مسجد تراز اسلامی   

رهبر معظم انقلاب : مساجد باید منبع معارف اجتماعی و سیاسی و کانون موعظه و پرورش اخلاق باشد

مسجد تراز اسلامی (۱)    

تهیه و تدوین :حجه الاسلام محمد هادی مشیری

رهبر معظم انقلاب : مساجد باید منبع معارف اجتماعی و سیاسی و کانون موعظه و پرورش اخلاق باشد

مسجد محل تزکیه و تهذیب روح و روان و پرورش و شکوفایی استعداد های عالی انسانی است و نقش اساسی در حفظ وحدت و انسجام امت اسلامی دارد.

اساس دین مقدس بر توحید بنیان شده است و در همه دستورات اعتقادی، اخلاقی و علمی آن، توحید تجلی یافته است به همین جهت مسجد به عنوان جایگاه ارتباط و انس با خداوند ارزشی والا یافته و در ابعاد مختلف زندگی امت اسلام نقش آفرین گشته است.

با عنایت به سیره پیامبر و امامان معصوم مسجد نه تنها متعالی ترین جایگاه عبادت و پرستش، ذکرو مناجات با حق تعالی است بلکه مسجد کانون فرهنگی و سرچشمه نظر معارف، تعلیم و تربیت، سیاست و جهاد، اقتصاد و مسایل اجتماعی بوده است بلکه به دیگر سخن، مسجد مهمترینو اصیل ترین سازمانی است که در جامعه مسلمانان در صدر اسلام با اهداف و وظایف خاص شکل گرفته و در طول تاریخ همچنان ادامه یافته است.

آری مسجد هموراه مرکز تجمع دلهای پاک مؤمنان و صالحان و نیک اندیشانی است که با حضور خویش به نجام پرستش خالصانه خداوند می پردازند و خویش را از هر معبودی جز او رها می سازند و با احساس پیوند عمیق روحی و قلبی و با سایر مؤمنان و به ویژه حاضران در آن مسجد امت اسلامی انسجام و وحدت بیشتری می بخشند.

بی تردید چنین آثار با شکوه فردی و اجتماعی، فلسفه استحباب نماز جماعت و تاکید بر انجام آن از سوی پیشوایان دینی بوده است.

بدینسان مسجد که مرکز تجلی نظم و وحدت و همدلی مومنان بر عهده گرفته و با همت و تلاش و پیگیر مجدانه خویش آماده نمایند.

آری اینک در عصر نیاز و بازگشت بشر به معنویت و دوران توسعه و سازندگی این پایگاه رفیع آسمانی و مرکز تجمع دلباختگان الهی، چنان نقش و رسالت برجسته به مدیریت آگاه بصیر و شجاع و آشنا به زبان و ابزار روز نیازمند است تا بتواند با جاذبه های معنوی خود پذیرای نسل جوان باشد.

خداجوی و پایگاه نشر و معارف ناب دینی و جایگاه ارائه خدمات گوناگون علمی و فکری، اجتماعی و سیاسی و کانون تزکیه نفس و تهذیب روح و تحقق آمال و آروزهای حقیقت طلبان می باشد. جز با مدیریت صحیح و برخاسته از اخلاق و روشن بینی امام جماعت و همیاری پاک دلان روشن ضمیر، نمی تواند چنین رسالتی را انجام دهد.

به همین جهت برای بهسازی مساجد و ایجاد تحولی شگرف در این پایگاههای معنوی و مراکزی عبادی لازم است که جمعی از اهل فلاح و صلاح با توان و تعهد لازم، به عنوان هیئت امناء مسئولیت اداره امور مختلف مسجد را تحت اشراف و مدیریت امام جماعت آن مسجد برعهده داشته باشند .

در صدر اسلام، محور همه فعالیتهای مسلمانان  مسجد بود. تعلیم ‌وتربیت و آموزش احکام دین در مسجد صورت می‌گرفت و پیامبر خدا (صلی ‌الله‌علیه ‌و‌آله) آیات قرآن را در آنجا برای مردم تلاوت می‌کرد. مسجد کوفه شاهد سخنان و خطبه‌های انسان‌ساز امیرالمؤمنین (علیه‌ السلام) بود . حوزه‌ علمیه نجف اشرف که به ‌همت شیخ  ‌طوسی (رحمه‌الله‌علیه) بیش از ۱۰۰۰ سال قبل پایه‌گذاری شد ، ابتدا در مسجد یا مساجد کنار حرم حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) قرار گرفت . علمای بزرگ و فقیهان نامدار جهان تشیع ، سال‌های متمادی و بطورمستمر، مسجدهای اطراف حرم مطهر امام رضا (علیه‌السلام) و حضرت فاطمه‌ معصومه (سلام‌الله‌علیها) را مرکز تدریس خود قرار داده‌اند.

