فرهیخته و فعال کشور:
زنان در اتفاقات اخیر در دهان دشمنان زدند/ غرب متجدد نسبت به مسئله زن جنایتبیشتر بخوانید