امروزه علم اثبات کرده غذای انسان دو چیز را  به او منتقل می کند :۱) انواع ویتامین ها،۲) صفات روانی و روحیات

یعنی که تحصیل مال خواسته یا ناخواسته دارای تبعاتی در زندگی خواهد بود که گریزی از آن نیست . لذا توصیه و سفارش فراوان شده است که : انسان باید به روزی خود بنگرد ( عبس / ۲۴ )

برای بررسی آثار رزق حلال در کاهش آسیبهای اجتماعی ابتدا باید به بررسی آسیبهای اجتماعی و اثرات درآمدهای حرام بر این آسیبها پرداخت و سپس تاثیرات رزق حلال  برآن را بررسی کرد.

 بررسی آسیب از نظر لغت و اصطلاح و شرع مقدس اسلام :

آسیب از نظر لغت: به معنی درد و رنج ، صدمه، زیان، خسارت، ضربه، زخم، عیب، شکستگی آفت، بلا، نکبت ، مصیبت و ضرر… آمده.

 در اصطلاح :به هرگونه انحراف فردی و اجتماعی گفته می شود.

 از نظر شرع مقدس اسلام :

از نظر شرع مقدس اسلام هر آنچه که موجب عدم سعادت انسان و دوری او از هدف آفرینش گردد،آسیب است ان الانسان لفی خسر الا الذین امنو و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر وانسان ذاتا در عرض آسیبهاست مگر آنکه از نظر فردی (روحی-روانی)اجتماعی و….خود را مصونیت بخشد و این مصونیت  همان ایمان خداست که در عرصه عمل او بصورت عمل صالح خود را نشان می دهد لذا ریشه هر انحراف و آسیب بشری جنبه روحی دارد یعنی یا از روی ترس است یا نیاز ، یا نفع و یا جهل .

از نظر اسلام، ایمان به خدا همه اینها را بر طرف می کند.یعنی هرچه انسان به خدا نزدیکتر باشد از این آسیبها محفوظ تر است و هرچه دورتر در معرض آسیب ها و خطرات بیشتری است. اسلام عامل این آسیب ها را (کفر و شرم و نفاق) می داند. لذا برای نجات مردم از این آسیب ها فقط اعتقاد به توحید را سفارش می کند. جامعه هر قدر توحیدی‌تر باشد در معرض آسیب و خطر کمتری قرار می‌گیرد و از این جهت محفوظ و مصون تر است.

خداوند در حدیث قدسی می فرماید:کلمهٌ لااله الاالله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی،یعنی اعتقاد به توحید مانع از عذاب می شود چرا که موحدین از معاصی،ظلم،جنایت،تبعیت از باطل و….پرهیز می کنند که این همه ریشه های مهم آسیبهای فردی و اجتماعی است و پرهیز از آن یعنی کاهش این آسیبها در جامعه

در کشور ما متأسفانه (آسیب های اجتماعی) با توجه به افزایش جمعیت ، و بالا بودن افراد جامعه و عدم توجه به آموزهای دینی مردم در سالهای اخیر ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده است.

ناهنجاریهای اجتماعی از قبیل روی آوردن جوان ها به اعتیاد به مواد مخدر و توزیع آن به عنوان یک منبع درآمد ، بزهکاری و خوشگذرانی در بین جوانان و نوجوانان  از یک طرف وبی‌کاری آنها بعلت نبود کار و یا علاقه به کارهای آسان و بی‌زحمت ، و روی آوردن به کارهای واسطه ای بجای کارهای تولیدی از سوی دیگر باعث شده اثرات منفی در اقتصاد خانواده و جامعه را شاهد باشیم که متاسفانه باعث رشد چشمگیر جرائم از قبیل کلاهبرداری ، چک های بی محل و… شده است.

