بسم الله الرحمن الرحیم

امام علی علیه السلام : اللهم اغننی بحلالک عن حرامک و بفضلک عمن سواک

پیشگفتار :

چند نکته درباره رزق و روزی :

۱ –  توضیحی درباره سه واژه (رزق ، رازق ، رزّاق) :

رزق : در کتب لغه : هم شامل خوراکی می شود و هم شامل غیر خوراکی.

مثل اولاد که در روایت آمده : اِن رزقت ولد فاختنه

و مثل حج که در ماه رمضان برای آن اینگونه دعا می کنیم الله ارزقنی حج بیتک الحرام.

رازق : هم به خدا گفته می شود و هم به کسی که به انسان عطا می کند و هم به کسی که واسطه

عطا می شود.

رزّاق : فقط به خدا گفته می شود . (مفردات راغب صفحه ۱۹۴)

بزرگی فرمود :

تشدید روی حرف (زاء)انسان را از غیر خدا بی نیاز می کند. پس باید به او توکل نمود و از او درخواست روزی نمود.

۲ – روزی را باید از خدا خواست : چون روزی تمام موجودات به دست خداست

ما من دابّه الّا علی الله رزقها…   (هود ۶)

۳ – طلب روزی حلال یک وظیفه دینی است :

پیامبر اکرم (ص) : طلب الحلال فریقه علی کلّ مسلم و مسلمه

۴- روزی با تلاش به دست می آید :

هو الذی جعل لکم الارض زلولا فامشوا فی منابکها و کلوا من رزقه (ملک ۱۵)

امام صادق(ع) : تلاش برای دنیا باید معقول باشد نه کمتر از اهمال کنندگان و نه بیشتر از حریصان

امام صادق (ع) : شایسته نیست کسی از تلاش مادی و مالی باز بایستد که در سایه آن میتوان آبروی انسان را حفظ کند قرضهایش را بپردازد و به بستگانش کمک کند.

۵ – روزی حلال صبر و تقوی می طلبد :

امیر المومنین علیه السلام : انّ العبدلیحرم نفسه الرازق الحلال تبرک الصبر                                                                           شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ۳ صفحه ۱۶۰

ثروت خوب است که متعلق به انسان باشد نه اینکه انسان تعلق به آن داشته باشد.

حکایت ثروت حکایت آب است که بیرون کشتی نافع است ولی داخل کشتی باعث غرق شدن کشتی میشود.

روز قیامت همانطور که از ثانیه های عمر انسان سوال میشود از کمترین درآمد انسان سوال می شود. یعنی همانطور که باید مواظب ثانیه های عمر خود باشیم باید مواظب ریالهای مالمان باشیم.

امام کاظم علیه السلام فرمود : لا تزولاقد ما عبد یوم القیامه الایسال عنه عن اربع : عن عمره فی ما افناه و عن شبابه فی ما ابلاه و عن ماله مما اکتسبه و فی انفقه

رابطه انسانها نسبت به پول و ثروتشان از چهار صورت خارج نیست :

۱٫ از حلال به دست می آورند در حلال مصرف می کنند

۲٫ از حلال به دست می آورند در حرام مصرف می کنند

۳٫ از حرام به دست می آورند در حرام مصرف می کنند

۴٫ از حرام به دست می آورند در حلال مصرف می کنند

از چهار صورت بالا فقط صورت اول نزد خدا پسندیده است. بقیه موارد جایز نیست.

 پس معلوم شد پول و درآمد از دو راه به دست می آید. حرام و حلال . هر دو نوع درآمد آثاری دارد هم آثار دنیوی و هم اخروی

آثار درآمد حرام

آثار اخروی: (محاسبه سخت و طولانی و عذاب آور، در نهایت استحقاق جهنم)

 

اما آثار دنیوی دو نوع است:

فردی : بی برکتی مال و عمر ، آلودگی به حرام بیشتر . بی رغبتی به حلال عدم شفاعت اقسات مکب و عدم قبولی عبادات ، هدم استجابت دعا ، انحراف سنی

 اجتماعی : نیامدن باران ، شیوع حرص و طمع، وفور گناه، بی‌بندوباری، بی عفتی ، دروغ، خیانت، شیوع جرم و جنایت ، اعتیاد طلاق قتل و… در جامعه

آثار در آمد حلال :

آثار درآمد حلال دو نوع است:  فردی و اجتماعی

آثار معنوی : کسب رضای خدا ، زمینه ساز عبادت انسان و عبادی شدن جامعه ، اجابت دعا ، کسب روزی‌های معنوی مثل حج … ، اداء واجبات مالی و نفقات مستحبی ، صرف مال در عام المنفعه ، کسب درجات اخرتی.