دانشگاه الازهر مصر با قدمتی ۷۰۰ ساله  که سالهاست مرکز مهم فرهنگی و مجمع علمی اهل تسنن  به ‌شمار می‌رود در ابتدا مسجدی ساده بود و بعدها تبدیل به دانشگاهی بزرگ شد .

به‌علت همین جایگاه رفیع مسجد در جهان اسلام بود که استعمارگران سلطه‌جو تصمیم گرفتند این مهم‌ترین مرکز علمی، فرهنگی و سیاسی جهان اسلام را هدف قرار دهند تا به آمال پلید خود برسند و چراغ پرفروغ و همیشه روشن اسلام را خاموش کنند.آن‌ها با اجرای سیاست‌های موذیانه، اعمال شیوه‌های استعماری و گماردن نوکران بومی وضع مسجدها را دگرگون کردند؛ تا مسجد به‌ محلی برای برگزاری نمازهای یومیه و تشکیل مجالس عزا درآید و از وجود نمازگزاران اندیشمند و انقلابی خالی شود.

امید است در کشور ایران اسلامی که امروز تبدیل به مهد تشیع و الگویی برای جهان اسلام شده با همت مسئولین ودست‌اندرکاران و سیاست‌گذاران دلسوز در امر مسجد، این مکان مهم و رفیع  به جایگاه اصیل خود باز گردد.

در مساجد ، بخاطر ماهیت مذهبی و دینی آن ، فرصت های فراوانی درراستای تبلیغ دین وجود دارد از جمله حضور داوطلبانه افراد در مساجد و علاقه آنان به بهره گیری از معارف دینی ، و این مهمترین فرصت برای یک مبلّغ و عنصر فرهنگی است که مخاطب  وی با علاقه و میل باطنی خویش ، جهت کسب معارف مذهبی مراجعه کرده و خود را در معرض قرار می دهد و لذا بایستی از این فرصت حداکثر بهره برداری صورت گیرد .

فرصت دیگری که در مساجد وجود دارد، تردد (حضور) اقشار گوناگون با جنسیت و سنین متفاوت است،یعنی درمسجد ما همه نوع مخاطب داریم که البته این امرمستلزم برنامه ریزی خاصی است تا تمام این اقشار بتوانند بهره لازم را ببرند لکن نفس حضور اقشار گوناگون ، ارزشمند و مفید است.

دیگر فرصت موجود در مساجد ،وجود کانون های فرهنگی ، پایگاههای بسیج ، جلسات قرآن و دعا ، هیئت های مذهبی ، مراسمات مختلف و ۰۰۰ در غالب مساجد است که هر کدام خود فرصتی است ذی قیمت برای گسترش فرهنگ اسلامی در میان جامعه ، خصوصاً که اینها همه با هدف گسترش معارف اسلامی تشکیل شده اند .

متولیان و رساندن مساجد به جایگاه هدایتی :

امام جماعت ، هیئت امنائ ومسولین فرهنگی و خادم مسجد در آباد کردن خانه های خدا نقش تاثیرگذاری دارند در واقع تمام خصوصیات هدایتگری شامل هدایت‌گری دینی، اجتماعی، اخلاقی، تربیتی، عمومی و فردی مسجد، مستقیم و غیر مستقیم از سوی این گروه صورت می گیرد.

محوریت در این بخش باید با امام جماعت و خادمین مساجد باشد. روحانی و متولی مسجد باید از نظر اخلاقی، تقوا، علمی، اجتماعی، روابط عمومی و … در سطح بالایی قرار داشته باشد به نحوی که مردم بتوانند به وی اعتماد کنند.

امام جماعت

امام جماعت در هر مسجد ، مهمترین عامل در پیشرفت و ترقی مسجد به شمار می رود و اگر دارای شرایط لازم باشد تاثیر بسزایی در تحولات مثبت در جامعه و گرایش مردم به مسجد خواهد داشت.

