جمهوری اسلامی ایران به دلیل مقاومت در برابر نظام استکباری، از ابتدای انقلاب تاکنون، هدف تهاجم های متعددی، از جمله «تحریم های اقتصادی» قرار گرفته است که از آن به «جنگ اقتصادی» تعبیر می‌کنیم. دشمنان با تجربه ناکامی در جنبه‌های نظامی و سیاسی در طول سالیان گذشته، اکنون با پیش گرفتن سیاست تحریم های اقتصادی علیه ایران، درصدد ایجاد فشار و بحران اقتصادی هستند. بر همین اساس، مقام معظم رهبری(حفظه الله) یکی از راهکارهای مبارزه در این میدان را «حمایت از تولید ملّی و کار و سرمایه ایرانی» عنوان کرده‌اند و در کنار توصیه به اجتناب از اسراف و تضییع منابع عمومی، «مصرف کالاها و محصولات داخلی» را از مردم و مسئولین خواستار شده‌اند.[۱]

با توجه به شرایط حال و آینده کشور و مجموعه استعدادها و ظرفیتها و نیز تهدیدهای اقتصادی دشمنان، مردم باید در حلّ مشکلات اقتصادی کشور و پیروزی در مصاف با تحریم های استکباری، نقش مؤثری ایفا کنند و با جدّیت تمام به مصرف کالاهای ایرانی بپردازند، همانطور که عالمان شیعه از جمله؛ آقا نجفی اصفهانی و برادرشان، شهید نور‏‌الله اصفهانی در دوران هجوم اقتصادی غرب به ایران در دوره قاجار، با بیان و عمل خود به این مهم پرداختند.[۲]

جَنگ اقتصادی

وقتی سخن از جَنگ به میان می ‏آید، ذهن ها بیش‏تر به سوی مبارزه نظامی کشیده می‌شود، در حالی که غیر از حوزه نظامی و تسلیحاتی، میادین دیگری نیز وجود دارد، از جمله جنگ جمعیتی، تغذیه‌ای، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای که امروزه ما در این حوزه‌ها در حال دفاع و مقابله با دشمنان داخلی و خارجی هستیم.

به اعتقاد مقام معظم رهبری(حفظه الله): «امروز عرصه‌ اقتصاد، به‌ خاطر سیاست های خصمانه‌ آمریکا، یک عرصه‌ کارزار است. یک عرصه‌ جنگ است. جنگی از نوع خاص. در این عرصه‌ کارزار، هر کسی بتواند به نفع کشور تلاش کند، جهاد کرده است. امروز هر کسی بتواند به اقتصاد کشور کمک بکند، یک حرکت جهادی انجام داده است. این جهاد است، البته جهادی است که ابزار خودش را دارد، شیوه‌های مخصوص خود را دارد. باید این جهاد را همه با تدبیر مخصوص خود و سلاح مخصوص خود انجام بدهند.»[۳]

و در جای دیگر فرمودند: «ما چند سال پیش اقتصاد مقاومتی را مطرح کردیم. همه کسانی که ناظر مسائل گوناگون بودند، می‏توانستند حدس بزنند که هدف دشمن، فشار اقتصادی بر کشور است. معلوم بود و طراحیها نشان می‌داد که اینها می‌خواهند بر روی اقتصاد کشور متمرکز شوند. اقتصاد کشور ما برای آنها نقطه‌ مهمی است. هدف دشمن این بود که بر روی اقتصاد متمرکز شود، به رشد ملی لطمه بزند، به اشتغال لطمه بزند، طبعاً رفاه ملی دچار اختلال و خطر شود، مردم دچار مشکل شوند، دلزده بشوند، از نظام اسلامی جدا شوند. هدف فشار اقتصادی دشمن این است و این محسوس بود.»[۴]

تنها ابزار دشمن در جَنگ اقتصادی

تحریمها علیه ایران به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که از سوی کشورهای دیگر در جهت تنبیه حکومت و یا وادار کردن ایران به انجام یا ترک عملی به کار گرفته شده است.[۵]

امروزه در جنگ اقتصادی، تنها ابزار دشمن برای مقابله‌ با مخالفین، همین «تحریم اقتصادی» است، تا دشمن با ایجاد محدودیتها راه صادرات و واردات محصولات، و نیازمندی های یک کشور را مسدود کند و به فلج شدن اقتصاد آن کشور بیانجامد.

