وی با اشاره به آیه «مَن یَأْتِیهِ عَذَابٌۭ یُخْزِیهِ وَیَحِلُّ عَلَیْهِ عَذَابٌۭ مُّقِیمٌ» خاطرنشان کرد: شما دو عذاب در پیش دارید، یکی عذاب خوارکننده «خزی» و دیگری «عذاب مقیم»، از این کلمه مقیم می‌توان استنباط کرد که عذاب آخرت است زیرا آنجا محل اقامت است، به زودی خواهید فهمید که چه کسی اهل عذاب خوارکننده و چه کسی اهل عذاب جاویدان است.

مفسر برجسته قرآن کریم با قرائت آیه «إِنَّآ أَنزَلْنَا عَلَیْکَ ٱلْکِتَـٰبَ لِلنَّاسِ بِٱلْحَقِّ ۖ فَمَنِ ٱهْتَدَىٰ فَلِنَفْسِهِۦ ۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا ۖ وَمَآ أَنتَ عَلَیْهِم بِوَکِیلٍ»، اظهار کرد: در قرآن به پیامبر(ص) فرمود که جان خودت را در راه هدایت مردم از دست نده اما این آیات به این معنا نیست که قوم خود را رها کن، خداوند به پیامبر(ص) فرموده راه پایداری همه انبیا را ادامه بده و به طور مشخص فرموده همچون حضرت یونس(ع) نباش که قوم خودش را رها کرد،‌ فرمود که ای پیامبر(ص) شما دو وظیفه داری با مردم باشی و یکی این که با مردم نباشی، با مردم باشی برای اتمام حجت و به آنان کتاب بیاموزی و با مردم نباشی «وَاهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِیلًا».

وی افزود: خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید این‌ها را به دل راه نده که اگر ایمان نیاوردند تو از غصه نتوانی زندگی کنی، بالاخره تو یک وظیفه‌ای داری، هجر جمیل یعنی در بین مردم باشد و با خدا زندگی کند، البته خداوند توصیه می‌کند که کار وی نظیر کار یونس(ع) نباشد، اگر انسان تمام هویتش را به مردم بدهد در نشیب و فراز مردم است اما اگر کسی جان خودش را به خداوند بدهد و در ارتباط با مردم باشد دیگر نگران نیست.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی با بیان این‌که این «واذکر»هایی که در قرآن است و از پیامبران دیگر برای پیامبر اسلام نقل می‌کند، به این معنا است که ای پیامبر تو نیز راه انبیا را ادامه بده و استقامت کن،‌ خاطرنشان کرد: وظیفه کسانی که وارثان انبیا هستند نیز مشخص می‌شود که آن هم این دو وظیفه را دارند، هم با مردم باید باشند و هم رابطه‌شان با الله باید منقطع نشود که زده، بریده و منقطع نشوند، قبول و نکول مردم در آن‌ها اثر نگذارد.

وی اظهار کرد: خداوند می‌فرماید اگر کسی بخواهد با دین بازی کند سرش به سنگ می‌خورد، فرمود ما قرآن را به حق خلق کردیم، این که فرمود قرآن عربی مبین است به فرمایش امام صادق(ع) یعنی این‌که هیچ زبانی نمی‌تواند آن را ترجمه کند، شما با هر زبانی بخواهی قرآن را معنا بکنی، کمبود دارد، عرب که ادبیاتی نداشت، ادبیات بعد از قرآن آمد، کتاب ادبی مدونی عرب نداشت،‌ لطایف قرآن را اهل‌بیت(ع) بیان کردند.

قرآن و اهل‌بیت همچون تار و پود در هم تنیده است

مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیاه ادامه داد: در حدیث ثقلین است این دو ثقل را در قرآن و اهل‌بیت(ع) با هم پیدا می‌شود کرد، اگر خواستی قرآن را پیدا کنی، در عترت است، اگر اهل‌بیت(ع) را می‌خواهی پیدا کنی در قرآن است و اگر خواستی قرآن را پیدا کنی مراجعه به روایات می‌کنید، این حبل و ریسمانی است که یک تارش ولایت و یک پودش وحی است، این‌ها دو چیز نیستند که اگر دو چیز باشند به دو چیز منتهی می‌شوند، اگر تار و پود یک طنابی به هم بافته باشد دیگر از هم جدا نخواهد بود، خداوند قرآن را از زمین تا ملکوت حفظ می‌کند، انسان به حق است برای این‌که فطرتش عوض نمی‌شود بعد عده‌ای که به دنبال بزرگان خود بودند و در قیامت حق برایشان روشن می‌شود، بزرگان خودشان را نفی و لعن می‌کنند.

وی با اشاره به «وَمَآ أَنتَ عَلَیْهِم بِوَکِیلٍ» به تفاوت توکیل و تفویض اشاره کرد و گفت: این است که در جریان توکل انسان خواسته‌ای دارد و می‌بیند که توان آن کار را ندارد وکیل می‌گیرد، اما در تفویض انسان خواسته‌ای ندارد بلکه انسان هر کاری بخواهد بکند که خداوند بپسندد، پسندم آن چه را جانان پسندد.