امام جماعت ، مهم ترین عضو مدیریتی مسجد است که می تواند با برنامه ریزی و عملکرد درست ، زمینه مناسبی برای حضور گسترده مردم در مسجد فراهم کند.

عملکرد و شخصیت امام جماعت و چگونگی برخورد او با افراد خصوصا جوانان ، در ایجاد علاقه افراد نسبت به دین و مسجد بسیار موثر است. لذا باید الگوی امام جماعت برای مدیریت مسجد  در مردم داری ، ارتباط موثر با مامومین ، رسیدگی به احوالات مامومین ، و…. نبی مکرم اسلام (ص) باشد.

امام جماعت  باید بداند در جایگاه انبیا و اولیای الهی نشسته است و برای تکامل انسان‌ها گام بر می‌دارد. او همچنین باید وظیفه‌ی خود را درمقام امانت‌دار الهی بداند و برای عزت و کمال خود و دیگران بکوشد و به آنچه می‌گوید، خود نیز عمل کند .

ویژگی های امام جماعت:

۱-         ( بالغ، عاقل ، شیعه دوازده امامی ، حلال زاده ، قادر به انجام صحیح نماز ، دارای محبوبیت و مقبولیت )باشد که  فاقد آنها  صلاحیت قرار گرفتن در این جایگاه را ندارد .

۲-         دارای روابط عمومی عالی باشد:

•           دوستی با افراد  و احترام و تواضع در برابر مردم

•           مراعات اوقات نماز و حال ضعیفان

•           حضور زودتر از مامومین در مسجد و گفت و گو با نمازگزاران

•           با خبر بودن از احوال نمازگزاران و افراد موثر در مسجد (امام جماعت فقط به نماز نیاندیشد بلکه به ارتباط برقرار       کردن با مردم هم بیاندیشد.

•           ارتباط منظم و مستمر با نمازگزاران و در صورت امکان سرکشی به منازل یا مغازه آن ها

•           سرکشی امام جماعت به خانواده های شهدا و جانبازان

•           برای مریضها و مسافرها دعاکند

•           با جماعتی از مردم به عیادت مریضها برود و ازخانواده های اموات خبر گیری کند

•           روی خوش نشان دادن امام جماعت به افراد تازه وارد به مساجد موجب بالندگی و رشد فکری و عقلی آنان می گردد.

•           درک موقعیت سنی جوانان و نوجوانان و احترام به شخصیت آنها و تشویق آنان در مسجد

•           مسئوولیت دادن به جوانان و نوجوانان در فعالیت های مسجد

۳-         دارای مدیرت قوی و اعتبار اجتماعی باشد

۴-         امام جماعت دارای تخصصهای لازم در پاسخگویی دینی به نیازهای شرعی مردم باشد و اگر نمی تواند در بعضی موارد پاسخگو باشد حتما از روحانیون کارآمد در این باب بهره گیری کند و مسجد را فعال نگه دارد.(پاسخگویی،مشاوره،و…از جمله اقدامات پیامبر در مسجد ایشان بود).

۵-         از مهارت مخاطب شناسی و معلومات روان شناسی و جامعه شناسی برخوردار باشد

۶-         آشنایی به وسایل ارتباطی و فناوری های جدید داشته باشد

مسولیتهای امام جماعت در مسجد :

۱-         اقامه نماز جماعت

۲-         پاسخگویی به مسایل شرعی و اعتقادی مردم

۳-         تشکیل هیات امنا

۴-         دارای بهترین روابط اجتماعی و ارتباط گیری با اقشارو اصناف مختلف باشد

۵-         نظارت بر عملکرد هیت امنا ومشورت دادن به انها

۶-         راهنمایی مسولین فرهنگی و نظارت بر برنامه های فرهنگی مسجد (از قبیل اردوها ، مسابقات  و ….)

۷-         نظارت بر عملکرد خادم

۸-         ارائه برنامه هایی که بر جذابیت مسجد بیفزاید

۹-         ارتباط منظم و مستمر با نمازگزاران

۱۰-        بیان موفقیت های مامومین در مسجد و تشویق آن ها

۱۱-        نظارت بر اجرای وقف و همکاری با واقف و متولی

۱۲-        برای مسجد در کنار واقف ،متولی هم برای مسجد معین کند  ( متولی و واقف هم بدانند مالک مسجد نیستند)