آثار اقتصادی : روزی انسان را زیاد میکند ،فقر را از بین می برد یعنی دیگر خود را محتاج دیگران نمی‌بیند(چون قناعت دارد، توکل و صبر دارد و اهل تلاش است، از زحمت نمیترسد،رفاه طلب نیست کَلّ بر دیگران نمی شود.)

برای دست آوردن روحیه حلال خواری باید به (ایمان،صبر،تلاش و قناعت)مجهز بود.

آثار فردی :

۱-تقویت ایمان (کسب روحیه صبر و شکیبایی و تلاش و قناعت بر حلال خدا)

 ۲- آسایش و آرامش روحی و روانی

 ۳- اهل وجدان کاری

 ۴- رسیدن به قلب سلیم

 ۵- نسل پاک

آثار اجتماعی :

۱- عزت دنیوی اعتبار مردمی چون همه مومن را دوست دارند.

۲- وساطش را قبول می کنند چون مورد اعتماد همه است.

۳- نصیحتش را می پذیرند (چون اورا خیرخواه خود می دانند)

۴- در اثر حلال خواری مردم، بسیاری از آسیبهای اجتماعی از بین می رود که علت

اما تاثیر کسب روزی حلال در کاهش آسیبهای اجتماعی

 ابتدا بررسی آسیب از نظر لغت و اصطلاح و شرع مقدس اسلام :

آسیب از نظر لغت: به معنی درد و رنج ، صدمه، زیان، خسارت، ضربه، زخم، عیب، شکستگی آفت، بلا، نکبت ، مصیبت و ضرر… آمده.

(و در اصطلاح مردم):به هرگونه انحراف فردی و اجتماعی گفته می شود.

(و از نظر شرع مقدس اسلام): توضیح آن لازم به بیان چند نکته می باشد :

۱-ریشه هر انحراف و آسیب بشری جنبه روحی دارد یعنی یا از روی (ترس یا نیاز و یا نفع و یا جهل) است.

از نظر اسلام، ایمان به خدا همه اینها را بر طرف می کند.یعنی هرچه انسان به خدا نزدیکتر باشد از این آسیبها محفوظ تر است و هرچه دورتر در معرض آسیب ها و خطرات بیشتری است. اسلام عامل این آسیب ها را (کفر و شرم و نفاق) می داند. لذا برای نجات مردم از این آسیب ها فقط اعتقاد به توحید را سفارش می کند. جامعه هر قدر توحیدی‌تر باشد در معرض آسیب و خطر کمتری قرار می‌گیرد و از این جهت محفوظ و مصون تر است. خداوند در حدیث قدسی : کلمه لا اله الا الله حسنی…

-در کشور ما متأسفانه (آسیب های اجتماعی) با توجه به افزایش جمعیت ، و بالا بودن افراد جامعه و عدم توجه به آموزهای دینی مردم در سالهای اخیر ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده است.

ناسازگاریهای اجتماعی را از قبیل روی آوردن جوان های ما به اعتیاد به مواد مخدر و توزیع آن به عنوان یک منبع درآمد بزهکاری و خوشگذرانی در بین جوانان و نوجوانان  از یک طرف وبی‌کاری آنها بعلت نبود کار و یا علاقه به کارهای آسان و بی‌زحمت و روی آوردن به کارهای واسطه ای بجای کارهای تولیدی از سوی دیگر باعث شده اثرات منفی در اقتصاد خانواده و جامعه را شاهد باشیم که متاسفانه باعث رشد چشمگیر جرائم از قبیل کلاهبرداری ، چک های بی محل و… شده است.

۲- مصادیقی از آسیبهای اجتماعی :

۱٫ بی بند و باری

۲٫ خیانت

۳٫ دروغ و کلاهبرداری

۴٫ کسب درآمدهای حرام از راه : تکدی گری ، فریب‌کاری، رباخواری، رشوه‌خواری، دزدی، تقلب، کم‌فروشی، کم کاری، قمار بازی، شراب فروشی، فروش مواد مخدر، اجرای موسیقی‌های مبتذل، درآمدهای هرمی، پول شویی، فروش آلات قمار و موسیقی و احتکار و …

۵٫ تضییع حقوق دیگران  از قبیل: عدم رعایت نوبت دیگران، همسایه‌آزاری، کشیدن سیگار در فضای عمومی، با صدای بلند حرف‌زدن و خندیدن، قراردادن زباله در معابر عمومی یا جلو خانه دیگران