و اما برخی از مصادیق آسیبهای اجتماعی  مرتبط با کسب حرام :

۱-      قانون شکنی:

از مصادیق قانون شکنی می توان به : برهم زدن نظم اجتماعی ، تعرض به حدود و اموال عمومی ، شرارت و درگیری با عوامل انتظامی و امنیتی ، عدم توجه و زیر پا گذاشتن قوانین ، تضییع حقوق دیگران ، عدم رعایت نوبت دیگران، همسایه‌آزاری، کشیدن سیگار در فضای عمومی، با صدای بلند حرف‌زدن و خندیدن، قراردادن زباله در معابر عمومی یا جلو خانه دیگران ، قانون شکنی و قانون گریزی ، بی نظمی و بی انظباتی اجتماعی ، کوتاهی در انجام وظیفه (کم‌کاری) ، نداشتن وجدان کاری و…اشاره کرد .

شیطان از طرق گوناگون و به وسیلۀ دستیاران فراوان از جنس خود و آدمیان ، برای اغوای مردم از طریق شریک شدن در ثروت و فرزند انسان اقدام می نماید . در اموال و اولاد بندگان شریک شو و به آنها وعدۀ دروغ بده و ای بندگان بدانید که وعدۀ شیطان چیزی جز غرور و فریب نخواهد بود ( اسراء / ۶۴ ) .

 شراکت شیطان در ثروت و اموال انسان همان لقمۀ حرام است که در زندگی وارد می شود . وقتی لقمۀ حرام با گوشت و پوست انسان عجین شد مقدمه ای برای تولد فزندان ناخلف و سرکش فراهم خواهد شد . چه بسیار فرزندانی را دیده اید که به سمت قانون شکنی ، خلافکاری ، بزهکاری و … کشیده شده اند که حاصل همان ثروت و اموال حرام و نامشروعی بوده است که توسط والدین کسب شده و موجب شراکت شیطان در ثروت و اولاد انسان گردیده است .

۲-      اعتیاد:

بررسی ها نشان می دهد که منشأ بسیاری از آسیب های اجتماعی و بدبختی ها از جمله بزهکاری ها ، کودکان خیابانی ، گدایی ، همسرآزاری و ایدز ، ریشه در اعتیاد دارد و عامل اصلی گرفتاری ایشان در دام اعتیاد ، ورود مال حرام در زندگی می باشد . مالی که از طریق رشوه ، دزدی ، تصرف کردن مال کسی بناحق ، وارد زندگی انسان می شود در راه اعتیاد نیز صرف خواهد شد و به تدریج سلامت و زندگی انسان را تهدید می کند .

۳-      فحشاء:

یکی دیگرازثمرات مال حرام و غرق شدن درمنجلاب تباهی و نابودی ، انجام و شیوع فحشاء و منکرمی باشد. مواردی از قبیل قتل و غارت، زورگیری ، کودکان خیابانی ، تجاوز به عنف ، بی‌علاقگی جوانان و نوجوانان به مسائل دینی و  …که  غالب گردآورندگان اموال نامشروع و حرام گرفتار اینگونه مصیبت ها هستند . هنگامیکه دامن آنها آلوده به فحشاء و منکر و گناهانی همچون زنا ، فحشاء و … شد ، جامعه و نسل آینده را به فساد خواهند کشید . ای فرزندان آدم مبادا شیطان شما را فریب دهد ، چنانکه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون برد . درحالیکه جامه از تن آنان بر می کند تا قبایح و زشتی آنان را در نظرشان پدیدار کند ( اعراف / ۲۷ )

اولین نقشۀ شیطان برای گمراهی آدم ، دعوت به خوردن از درختی بود که از طرف خداوند نهی شده بود که این لقمۀ حرام باعث شد آدم از بهشت رانده شده و به دنبال آن نمایان ساختن و نشان دادن عورت و زشتی اندامشان بود .

