معاون آموزش و پژوهش حوزه علمیه خراسان با اشاره به اینکه یکی از دغدغه‌های مسئولان، اساتید و برنامه‌ریزان حوزه‌های علمیه خصوصا حوزه علمیه خراسان‌‌‌، اصلاح نظام آموزشی، متون، سرفصل‌ها و … است، توضیح داد: برای نیل به این مقصود صدها ساعت کار کارشناسی و مشورت با ده‌ها نفر از اساتید، مدیران و صاحب نظران انجام شده است.
وی به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در این خصوص اشاره و ابراز کرد: نتیجه این تلاش‌ها در جلسات شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه علمیه ارائه و به تصویب رسید؛ این نظام از سال جدید تحصیلی در مدارسی که اعلام آمادگی کنند در کلیه سطوح و پایه‌ها اجرایی خواهد شد.
اشتراک برنامه آموزشی مقاطع سیکل، دیپلم و بالاتر؛ از اشکالات نظام فعلی حوزه علمیه
حجت‌الاسلام علوی با اشاره به اشتراک برنامه آموزشی در مقاطع سیکل، دیپلم و بالاتر به عنوان یکی از اشکالات نظام فعلی حوزه علمیه اظهار کرد: در نظام جامع این نقیصه مرتفع شده و برنامه مقاطع سیکل و متوسطه اول با دیپلم و بالاتر از آن تفاوت دارد.
وی با بیان این مطلب که کثرت دروس در طول روز به کیفیت آموزشی لطمه‌های زیادی وارد می‌کند، ادامه داد: این کثرت، کار را به جایی رسانده بود که یک طلبه در طول روز پنج و برخی سال‌ها شش درس داشت و عملا مطالعه، مباحثه و تمرین و … به حاشیه رفته بود با اینکه بزرگان ما گفته بودند دو درس زیاد و یک درس کم است لذا در نظام جامع طلبه سیکل در سال اول فقط سه درس و همه طلاب در سه سال اول فقط سه درس و نیم و در باقی سنوات چهار درس در طول روز بیشتر ندارند.
هدف آموزش در حوزه‌های علمیه پاس کردن دروس نیست
معاون آموزش و پژوهش حوزه علمیه خراسان در رابطه با هدف آموزش در حوزه‌های علمیه و لزوم مطابقت برنامه‌های آموزشی با این هدف ابراز کرد: هدف آموزش در حوزه‌های علمیه پاس کردن دروس و … نیست بلکه باید فرصتی فراهم شود تا استاد و طلبه با فراغ بال و فرصت کافی دروس را عمیقا تدریس و تدرّس کنند لذا در برنامه جدید سرفصل‌ها و محتوای آموزشی برای رسیدن به این هدف اصلاح شد.
حجت‌الاسلام علوی با تأکید بر اینکه کتاب‌های آموزشی حوزوی باید متونی عمیق و دقیق باشند تا قدرت استدلال و منطق را در طلبه تقویت کنند، اضافه کرد: متون آموزشی نباید صرفا درصدد انتقال مطلب باشند، عمده متون اصیل ما در حوزه دارای این ویژگی هستند بنابراین در برنامه جدید کلیه این متون ارزشمند مانند سیوطی، عوامل، صمدیه، مغنی، اصول فقه، منطق مظفر، لمعه، رسائل، مکاسب، کفایه و … حفظ شده است.
وی در همین راستا ادامه داد: در طول این سال‌ها برخی متون جدید و ارزشمند به بازار علم عرضه شده است که دست کمی از متون قبلی ندارد لذا در برنامه جدید این امکان فراهم آمده است تا مدارس علمیه‌ای که با مشورت اساتید خود تمایل دارند، متون جدیدتری مانند‌ «القواعد النحویه»، «منطق ۱ و ۲» نوشته منتظری مقدم،‌ «حلقات شهید صدر»، «دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی» و … را در برنامه آموزشی قرار دهند.
معاون آموزش و پژوهش حوزه علمیه خراسان با اشاره به طولانی شدن دوره تحصیلی طلبه تا قبل از ورود به درس خارج به عنوان یکی‌دیگر از آسیب‌های جدی در حوزه علمیه اظهار کرد: این دوره، مرحله اصلی رشد و شکوفایی علمی است که بسیاری از بزرگان علم و مراجع بر آن ایراد داشتند؛ در نظام جامع آموزشی، مقطع عمومی برای دیپلمه‌ها هشت سال و برای سیکل و متوسطه اول ۹ ساله در نظر گرفته شده است که مدارس می‌توانند بسته به استعداد و توانایی طلاب خود آن را دو سال کمتر یا بیشتر اجرا کنند.
بازیابی سنت‌های اصیل حوزوی در حوزه‌های علمیه
وی بر ضرورت بازیابی سنت‌های اصیل حوزوی در حوزه‌های علمیه تأکید کرد و ادامه داد: در برنامه جدید سعی شده حداکثر دوری و فاصله با سنت‌های غلط آموزشی رایج در انتخاب متون، برنامه‌ریزی آموزشی امتحانات و … رعایت شود که در این راستا بر سنت‌های اصیل حوزوی پافشاری شده است بنابراین ترم و میان ترم و .. در این برنامه جایی ندارد.