۶ . قانون شکنی و قانون گریزی

۷٫ بی نظمی و بی انظباتی اجتماعی

۸٫ کوتاهی در انجام وظیفه (کم‌کاری)

۹٫ نداشتن وجدان کاری

۱۰٫ عدم دلسوزی نسبت به دیگران (بی‌تفاوتی در مقابل مشکلات مردم)

۱۱ . اسرافکاری

۱۲٫ مصرف مال در کارهای بی ارزش (تجمل‌گرایی، فخرفروشی)

۱۳٫ فقر و پریشانی

۱۴٫ ورشکستگی

۱۵ . اعتیاد

۱۶٫ طلاق

۱۷٫ همسر آزاری

۱۸٫  کودکان خیابانی

۱۹٫ بیماری های صعب العلاج (ایدز ، سرطان و…)

۲۰٫ مرگ فجعه و ناگهانی

۲۱٫ بخل

۲۲٫ بی‌علاقگی جوانان و نوجوانان به مسائل دینی

۲۳٫ قتل و غارت، زورگیری

۲۴٫  تجاوز به عنف و  …

راه های ترویج حلال خواری در جامعه :

۱ – تعلیم و تربیت : این وظیفه ای است که باید در متون آموزشی دوران تحصیلی فرزندان ما قرار گیرد و از تریبونهای نماز جمعه از طریق سخنرانی و منبر و نشستهای علمی و فرهنگی ترویج گردد.

۲ – عملکرد دولتمردان : در اداره جات و سازمان های وابسته به دولت از جمله شهرداری دارایی بانک‌هاو… قوانین و مقررات برای همه یکسان رعایت گردد تا مردم مجبور نشوند حقوق خود را از راه‌های حرام از جمله رشوه و پارتی و مدرک سازی بدست آورند.

۳ – صدا و سیما : برنامه های مفید در راستای ترویج فرهنگ حلال خواری از فیلم و سریال گرفته تا نشستهای کارشناسانه و تهیه گرازش از سطح جامعه در صدا و سیما ساخته و نمایش دهند. صدا و سیما نشان داده در حوادث غیر مترقبه مثل سیل و زلزله و وقایع مهم در سال (مذهبی) مثل محرم و ماه رمضان… و (ملی) مثل دهه فجر و روز قدس و… بسیار تاثیر گذاربوده بلکه موثرترین نقش را داشته و این هم بخاطر این است که جایگاه و مقبولیت مردمی دارد.

۴ –پژوهشگران و نویسندگان : با تحقیقات و تالیفات خود به بیان آثار مفید حلال خواری و آثار مضرّ حرام خوری برای افراد جامعه پرداخته تا به این وظیفه اجتماعی خود را انجام دهند.

۵ – والدین: از همه مهمتر وظیفه ای است که والدین و خانواده ها ایفا نمایند. با تربیت فرزندان متدین و مقید به درآمد حلال به ترویج حلال خواری در جامعه کمک نمایند.

۶ – مراجع قانون‌گذاری : در مراکزی همچون مجمع مصلحت نظام و مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و شوراهای شهری با وضع قوانین مناسب راه های کسب درآمدهای حلال و آسان را فراهم نمایند.

و با وضع قوانین جزایی:  جلو حرام خواری و کسب درآمدهای حرام را در جامعه بگیرند.

۷ – دستگاه های قضایی و نیروهای نظارتی و انتظامی: که مجری بر اجرای درست قوانین هستند به وظیفه خود در قبال قانون شکنان با قدرت و تاثیرناپذیری عمل نمایند. با سرکرده‌های قانون شکن و مفسدین اقتصادی با عنوان مفسد فی الارض برخورد نموده و اشد مجازات را در نظر بگیرند مردم توقع دارند برخورد شدید دستگاه های مربوطه را با مختلفین ببینند.

مملکت وقتی دست آویز عده ای منفعت طلب و غارتگر قرار گرفت نمیتوان فقط با رأفت اسلامی اداره کرد بلکه باید قاطعیت در اجرای قانون را هم اعمال کرد و دست زالوهای اقتصادی را قطع کرد و با واسطه‌هایی که می‌خواهند در صدد خلاصی آنها برآیند برخورد قانونی نمود.

فرمایشات رهبری در این باره

۱- مبارزه با با مفاسد اقتصادی باید در رأس امور مجلس و دولت و دستگاه قضایی و نیروهای انتظامی و اطلاعاتی قرار داشته باشد که از اولین خطوط حکومت امیرالمؤمنین بوده در نظام اسلامی ما هم باید باشد.

 ۲- مبارزه با مفاسد اقتصادی دلیل بر سلامت نظام و از مصادیق عدالت اجتماعی است و برای نظام جنبه حیاتی دارد. مبارزه با اینها کمتر از جهاد نظامی نیست.

