برخی از ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی از نگاه مقام معظم رهبری (حفظه الله) عبارتند از:

* باید در مقابل این فشارها مصونیّت‌سازی کرد، باید به بنای داخلیاستحکام‌بخشی کرد. اقتصاد را باید قوی کنیم تا دشمن از تأثیرگذاری در این ناحیه مأیوس بشود؛ وقتی دشمن مأیوس شد، خیال ملت و مسئولین کشور هم راحت خواهد شد.^[۱]

* برخی از مردم اقتصاد مقاومتی و ریاضت اقتصادی را یکی می‌دانند و یا تصوّر می‌کنند اقتصاد ریاضتی یکی از شاخه‌های اقتصاد مقاومتی است در حالی که این دو اصطلاح کاملاً متفاوت بوده و هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند. اقتصاد مقاومتی به معنای ریاضتاقتصادی نیست.^[۲]

* اقتصاد مقاومتی فقط جنبهٔ نفی نیست؛ این‌جور نیست که اقتصاد مقاومتی معنایش حصار کشیدن دور خود و فقط انجام یک کارهایتدافعی باشد.^[۳]

* اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که به یک ملت امکان می‌دهد و اجازه می‌دهد که حتّی در شرائط فشار هم رشد و شکوفاییخودشان را داشته باشند.^[۴]

* مجموعهٔ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی درواقع یک الگوی بومی و علمی است که برآمدهٔ از فرهنگ انقلابی و اسلامی ما است؛ متناسب با وضعیت امروز و فردای ما است.^[۵]

* این مربوط به وضع کنونی و شرایط کنونی کشور نیست، این یک تدبیر بلندمدت برای اقتصاد کشور است.^[۶]

* گرایش به اقتصاد مقاومتی مخصوص ما هم نیست؛ امروز در بسیاری از کشورها – بخصوص در این سال‌های اخیر – با تکانه‌های شدید اقتصادی که در دنیا به‌وجود آمد، کشورهای متعددی به دنبال مقاوم‌سازی اقتصاد خودشان برآمدند.

. اهمیت، ضرورت و اهداف

اهمیّت پرداختن به موضوع «اقتصاد مقاومتی» و ضرورت و اهداف این امر از نگاه مقام معظم رهبری (حفظه الله)  عبارت است از:

الف. مقابله با هجمه‌ها و تهدیدهای اقتصادی خارجی

* «اهمیت اقتصاد مقاومتی ازآنجا ناشی می‌شود که هجمهٔ دشمنان انقلاب اسلامی برای متوقف کردن روند پیشرفت انقلاب در سال‌هایاخیر بیش از هر زمان دیگری بر عرصهٔ اقتصاد تمرکز یافته است. دشمنان در پی فشار اقتصادی، به دنبال این هستند که اولاً: روند پیشرفت کشور را متوقف نمایند،ثانیاً: از طریق دشوارساختن زندگی اقتصادی برای مردم، اعتماد و دلبستگی ایشان را به‌نظام کاهشدهند^[۸]و نظام جمهوری اسلامی را از درون به سمت تضعیف و نهایتاً فروپاشی ببرند.»

* «ایران اسلامی بااستعدادهای سرشار معنوی و مادی و ذخایر و منابع غنی و متنوع و زیر ساخت‌های گسترده و مهم‌تر از همه، برخورداری از نیروی انسانی متعهد و کارآمد و دارای عزم راسخ برای پیشرفت، اگر از الگوی اقتصادی بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی که همان اقتصاد مقاومتی است، پیروی کند نه تنها بر همهٔ مشکلات اقتصادی فائق می‌آید و دشمن را که با تحمیل یکجنگ اقتصادی تمام‌عیار در برابر این ملت بزرگ صف‌آرایی کرده، به شکست و عقب‌نشینی وا می‌دارد، بلکه خواهد توانست در جهانی که مخاطرات و بی اطمینانی‌های ناشی از تحولات خارج از اختیار، مانند بحران‌های مالی، اقتصادی، سیاسی و… در آن رو به افزایش است، با حفظ دستاوردهای کشور در زمینه‌های مختلف و تداوم پیشرفت و تحقق آرمان‌ها و اصول قانون اساسی و سند چشم‌اندازبیست ساله، اقتصاد متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، درون‌زا و برون‌گرا، پویا و پیشرو را محقق سازد و الگویی الهام‌بخش از نظام اقتصادی اسلام را عینیت بخشد. لازم است قوای کشور بی‌درنگ و با زمان‌بندی مشخص، اقدام به اجرای آن کنند و با تهیهٔ قوانین و مقررات لازم و تدوین نقشه راه برای عرصه‌های مختلف، زمینه و فرصت مناسب برای نقش‌آفرینی مردم و همهٔ فعالان اقتصادی را در این جهاد مقدس فراهم آورند تا به فضل الهی حماسهٔ اقتصادی ملت بزرگ ایران نیز همچون حماسهٔ سیاسی در برابر چشم جهانیان رخ نماید.»