حجت‌الاسلام علوی گفت: دروس ۲۰ و ۳۰ ساعته کارایی چندانی در نظام آموزشی ندارد از همین رو سعی فراوان شده این نقیصه در نظام جامع راه پیدا نکند و از طرفی اجرا و برنامه‌ریزی آن در نهایت سادگی و سهولت باشد.
وی در همین راستا با اشاره به تغییر در یکی از منابع درسی حوزه علمیه در نظام آموزشی جدید توضیح داد: صرف ساده واقعا مشکلی شده بود خصوصا در مقطع سیکل که در برنامه جدید به طور کامل این مشکل مرتفع شده و با یک سال پیش نیاز برای مقطع پایین‌تر از دیپلم و تهیه متن جایگزین برای صرف ساده، ان‌شاءالله طلاب کمترین مشکل را داشته باشند و نیز اشکالات مربوطه به درس منطق متن درسی، دیریابی مطالب آن توسط طلاب سیکل و .. در نظام جدید مرتفع شده است.
معاون آموزش و پژوهش حوزه علمیه خراسان با تأکید بر لزوم ورود پژوهش در نظام آموزشی حوزه علمیه تصریح کرد: شیوه‌های تدریس صرف و نحو و … باید پژوهش‌‌محور شود تا ارزیابی‌ها کاربردی و پژوهشی طراحی شود بنابراین در نظام جامع با توجه به این مهم، فقط در پایه‌های سه، شش و هشت مهارت‌های روش تحقیق، روش پایان‌نامه نویسی و تقریرنویسی درس خارج آموزش داده خواهد شد و طلبه در پایه‌های پیش گفته، ملزم به ارائه یک مقاله، تحقیق پایانی و در نهایت پایان‌نامه است و سایر الزامات پژوهشی باید در متن آموزش دنبال شود.
توجه به قرآن در برنامه جدید حوزه علمیه به عنوان یک امر محوری
حجت‌الاسلام علوی همچنین افزود: توجه به قرآن در برنامه جدید یک امر محوری است و قرآن با رویکردهایی که تفصیل آن به پیوست برنامه‌ریزی تقدیم شده است در تمامی سنوات حضور پررنگ در برنامه آموزشی دارد.
وی در رابطه با دروس فوق برنامه در نظام آموزشی حوزه علمیه توضیح داد: بدیهی است طلبه نیازمندی‌های علمی، اخلاقی، آموزشی و مهارتی فراوان دیگری مانند خوشنویسی، ادبیات فارسی، شعر، تربیت بدنی، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و متون حدیثی آشنایی با کتب شهید مطهری، آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی و … دارد اما قرار نیست تمام این امور در متن برنامه درسی طلبه آن هم در مقطع عمومی گنجانده شود.
وی ادامه داد: در این راستا برخی از این موارد باید به صورت فوق برنامه توسط مدارس تأمین شود، برخی دیگر نیز باید در مقطع بالاتر ارائه شود تا طلبه بتواند با فراغ بال به امور اساسی مانند ادبیات عرب، منطق، فقه و اصول بپردازد.
معاون آموزش و پژوهش حوزه علمیه خراسان تأکید کرد: یکی دیگر از اشکالات اساتید و مدیران این بود که طلاب رشته‌های تخصصی غیر از فقه و اصول چون باید دروس رسائل، مکاسب و کفایه را بگذرانند، عملا فرصت کافی برای آموزش دروس تخصصی رشته خود ندارند که این مشکل با طراحی رشته‌های تخصصی بعد از مقطع عمومی عملا مرتفع خواهد شد و قطعا ورود طلبه به مقطع تخصصی بعد از طی کردن این دوره عمومی، باعث ارتقا علمی حوزه و دانش‌آموختگان آن می‌شود.
رفع مشکل مدرک طلاب
وی در ادامه به رفع مشکل مدرک طلاب اشاره کرد و افزود: طلبه‌ای که با مدرک دیپلم وارد حوزه می شد پس از شش سال مدرک سطح یک می‌گرفت که در نظام علمی کشور، معادل فوق دیپلم ارزیابی می‌شود که این یک بی‌عدالتی فاحش بود در نظام جامع اتمام مقطع عمومی معادل سطح سه است و سایر مقاطع نیز به همین صورت اصلاح شده است.
حجت‌الاسلام علوی درباره زمان کلاس‌ها افزود: هر درس ۶۰ دقیقه کامل است و در برخی از سال‌ها ممکن است یک درس ۷۵ دقیقه ارائه شود تا سرفصل به طور کامل تمام شود.
وی در پایان سخنانش بیان کرد: نهایت تلاش صورت گرفته تا این برنامه هماهنگ با برنامه آموزشی حوزه‌های علمیه سراسر کشور باشد تا طلاب در نقل و انتقالات، اخذ مدرک علمی و .. با هیچ مشکلی مواجه نشوند.
یادآور می‌شود، اجرای نظام جامع آموزشی، سرآغاز یک کار جدی در اصلاح شیوه امتحانات و ارزشیابی آموزش اساتید، تهیه متون کار و استاد برای هر ماده درسی و … به شمار می‌رود.