۸- تشویق از قانون‌مداران: در نظام اسلامی باید تشویقات مادی و معنوی و اعتباری از کسانی که پای‌بند به رعایت قانون می‌باشند قدرشناسی نمود تا دیگران هم به سمت کسب درآمد حلال تشویق شوند کاری که راهنمایی و رانندگی انجام می‌دهد در کنار جریمه‌های سنگین برای متخلفین، برنامه‌های تشویقی، برای مراعات کنندگان قوانین راهنمایی و رانندگی انجام می‌دهد. این برنامه را به سایر ادارات و سازمان‌ها هم سرایت دهیم.

برای آنها که ضوابط و قوانین را رعایت می‌کنند در شهرداریها، شعب اقتصاد و دارایی و بانکها و گمرک . . . بخشودگیهایی قائل شویم.

۹- بهترین روش تبلیغ توسط دولتمردان، مسئولین، مبلغین، پدر و مادرها . . . تبلیغ عملی است نه صرفاً بخشنامه‌ای  گفتاری و نصب تابلوهای تبلیغی.

 گفتن و تعریف اینکه حلال خواری چیز خوبی هست کاری پیش نمی‌رود بلکه باید همه دست به دست هم دهند و با عمل این فضا را ایجاد کنند مسئولین در جامعه ، بزرگترها  و والدین در خانواده از تأثیر عملی خود غافل نباشند.

۱۰- مقابله با ریخت و پاشها و اسرافکاریها (توسط سازمانها) چون گاهی همایشها و برنامه‌های پرهزینه‌ای برگذار می‌شود که جز موازی کاری و اتلاف بیت المال ثمری ندارد

و گاهی در بناها و معماری ساختمانهای اداری و بانکها و اطاق مدیر کل‌ها هزینه‌هایی می‌شود که جز اسراف کاری و اشرافی‌گری پیامی ندارد.

جناب سلمان فارسی در مغازه اجاره‌ای مدائن را اداره می‌کرد ولی معاویه در کاخهای سلطنتی و دارالاماره کذایی شام را اداره می‌کرد.

آیا نظام در مملکت ما اسلامی است یا پادشاهی. اگر لوکس‌گرایی دولتمردان ما به تقلید از کشورهای دیگر است که تقلیدی کورکورانه است اگر تقلید نیست پس یک کار هوس‌بازانه در هر دو صورت اسراف و حرام است.

وقتی مسئولین اینگونه بریز و بپاش داشته باشند و بیت المال را اینطوری هدر دهند چگونه می‌توانیم جلو اسرافکاری مردم را در مجالس غم و شادی‌شان بگیریم و آنها را به زهد و ساده زیستی ترغیب کنیم.

۱۱- تجلیل و تکریم کار و کارگر و حمایت از کارآفرینان:

در جامعه ما چقدر قوانین به نفع کارگران است؟  در حالی که ۱۰۰% استقلال هر مملکتی وابسته به کار و تلاش نیروی کار و خلاقیت کارآفرینان است.

باید در جامعه به ترویج از کار که مقدمه کسب حلال است به طور جدی پرداخته شود باید کار را ارزش و بی‌کاری را ضد ارزش معرفی کنیم چنانکه پیامبر انجام می‌داد، به سعد انصاری که به استقبال پیامبر در هنگام بازگشت از غزوه تبوک آمده بود فرمود: عجب دست زبری داری؟ عرض کرد اثر کار با بیل است پیامبر دست او را بوسید و فرمود: این دست جهنمی نمی‌شود. ولی درباره جوانی که در پاسخ پیامبر که پرسیده بودند چه شغلی داری؟ گفت: بیکارم  فرمود: از چشمم افتاد وقتی علت را پرسیدند فرمود: آدم بی‌کار مبتلی به دین‌فروشی می‌شود.

۱۲- بهترین راه‌کار در ترویج حلال خواری در جامعه عمل به دستورات دین است چون از نظر دین مقدس اسلام حلال خواری باعث سلامت جامعه است.

سلامت فردی:

 ۱- از نظر جسمی و روحی و قلبی

۲- از نظر محفوظ ماندن از وسوسه‌های شیطان

سلامت معنوی:

 ۱- چون انسان را مقید به انجام وظایف دینی می‌کند (اهل نماز، زکات، حج، حجاب، دعا، توسل . . .  می‌شود)

۲- روزی‌های معنوی انسان زیاد می‌شود از قبیل حج و زیارت، صفای باطن را به همراه دارد، حس خیرخواهی نسبت به همنوعان پیدا می‌شود. ایمان راسخ به معاد و حساب و کتاب و پادش و جزا . . . پیدا می‌شود.