پس هدف دشمنان ما از تحریم در جنگ اقتصادی، «تغییر رفتار» و سپس «تغییر ساختار» نظام اسلامی است.

از این‏رو، مقام معظم رهبری(حفظه الله) فرموده ‏اند: «یکی از واقعیت های موجود کشور – که امروز بیش از سال های گذشته این واقعیت به رخ نظام اسلامی کشیده می‌شود – وجود فشارها و تهدیدهاست. کشور با زورآزمایی چند قدرت و دولت مستکبر روبروست. ادعای اینکه این فشارها، این تحریمها، این محاصره‌ها، این دشمنیها و خصومتها به خاطر مسئله‌ سلاح هسته‌ای و مسئله‌ توان هسته‌ای است، یک دروغ است. واقعیت این است که مخالفت آنها به خاطر اصل انقلاب و اصل تشکیل نظام اسلامی است. اینها در این منطقه با خیال راحت داشتند حکومت می‏کردند. کشوری مثل ایران با این منابع سرشار، با این امکانات فراوان، توی مشت آنها بوده است. هر کار می‌خواستند، می‌کردند. هر تصمیمی می‌خواستند، می‌گرفتند. از امکانات این کشور در پیشبرد مقاصد خودشان همه استفاده‌ها را می‌کردند؛ ولی الآن از آن محروم شده‌اند. فقط این هم نیست. این حرکت موجب شده است که این داعیه و این انگیزه در دنیای اسلام بیدار شود که امروز نشانه‌هایش را در شمال آفریقا و در خاورمیانه و در همه‌ کشورها و ملّتها داریم مشاهده می‌کنیم. اینها از این ناراحت‏ اند. نقطه کانونی، جمهوری اسلامی است. می‏خواهند به جمهوری اسلامی ضربه وارد کنند و این را عبرتی قرار بدهند برای دیگران. انگیزه واقعی این است.»[۶]

با این توصیف، هدف اصلی تحریمها، فشار اقتصادی بر مردم و ایجاد آشوب در ایران است[۷]تا به این وسیله مردم ایران از آرمانها و رفتارهای استکبارستیزانه خود دست بردارند و به تدریج ساختار نظام اسلامی به صورت بنیادین تغییر کند

مدیریت مصرف؛ رُکن اقتصاد مقاومتی

مقاومت در برابر فشارها و تحریم های ظالمانه دشمنان در عرصه اقتصادی «مدیریت مصرف» است که یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی به شمار می‏رود. مقام معظم رهبری(حفظه الله) فرمودند: «مسئله مدیریت مصرف، یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی است؛ یعنی مصرف متعادل و پرهیز از اسراف و تبذیر. هم دستگاه‌های دولتی، هم دستگاه‌های غیر دولتی، هم آحاد مردم و خانواده‌ها باید به این مسئله توجه کنند که این واقعاً جهاد است. امروز پرهیز از اسراف و ملاحظه تعادل در مصرف، بلاشک در مقابل دشمن یک حرکت جهادی است. انسان می‌تواند ادعا کند که این، اجر جهاد فی سبیل‌اللّه‌ را دارد.یک بُعد دیگرِ این مسئله‌ تعادل در مصرف و مدیریت مصرف این است که ما از تولید داخلی استفاده کنیم. این را همه‌ دستگاه‌های دولتی توجه داشته باشند. دستگاه‌های حاکمیتی، مربوط به قوای سه‌گانه، سعی کنند هیچ تولید غیر ایرانی را مصرف نکنند. همت را بر این بگمارند. آحاد مردم هم مصرف تولید داخلی را بر مصرف کالاهایی با مارک های معروف خارجی – که بعضی فقط برای نام و نشان، برای پُز دادن، برای خودنمایی کردن، در زمینه‌های مختلف دنبال مارکهای خارجی می‏روند – ترجیح بدهند. خود مردم راه مصرف کالاهای خارجی را ببندند.»[۸]