نرسیدن به حیات عقلی مشکل داعش و تکفیری‌ها است

حضرت آیت‌الله جوادی آملی با قرائت «ٱللَّهُ یَتَوَفَّى ٱلْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَٱلَّتِى لَمْ تَمُتْ فِى مَنَامِهَا ۖ فَیُمْسِکُ ٱلَّتِى قَضَىٰ عَلَیْهَا ٱلْمَوْتَ وَیُرْسِلُ ٱلْأُخْرَىٰٓ إِلَىٰٓ أَجَلٍۢ مُّسَمًّى ۚ إِنَّ فِى ذَ‌ٰلِکَ لَایاَتٍۢ لِّقَوْمٍۢ یَتَفَکَّرُونَ» خاطرنشان کرد: برخی حیات گیاهی هستند که جز خوردن، خوابیدن و آشامیدن چیز دیگری نیست و یک نوع حیات هم حیات حیوانی است که فرزند می‌آورد و خانواده‌ای دارد و مهر و عاطفه دارد، برخی بهره‌ای از حیات به غیر از ابعاد گیاهی و حیوانی آن نبرده‌اند، حیات جدیدی که وحی آورده است در سوره مبارکه انفال به آن اشاره می‌کند که شما باید به حیات عقلی برسید تا زنده شوید.

وی گفت: تمام بیراهه رفتن و کج‌راهه رفتن تکفیری‌ها این است که به حیات عقلی نرسیده‌اند، هر چرا که خودشان باور کردند خیال می‌کنند اسلام همین است و لاغیر و به همین دلیل دست به شمشیر می‌برند، فقها و بزرگان هم شاگردان و هم فرزندانشان را به این دو امر وصیت می‌کردند که شما کنار هر مغازه‌ای پرسه نزنید یا کنار بازار کتاب‌ها بروید تا با علم و دانش آشنا شوید، یا کنار مغازه اسلحه‌ساز‌ها که سخن از شهامت و جهاد است بروید، بازار ورّاق‌ها در گذشته وجود داشته است که نسخه چاپی وجود نداشته است، یک گروه رفتند پیش اسلحه‌سازها و از علم بی‌بهره شدند و همان گروه تکفیری‌ها شدند.

بسیاری از گرفتاری‌های ما در چاله پنداشتن مرگ است

مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به این‌که گرفتار بسیاری از افراد این است که خیال می‌کنند مرگ یک چاله است و انسان در گودال می‌رود، اظهار کرد: شما فوت ندارید بلکه وفات دارید، وفات، «ت» جزو کلمه نیست، شما فوت نمی‌کنید و از بین نمی‌روید،‌ انسان گم نمی‌شود و در چاله نمی‌رود، بلکه بدن انسان در چاله می‌رود که خداوند آن را دوباره بازمی‌یابد، تمام حقیقت انسان جان است که خداوند آن را توفی می‌کند،‌ انسان‌ها مختلف هستند گرچه همه افراد روحشان به دست ذات اقدس اله اخذ می‌شود اما برخی آن فرشته‌های نازل را می‌بینند که فشار مرگ بر آنان بسیار سخت است.

وی ادامه داد: هر کسی این توفیق را ندارد که حضرت عزراییل(ع) را ببیند این مقدور هر کسی نیست که حضرت عزراییل(ع) و حضرت جبراییل(ع) را ببیند، برخی از بزرگان ثواب‌هایی را تقدیم حضرت عزراییل(ع) را می‌کردند که در هنگام مرگ وی را زیارت کنند، غالبا آن ملائکه زیردست می‌آیند که هنگام قبض موت مشت و سیلی می‌زنند به صورت این محتضر، آن‌ها که مأمور دنیا هستند به پشت او می‌زنند که برو بیرون و در این دنیا چه می‌کردی و برخی به صورت او می‌زنند که با این وضع چگونه به آخرت می‌آیی؟ همه را که روحشان را ذات اقدس اله بدون واسطه اخذ نمی‌کند، همه از خداوند هستند اما با ترتیب، همه به سوی خداوند می‌روند اما با ترتیب، مانند این‌که همه این باران‌ها به دریا بازمی‌گردد، این آب‌های کم که از نهره‌های کوچک عبور می‌کند اما سیل خروشان از مرکز دریا می‌آید.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی با بیان این‌که روح مطهر وجود مبارک پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) کسانی هستند که خداوند روح آنان را أخذ می‌کند، افزود: بعضی‌ها هستند که اصلا نمی‌فهمند که مرده‌اند، صحنه جلوی چشم آنان عوض می‌شد، برخی‌ها بعد از گذشت مدت‌ها تازه می‌فهمند که مرده‌اند، از خیلی‌ها در همان قبر سؤال می‌کنند که پیامبر(ص) و امامت چه کسی بود اصلا یادش نیست، برای همین هم در زیارت‌نامه‌ها ائمه(ع) پشت سر هم ذکر می‌شود، در قبر که فقه و اصول و مشکلات فقهی و عقلی و نقلی را سؤال نمی‌کنند، آن قدر تامه موت سخت است که این اصول ابتدایی دین از یاد انسان می‌رود چون با آن انس نداشته است، در روایت است که بعد از احقابی از عذاب فردی که کاری به دین نداشت می‌گوید پیامبر من کسی است که قرآن بر او نازل شد و هنوز هم نام وی به یادش نیامده است، افراد و اصناف در مرگ فرق می‌کنند.