سلامت خانوادگی:

 ۱- توفیق تربیت فرزندان پاک را پیدا نموده و نسل مؤمن نصیبش می‌شود.

۲- تلاشگر در رفع مشکلات اقتصادی خانوده و فامیل و سایر مؤمنین می‌شود.

سلامت اقتصادی:

۱- (داشتن سرمایه پاک) چون نه از حرام بدست می‌آورد و نه در اداء واجبات مالی و نفقات مستحبی کوتاهی می‌کند.

۲- (احتیاج مالی به دیگران پیدا نمی‌کند) چون قانع است و هزینه‌هایش را با درآمدهایش اندازه‌گیری می‌کند اهل اسراف و تجمل‌گرایی نیست.

۳- (افزایش روزی دارد) که باعث می‌شود بیشتر او به دیگران کمک کند تا دیگران به او.

سلامت اجتماعی:

 ۱- امین مردم و مورد اعتماد آنها قرار می‌گیرد.

۲- بوسیله او مشکلات افراد گرفتار و گرفتاریهای اجتماعی حل می‌شود.

۳- در نتیجه اگر تبدیل به فرهنگ عمومی شود باعث نزول برکات الهی می‌شود (لو انّ اهل القری . . . )

۴- باعث رعایت حق الناس و حقوق دیگران می‌شود دیگر کسی به مال و سرمایه کسی طمع نمی‌کند چون از نظر اسلام هرکاری که باعث ضرر به دیگران شود و امنیت مردم از جمله امنیت اقتصادی آنها را به خطر اندازد و باعث فساد در جامعه شود و دیگران را بیچاره کند حرام است وجرم محسوب می‌شود.

لذا در اسلام نه تنها درآمد از راه رشوه، ربا، احتکار،‌ دزدی و فریب و کلاه‌گذاری، کم فروشی، قمار، اجرای موسیقی‌های مبتذل و درآمدهای هرمی و خرید و فروش مواد مخدر و شراب حرام است بلکه واسطه شدن هم حرام است و در مواردی نظیر شراب و قمار و موسیقی و مواد مخدر تولید و حمل و نقل آنها هم حرام است و دریافت اجرت و بهاء در برابر آنها هم حرام محسوب می‌شود.

لذا اسلام به آنها که برای کسب درآمد عجولانه به سراغ درآمدهای حرام می‌روند توصیه به رعایت تقوی و صبر نموده و مردم را به تلاش بر کسب حلال و قناعت بر حلال خدا تشویق می‌نماید.

(برای آشنایی بیشتر) به نظر اسلام نسبت به حلال‌خواری و اجتناب از حرام‌خواری از منظر قرآن و روایات اشاره می‌شود.

طلب حلال از منظر قرآن و روایات

(از منظر قرآن:)

۱- در اهمیت طلب روزی حلال در قرآن کریم در سوره جمعه همانطور که می‌فرماید:

رجال لاتلهیهم تجاره و لابیع عن ذکر . . . ؛ نباید دنیا مانع آخرت انسان باشد

می‌فرماید: فاذا قضیت الصلوه فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فضل الله؛ عبادت خدا هم نباید مانع کسب درآمد حلال باشد.

۲- قرآن به ما یاد می‌دهد همانطور که باید برای آخرت زیبا دعا کنیم برای دنیای زیبا هم دعا کنیم

ربنا فی الدنیا حسنه و فی الآخره حسنه

(از منظر روایات:)

پیامبر خدا (ص) در (حجه الوداع) در بخشی از سخنان خویش فرمودند:

خداوند متعال روزی را در میان مخلوقاتش به صورت حلال تقسیم نموده نه بصورت حرام، پس هرکس تقوی پیشه کند و صبور باشد خداوند روزیش را به او می‌دهد ولی هرکس بر اثر کم‌صبری پرده دری و شتاب کند، و از غیر حلال روزی را بیابد، از روزیش کم می‌شود و روز قیامت نیز مورد بازخواست قرار می‌گیرد.

(وسائل ۱۲ ص ۲۳ ج ۸)

امام صادق علیه‌السلام سفارش می‌فرمودند:

سلوا الله الغنی فی الدنیا و العافیه و فی الآخره المغفره و الجنه؛ از خداوند بی‌نیازی در دنیا و عافیت را بخواهید و در آخرت آمرزش و بهشت خدا را.