ب. پیشگیری از تضعیف اقتصاد کشور و دلسردی مردم از نظام اسلامی

* «ما چند سال پیش “اقتصاد مقاومتی“را مطرح کردیم. همهٔ کسانی که ناظر مسائل گوناگون بودند، می‌توانستند حدس بزنند که هدف دشمن، فشار اقتصادی بر کشور است. معلوم بود و طراحی‌ها نشان می‌داد که اینها می‌خواهند بر روی اقتصاد کشور متمرکز شوند. اقتصاد کشور ما برای آنها نقطهٔ مهمی است. هدف دشمن این بود که بر روی اقتصاد متمرکز شود، به رشد ملی لطمه بزند، به اشتغال لطمه بزند، طبعاً رفاه ملی دچار اختلال و خطر شود، مردم دچار مشکل شوند، دل‌زده بشوند، از نظام اسلامی جدا شوند؛ هدف فشاراقتصادی دشمن این است، و این محسوس بود؛ این را انسان می‌توانست مشاهده کند. من سال ۸۶ در صحن مطهر علی‌بن‌موسی‌الرضا(علیه الصّلاهو السّلام) در سخنرانیِ اول سال گفتم که اینها دارند مسئلهٔ اقتصاد را پی‌گیری می‌کنند؛ بعد هم آدم می‌تواند فرض کند کهاین شعارهای سال حلقه‌هایی بود برای ایجاد یک منظومهٔ کامل درزمینۀ مسائل اقتصاد؛ یعنی اصلاح الگوی مصرف، مسئلهٔ جلوگیری از اسراف، مسئلهٔ همت مضاعف و کار مضاعف، مسئلهٔ جهاد اقتصادی، و امسال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایهٔ ایرانی. ما اینها رابه‌عنوان شعارهای زودگذر مطرح نکردیم؛ اینها چیزهایی است که می‌تواند حرکت عمومی کشور را درزمینۀ اقتصاد ساماندهی کند؛می‌تواند ما را پیش ببرد. ما باید دنبال این راه باشیم.»^[۱۰]

* «تحریم‌های اخیر اگرچه به بهانهٔ انرژی هسته‌ای افزایش‌یافته است، اما در حقیقت باهدف مقابله با کلیّت نظام جمهوری اسلامیبرنامه‌ریزی شده است.»^[۱۱]

* «تهدیدهای اقتصادی، خارجی است. خب تحریم‌ها از قبل بود، منتها این تحریم‌ها از حدود زمستان سال ۹۰ تا امروز، تبدیل‌شده به جنگ اقتصادی، دیگر اسم آن تحریم هدفمند نیست، یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی است که متوجه ملت ما است. علت آن‌هم، نه مسئلهٔهسته‌ای است، نه مسئلهٔ حقوق بشر است، نه مسائل دیگری از این قبیل است؛ علت آن را خود آنها هم می‌دانند، ما هم می‌دانیم؛ علت،استقلال‌خواهی ملت ایران است؛ علت، داشتن یک حرف نو بر پایهٔ مبانی اسلام است که برای کشورهای دیگر و ملت‌های مسلمان الگو خواهد شد؛ می‌دانند که اگر جمهوری اسلامی در این عرصه‌ها و میدان‌ها موفق شد، دیگر جلوی رشد این حرکت را در دنیا نمی‌شودگرفت و این‌یک حرکت مهمی است؛ مسئله این است. حالا بهانه یک روز انرژی هسته‌ای است، یک روز غنی‌سازی است، یک روزحقوق‌بشر است، یک روز حرف‌هایی از این قبیل است. تحریم‌ها علیه ما، قبل از اینکه اصلاً مسئلهٔ انرژی هسته‌ای مطرح هم بشود وجود داشت، بعدازاین هم وجود خواهد داشت. این مسئلهٔ هسته‌ای و این مذاکرات اگر ان‌شاءالله به نقطهٔ حلی برسد، بازخواهید دید همین فشارها وجود خواهد داشت.»^[۱۲]

