آثار گران سنگ پیشینیان، نشانگر تحقیق عمیق و مناسب مؤلفان آن است که علاوه بر تبلیغ، به تألیف آثاری دست زده‌اند که به خاطر عمق، نوآوری، استدلال‌های قوی و … منبع تولید علم می‌باشند.

مبلّغ دین کسی است که پیام قرآن و خداوند و محتوای گرانقدر و انسان‌ساز اسلام را به مردمان می‌رساند و آنان را از گمراهی و ظلمت جهل می‌رهاند. یکی از شرایط تبلیغ آن است که مبلغ از محتوا و ابعاد گوناگون پیامی که در پی رساندن آن است به‌خوبی آگاه باشد. اصولا تبلیغ را سه عنصر پیام‌دهنده، پیام‌گیرنده و پیام سامان می‌دهد. بنابراین، لزوم تحقیق در محتوای پیام به‌منظور تأثیر بیشتر تبلیغ ضرورت دارد.
بی‌شک زمینه برآوردن مسائل نو که بتواند مرهمی بر زخم‌های مزمن اجتماعی و روحی مردم باشد و توجه آنان را به اصل دیانت و اسلام جلب کند، فراهم است و این مبلغ است که باید در سایه پژوهش‌های پیاپی و کوشش فراوان به نوآوری‌ها دست یابد و از زلال گوارای قرآن، سنت و سیره معصومان(ع) جان‌های تشنه را سیراب کند.

چه ارتباطی بین پژوهش و تبلیغ است؟
باتوجه به بیان آیه «و ما علی الرسول الا البلاغ»، وظیفه و رسالت پیامبر اکرم(ص) ابلاغ دین بوده است، و باتوجه به اینکه دین ادعا می‌کند که برای اداره جامعه از گهواره تا گور برنامه عملی دارد و سعادتمندی مردم ازسوی دین انجام می‌شود، مبلغ باید این امر را ثابت کند.

بنابراین مجموعه کارهای پژوهشی در حوزه علمیه باید به‌صورتی کامل انجام شود تا به همه نیازهای فردی و اجتماعی مردم که دین متصدی آن است، پاسخ داده شود.

باید به این نکته توجه کرد که دین برای هر لحظه، عمل، گفتار و … افراد برنامه و راه ارائه کرده است و تعمیق‌بخشیدن به آن با تبلیغ و بازگویی آموزه‌های دینی محقق می‌شود. مردم همه دارایی و معارف دینی را نمی‌شناسند و مبلغ می‌تواند دین را با تحقیق و پژوهش به جامعه معرفی کند.

تبلیغ همراه با پژوهش چه ضرورتی دارد؟
مقام معظم رهبری می‌فرمایند: انسان بدون تحقیق و پژوهش نمی‌تواند در هیچ مقوله‌ای به هدف‌های والا دست یابد و بدون ژرف‌نگری و نوآوری جز درجا ایستادن و بیگانه‌شدن با دنیای پیرامون چیزی به‌دست نمی‌آید؛ بنابر همین فرمایش، تبلیغ بدون پژوهش نتیجه مطلوب و مفیدی به ارمغان نخواهد آورد.

نوآوری ضرورت امروز در تبلیغ است، بدون تحقیق یعنی درجازدن و ایستایی و این ساکن‌بودن مفید نیست. مسلم است که تبلیغ بدون توجه به عمق و پژوهش مطالب اثرگذار نیست. وقتی این‌گونه نباشد، نتیجه لازم و کافی را نخواهد داشت.

بایسته است که مبلغان دینی برای تبلیغ درست به استواری و استدلال مطالب ارائه‌شده توجه داشته باشند. کتاب‌ها و تحقیقات بزرگان را مطالعه و ریشه‌یابی کنند تا با این تسلط بتواند به هرگونه سؤال و شبهه‌ای پاسخ دهند و مدافعی برای ادعا و نظر دین باشند. این امر می‌تواند با بهره‌بردن از هنر و وسایل ارتباطی نیز همراه شود.