از امیرالمؤمنین هم در نهج البلاغه نقل شده: انسان سالم و بیکاری که مشغول کار دنیا و نه مشغول آخرت باشد مورد خشم خداست

شرح ابن ابی‌الحدید ۱۷ ص ۱۴۶

و پیامبر(ص) هم با آنها که کار و زندگی را رها کرده به گوشه عزلت رفته و به بندگی خدا مشغول می‌شدند، برخورد می‌کردند و هم با آنها که بخاطر دنیا دست از عبادت کشیده و از حضور در جماعات اسلامی محروم می‌شدند منع می‌نمودند.

چرا در اسلام اینقدر اصرار بر کار و تلاش و کسب حلال شده؟ چون هم زندگی متدینانه ای را به ارمغان می‌آورد و هم خدمات عام المنفعه به دست این‌ گونه افراد انجام می‌شود نیازمندان جامعه بی‌حامی نمی‌مانند و کعبه همیشه بخاطر حضور حجاج آباد است اینها مصادیقی از انفاق پاکیزه است که خدا در قرآن فرمود: یا ایها الذین آمنوا انفقوا من طیبات ما کسبتم                                                                    (بقره۲۶۷)

 (داستان حضرت امیر و مرد جوانی که افسار اسب حضرت را دزدید و به دو درهم فروخت، فرمود: ان العبد لیحرم نفسه الرزق الحلال بترک الصبر و لایزداد علی ما قدر له.

امام صادق (ع): به یکی از یارانش فرمود:

کسب روزی حلال را رها مکن چرا که تو را در دینت کمک می‌کند

وسائل ۱۲ ص ۲۴ ج ۸

امام باقر فرمود: با اینکه خدمتکارانی دارم که می‌توانند در روی زمین من کار کنند ولی من خودم اقدام به کار و تلاش می‌کنم. مقصدم این است که خداوند مرا ببیند که در پی روزی حلال هستم

انی لاعمل فی بعض ضیاعی حتی أعرق و أن لی من یکفینی لیعلم الله عزوجل انی اطلب الرزق الحلال.

کسب روزی حلال آسان نیست. مجاهده می‌خواهد، صبر و تقوی می‌طلبد.              وسائل ۱۲ ص ۲۷ ج ۱

 لذا امام صادق فرمود:

یا مصادف مجاهده السیوف اهون من طلب المال

پیامبر (ص) الکاد لعیاله کالمجاهد فی سبیل الله                                                                 بحار ۱۰۳ ص ۱۲

آثار حلال‌خوری در روایات

۱- آمرزش گناهان:

پیامبر (ص): ان من الذنوب ذنوباً لایکفرها صلوه و لا صدقه‌ قیل: یا رسول الله فمایکفرها قال: الهموم فی طلب الرزق

 پیامبر فرمود: بعضی گناهان با نماز و صدقه پاک نمی‌شود. پرسیدند: پس کفاره آنها چیست؟ فرمود: تلاش برای روزی حلال.

۲- رفاه برای خانواده:

امام رضا (ع): صاحب النعمه یجب علیه التوسعه عن عیاله

 امام رضا(ع) فرمود: فردی را که خدا به او نعمت داده باید توسعه دهد زندگی خانواده را

رسول خدا (ص): لیس منا من وسع علیه ثم قتر علی عیاله

رسول‌خدا (ص) فرمود: از ما نیست کسی که خدا به او قدرت توسعه در زندگی برای خانواده را دارد ولی او خانواده را در تنگدستی و فقر نگه دارد.

۳- دعایش مستجاب می‌شود: پیامبر: اطب طعامک، تستجب دعوتک

شخصی از پیامبر سؤال کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود فرمود: خوراکت را پاک کن و از حرام‌خواری اجتناب کن                                                                                         عده الداعی ص۱۱۰

۴- سر بار نبودن:

رسول خدا (ص): ملعون من القی کله علی الناس  ملعون ملعون من ضیّع من یعول

رسول خدا (ص) فرمود: به لعنت خدا گرفتار است شخصی که سربار دیگران است و به لعنت خدا گرفتارتر است کسی که حق خانواده را ضایع می‌کند. در قبال آنها احساس مسئولیت نمی‌کند باعث سرافکندگی آنها می‌شود.

چون خدا عزتمندی را برای مؤمنین می‌خواهد که فرمود:  ان العزه لله و لرسوله و للمؤمنین و سرباری ذلت است

امام به کسی که آمد نزد امام صادق (ع) عرض کرد: نمی‌توانم با دستم کار کنم (معلول بوده) سرمایه‌ای هم ندارم که با آن تجارت کنم، نیازمند هم هستم (انا محارف محتاج) امام به این آدم هم فرمود:

اعمل و احمل علی رأسک و استغن عن الناس (کار کن، کالا را بر سرت بگذار خود را از مردم بی‌نیاز کن)

۵- اثر روی قلب و زبان می‌گذارد، نورانیت قلب می‌آورد، حکمت را به ارمغان می‌آورد:

پیامبر (ص): من اکل الحلال اربعین یوما نور الله قلبه و اجری ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه.