ج. اقتصاد مقاومتی پاسخگوی ظرفیت‌های فراوان مادی و معنوی کشور

* «طبعاً کشوری مثل کشور ما – کشور بزرگی است، کشور ریشه‌داری است، کشور دارای موقعیت ممتازی است، امروز در دنیا کشور بسیار آبرومندی است، دارای فرهنگ مترقّی است، دارای سابقهٔ درخشان و مترقی است، دارای هدف‌های بلندی است، حرف نوییمطرح کرده، کشوری با این خصوصیات، نیاز دارد به اینکه اقتصاد آن با همان خصوصیاتی باشد که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مورد ملاحظه قرارگرفته.»^[۱۳]

* «ظرفیت‌های کشور خیلی وسیع است؛ خیلی از ماها آگاه نیستیم به گسترهٔ این ظرفیت‌های عجیب، یا به اهمیت آن توجه نداریم؛می‌دانیم، آمارها دستمان هم هست [توجه نمی‌کنیم]. بعضی از مسئولین این‌جورند، آمارها رادارند، [اما] اهمیت آمارها موردتوجه آنها قرار نمی‌گیرد؛ حالا از باب مثال نیروی انسانی که من قبلاً هم یک اشاره‌ای کردم.»^[۱۴]

د. اقتصاد مقاومتی راه‌حلی برای حل مشکلات مزمن و دیرپای کشور

* «مشکلاتی است که داریم – مشکلات مزمن، مشکلات دیرپا – که اینها جز با یک حرکت اقتصادیِ جمعیِ مهم، امکان ندارد برطرف بشود؛ یکی از آنها وابستگی به نفت است که عرض کردیم، یکی از آنها عادت به واردات است – آن‌هم واردات بدون اولویت؛ عادتی است که متأسفانه دچار آن هستیم و این عادت را هم نتوانستیم کنار بگذاریم؛ نگاهمان به تولید خارجی است. تورم مزمن، بیکاری، معیوب بودن برخی از ساختارهای اقتصادی ما، اشکال در نظامات مالی ما، نظامات پولی ما، نظامات بانکی ما، نظامات گمرکی ما – اشکال در الگوی مصرف، اشکال در مسئلهٔ تولید، اشکال در بهره‌وری؛ اینها مشکلات موجود کشور است، باید با اینها مقابله کرد. یکی از چیزهایی که هر انسان دلسوزی را و هر مسئول با همّتی را برمی‌انگیزد که کاری و حرکتی از قبیل اقتصاد مقاومتی انجام بدهد، وجود همین مشکلات است. اینها جز با یک حرکت جهادی و جمعی و دلسوزانه و مستمر – با الزاماتی که دارد و عرض خواهم کرد – میسّر نخواهد شد.»^[۱۵]

هـ. مقابله با بحران‌های اقتصادی جهانی

* «بحران‌های اقتصادی جهانی است؛ که البته اشاره کردم قبلاً که ناشی است از اقتصاد غرب و اقتصاد آمریکا؛ در اروپا هم در حقیقت سرریز مشکلاتِ آمریکا [بود که] مشکلات را دامن زد، اگرچه زمینهٔ آن وجود داشت؛ درجاهای دیگر هم همین‌جور. ما هم کهنمی‌خواهیم دور خودمان حصار بکشیم؛ ما نمی‌توانیم و نمی‌خواهیم که ازلحاظ اقتصادی، ارتباطات را با دنیا قطع کنیم، نه ممکن است،نه مطلوب است، بنابراین تحت تأثیر اینها قرار می‌گیریم، پس باید مقاوم‌سازی کنیم.»^[۱۶]