اگر مبلغ با تحقیق و پژوهش بیگانه باشد، در برابر شبهه‌ها پاسخی نخواهد داشت و در عرصه تبلیغی خود شکست خواهد خورد. زیرا ادعای دین، پاسخ‌گویی به جامعه است و مبلغان باید دراین‌باره تلاش کنند.

آثار گران‌سنگ پیشینیان مانند الغدیر، کتاب‌های حدیثی اربعه، المیزان، معراج السعاده و… که منابع بزرگ پژوهشی محسوب می‌شوند، نشانگر تحقیق عمیق و مناسب مؤلفان این آثار است که علاوه‌بر تبلیغ به تألیف آثاری دست زده‌اند که به‌خاطر عمق، نوآوری، استدلال‌های قوی و… منبع تولید علم هستند.

برهمین اساس، مبلغ دین باید از سرچشمه جوشان نوآوری‌های بزرگان مکتب اهل بیت(ع) بهره‌برد و آموزه‌های دین را در عصر غیبت کبری به مخاطبان بیاموزاند.

محدوده فعالیت پژوهش در تبلیغ چه میزان است؟
باید به ساختار پژوهش و تبلیغ توجه و درواقع بحث تحقیق در عرصه‌های مختلف تبلیغ تعریف و بازنگری شود.

مبلغان باید در عرصه‌های گوناگون فرهنگ، اقتصاد، سیاست، آموزش و… این نکته را مدنظر داشته باشند که دین در همه امور جامعه و مردم سخن دارد و می‌تواند آنان را راهنمایی کند.

وقایعی مانند انتخابات و استفاده نامزدهای انتخاباتی از احادیث و روایاتی که درباره حقوق مردم به حاکمیت و‌… بیان شده و برای تبلیغات خود بهره می‌برند، نشان‌دهنده ورود دین در عرصه سیاست است. همچنین به‌عنوان مثال، شهید صدر در زمینه اقتصاد کتابی با نام «اقتصادنا» نوشته است. بنابراین می‌توان ادعا کرد که دین در عرصه‌های دیگر نیز وارد شده و موضوع را برای مردم و اجتماع تبیین می‌کند.

فعالیت‌های پژوهشی نهادهای حوزوی در امر تبلیغ چگونه است؟
نهادها و مراکز حوزوی که با تبلیغ ارتباط کاری دارند، با برگزاری جلسات و برنامه‌ریزی‌های مختلف در تقویت جنبه پژوهشی این عرصه فعالیت شایسته‌ای انجام می‌دهند.

مدیریت پژوهش حوزه علمیه خراسان درباره دوره آموزشی سفیران هدایت که طلاب این دوره بعد از پنج سال تحصیل به‌عنوان مبلغ در عرصه جامعه فعالیت می‌کنند، برنامه‌های کارگاهی ویژه پژوهش را برگزار و آنان را با تبلیغی همراه با تحقیق تربیت می‌کند.

البته دفتر تبلیغ و آموزش‌های کاربردی حوزه علمیه خراسان نیز در این زمینه با برگزاری سفرهای علمی و تولید محتواهای علمی و پژوهشی توجه خاصی به تحقیق دارد.

طلاب حوزه علمیه خراسان در قالب دوره‌های بلند‌مدت نیز از پایه تحصیلی ٢ تا ١٠ در زمینه پژوهشی آموزش می‌بینند و با روش تحقیق، کار با رایانه، آشنایی با نرم‌افزارهای اسلامی، نقد و مناظره، پژوهش میدانی، فن ترجمه، کتاب‌شناسی و .. آشنا می‌شوند.

همچنین دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی با برگزاری کلاس‌های تخصصی شیوه‌های نوین تبلیغ به مبلغان در عمق‌بخشی به تبلیغ دین کمک می‌کنند.