پیامبر(ص) فرمود: کسی که خوراکش را ۴۰ روز از حلال قرار دهد خداوند قلبش را نورانی نموده و چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش جاری می‌شود. در  روایت دیگر فرمود: مقام زاهدین را به او می‌دهند.

در روایت دیگر آمده: زهده الله فی الدنیا.

۶- هرگز جهنم را نمی‌بیند:

انس بن مالک می‌گوید: روزی که پیامبر از غزوه تبوک برمی‌گشت سوید بن معاذ انصاری یا (سعد انصاری) به استقبال آمد با پیامبر(ص) مصافحه کرد پیامبر(ص) پرسید: زبری دستهایت از چیست؟ عرض کرد با بیل روزی زن و بچه را فراهم می‌کنم. پیامبر دستش را بوسید و فرمود این دست هرگز آتش جهنم را حس نمی‌کند.

تاریخ بغداد ۷ ص ۴۳۲

۷- دین انسان را تقویت می‌کند:

امام صادق می‌فرمود: به دنبال رزق حلال رفتن را رها نکنید که در تقویت دینت مؤثر است

بحار ۷۱ ص ۱۲۸

برعکس حرام‌خواری باعث دین‌فروشی می‌شود:

شریک بن عبدالله که فقیه بزرگی بود مهدی عباسی او را احضار کرد و مجبور کرد یکی از سه کار را بکند: ۱- قبول منصب قضاوت

 ۲- معلمی فرزندانش

 ۳- یا یک وعده قبول مهمانی خلیفه، او سومی را به گمانی که راحت‌تر است قبول کرد آشپز به دستور خلیفه غذای حرامی آماده کرد غذا را خورد دو منصب دیگر را هم قبول کرد نقل است زمانی برای دریافت حواله‌ای بود، سختگیری می‌کرد خزینه‌دار گفت تو به ما گندم نفروخته‌ای که در گرفتن بهای آن اینقدر سخت‌گیری می‌کنی. وی در جواب گفت: مهم‌تر از آن را فروخته‌ام من دین خود را فروخته‌ام.

سفینه‌البحار ص ۶۹۸

آثار حرام‌خوری در روایات

۱- عبادت انسان قبول نمی‌شود:

پیامبر (ص): من اشتری ثوبا بعشره دراهم و فی ثمنه درهم حرام لم‌یقبل الله صلوته مادام علیه منه شئ.

پیامبر (ص) فرمود: هرکس لباس را به ده درهم بخرد که در آن مبلغ یک درهم حرام باشد خداوند نمازش را قبول نمی‌کند تا آن لباس برتنش باشد.

پیامبر (ص): هرشب در بیت المقدس فرشته‌ای فریاد می‌زند هرکس مال حرامی را بخورد خداوند هیچ واجب و مستحبی را از او قبول نمی‌کند.                                                                  سفینه ص۲۹۹

پیامبر (ص): العباده مع اکل الحرام کالبناء علی الرمل.

پیامبر (ص) فرمود: عبادت با پول حرام مثل ساخت و ساز روی شن و ماسه‌های صحرا که متحرک است.    همان

امام صادق (ع): هرکه با مال حرام به حج رود وقت احرام بگوید لبیک اللهم لبیک جواب آید لا لبیک و لا سعدیک

کافی ۵ ص۱۲۴

۲- انسان را جهنمی می‌کند:

پیامبر (ص): کل لحم نبت من حرام فالنار اولی به

پیامبر (ص) فرمود: هر گوشتی که بروید بر تن انسان که از حرام تهیه شده باشد آتش به آن سزاوارتر است.

پیامبر (ص): هرکس در تحصیل مال بی‌پروا باشد یعنی رعایت حلال و حرام را نکند خدا هم باکی ندارد که از کدام در به جهنمش اندازد

بحار ۱۰۳ ص ۱۱

پیامبر: هرکس مالی را از راه حرام کسب کند اگر صدقه دهد از او قبول نمی‌شود و اگر پس‌انداز کند توشه جهنمش می‌شود

بحار ۱۰۳ ص ۱۴

۳- توفیق توبه از او گرفته می‌شود:

پیامبر (ص): ان لله ملکا علی بیت المقدس ینادی کل لیله: من اکل الحرام لم‌یقبل منه صرف و لا عدل

پیامبر (ص) فرمود: برای خدا ملکی است در بیت‌المقدس که هر شب ندا می‌کند: هرکس حرامی بخورد توبه‌اش قبول نمی‌شود.

۴- بی‌برکتی در اموال:

امام صادق (ع): کسی که مالی را از راه غیرمشروع بدست آورد ساختمان و آب و گل بر او مسلط می‌شود. (تا مال او را تلف کند)

سفینه ج۱ ص ۲۹۸

حالتی که امروز به پولدارهای ما حاکم شده تمام ثروت آنها بند زمین، خانه و اموال غیرمنقول شده نه مصرف رفاه خانواده می‌شود و نه برای رفع نیاز دیگران، بلکه توفیق اداء واجبات مالی از قبیل حج، خمس و زکات هم از آنها سلب می‌شود زیاده‌خواهی آنها باعث شده که از زیربار تکالیف مالی شانه خالی کنند.

۵- عدم استجابت دعا:

پیامبر (ص): هرکسی لقمه حرامی بخورد تا چهل روز نمازش قبول نمی‌شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود و هر گوشتی که بر بدن او روئیده شود به آتش جهنم سزاوارتر است

سفینه ۱ ص۲۴

۶- قساوت قلب می‌آورد:

امام حسین به لشکر عبیدالله فرمود: علت اینکه شما فرمانم را نمی‌برید و به سخن من گوش نمی‌دهید این است که شکمهای شما از حرام پر شده و بر دلها و قلب‌هایتان مهر خورده لذا دیگر حق را نمی‌پذیرید، وای بر شما آیا انصاف نمی‌دهید؟ آیا گوش فرا نمی‌دهید؟

نفس المهموم ترجمه کهری ص۱۱۰

۷- اسارت شیطان را در پی دارد:

امام حسین (ع) لحظه وداع در جواب امام سجاد (ع) که پرسید: عاقبت کار شما با این مردم به کجا رسید؟ جواب قرآنی داد و این آیه را تلاوت  فرمود: لقد استحوض علیهم الشیطان فانساهم ذکر الله یعنی شیطان بر آنها مسلط شد و آنها خدا را فراموش کردند

مکاسب محرمه

۱- از طریق قمار و اداره قمارخانه

۲- از طریق غنا و آوازخوانی و موسیقی مناسب با مجالس لهو و لعب

۳- از طریق فروش وسائل و ابزارآلاتی که فقط در راه‌های حرام بکار می‌رود مثل تار و پیانو و وسائل قمار . . .

۴- فروش اشیائی که اصل آنها نجس است مثل شراب و خوک و سگ (غیر از سگ مربی و شکاری)

۵- از طریق جادوگری – خرافه گری- رمالی و دعانویسی (که متاسفانه جامعه امروز به آن مبتلی است.)

۶- از طریق تألیف، چاپ و انتشار کتب و مقالات ضاله، انتشار مجله، روزنامه و ایجاد سایتها و شبکه‌های ماهواره‌ای و خلاف شرع و ممنوعه.

۷- ساخت مجسمه اشیاء دارای روح (که متاسفانه امروز از مشاغل پر درآمد شده.)

۸- از طریق فروش سلاح به کنار که در حال جنگ با مسلمانان می‌باشند و در زمان صلح که موجب تضعیف کشورهای اسلامی بشود.

۹- درآمد از طریق شرکتهای هرمی، که متأسفانه بلای جامعه امروز ما شده

۱۰- خرید و فروش اشیاء تقلبی که خریدار از وضع آنها خبر ندارد، (قابل توجه فروشندگان کالا با مارک تقلبی که از مصادیق غش در معامله می‌باشد (نظیر فروش شیر مخلوط به آب،‌ جنس مرغوب مخلوط به نامرغوب،‌ کالای ضعیف به جای قوی، معیوب به جای سالم، جعل مارکهای معروف روی اجناس)

۱۱- اراضی موات که متعلق به شخصی نمی‌باشد مال بیت المال است

۱۲-  فروش ملک غیر، مال غیر.

۱۳- خرید و فروش عین نجس مثل (بول و غائط و خون)

 اما خون امروز چون جنبه انتفاعی برای دیگران پیدا کرده اشکال ندارد، همچنین خرید و فروش اعضاء بدن مشروط به اینکه حیاتی خود فروشنده نباشد، آدم زنده نمی‌تواند قلب خود را بفروشد ولی اگر می‌تواند با یک کلیه زنده بماند فروش دومی اشکال ندارد.

 حجه الاسلام علی بیاتی