۴-     قتل و جنایت :

ای اهل ایمان مال یکدیگر را به ناحق نخورید مگرآنکه تجارتی باشد از روی رضا و رغبت و یکدیگر را نکشید ( نساء / ۲۹ )

خداوند متعال در این آیه از قرآن به یک نکتۀ مهم اجتماعی اشاره می فرماید و آن اینکه اگر روابط مالی مردم براساسی صحیح استوار نباشد و در اموال یکدیگر به ناحق تصرف کنند ، قتل و دگرکشی و انتحار اجتماعی ثمرۀ آن خواهد بود . بررسی ها نشان می دهد در کنار عوامل دیگری همچون اختلافات خانوادگی ، رقابت ها ، حسادت ها و … که سهم زیادی از قتل ها و زندانی ها را به خود اختصاص داده است ، بخش قابل توجهی نیز ثمرۀ زیاده خواهی ، مال حرام و حرام خواری می باشد .

۵-      طلاق و اختلافات خانوادگی :

بررسی ها نشان می دهد که در کنار عوامل دیگری همچون عدم تفاهم ، تفاوت های فرهنگی و … برخی از طلاق ها ثمرۀ ورود مال نامشروع به زندگی می باشد . همسر آزاری ، خیانت ، بی بند و باری ، اعتیاد ،و … که در موارد بسیاری عامل طلاق و فروپاشی خانواده است در حقیقت بر اثر ورود مال حرام به زندگی مشترک است که به منزلۀ ورود به دامها و گامهای شیطان می باشد و پس از تسلط و پذیرش رهبری شیطان ، نقشه هایش همانند آتشی است که کانون گرم خانواده را ویران می سازد .

خداوند متعال به انسان می فرماید : ای فرزند آدم ! همانا حلال به سویت نمی آید ، مگر قطره قطره ، و اما حرام مانند سیل ، به سوی تو می آید ! پس به ( یقین بدان ) کسی که حیات خویش را برحلال و پارسایی بنا کند و به مرزهای ممنوع الهی ، حرمت نهد و جان و مال خویش را به حرام نیالاید و درنتیجه زندگانی اش صفا می یابد و سعادت دو جهان را نصیب خود می کند . و اما کسی که زیستن دنیای اش را به حرام و ناپاکی ها بیالاید ، شقاوت دو جهان نصیبش می شود ( ۵۱۵ حدیث قدسی / ص ۲۴۵ )

۶-     ورشکستگی و تنگدستی:

حرام خواری ، زیاده خواهی و دست اندازی به اموال دیگران عامل عمده ای در پریشانی ، تنگدستی و ورشکستگی ها می باشد . قانع نبودن به اندازه و حدود خود ، بلند پروازی و در نتیجه تلاش برای کسب مال بیشتر به هر قیمت و انجام اقدامات نابخردانه ، بی توجهی به دستورات دینی در زمینۀ کسب روزی حلال و بسیاری دیگر از این دست اقدامات ، نقش مؤثّری در ورشکستگی و تنگدستی حاصل از تلاش خود انسان دارد . رسول خدا (ص) می فرمایند : هرکس مالی را از غیر حلال کسب کند ، خدای تعالی تهیدستش کند ( مستدرک الوسائل / ج۲ / ص۴۲۵ ) .

قرآن مجید می فرماید : هرکس از یاد من دوری کند در دنیا معیشت و روزی اش تنگ می شود ( طور /۱۲۴ )

خیلی ها گمان می کنند می توانند با کلاه برداری و دست اندازی به اموال دیگران به ساحل آرامش و آسایش برسند ، درحالیکه این آرامش هم ظاهری است و هم گذرا و ناپایدار .

۷-     و……..

هم چنین  برخی آثار حرامخواری در زندگی فردی انسان که آسیبهای فردی است عبارتند از :

۱-     قساوت قلب :

 امام حسین(ع) در خطبه روز عاشورا به مردمی که به جنگ او آمده بودند فرمود: فقد ملئت بطونکم من الحرام و طبع علی قلوبکم؛ شکم شما از مال حرام پر شده (بحارالانوار، ج ۵۴ ص۸) همین گناه باعث شد دست به گناه عظیمی همچون کشتن امام بزنند، به همین جهت در تعالیم دینی برحلال خوری تأکید شده و مقدمه عمل صالح شمرده شده است.

۲-     گمراهی  در فرزندان :

آثار منفی حرامخواری در وجود شخص خلاصه نمی شود، بلکه در نسل او نیز استمرار می یابد. امام صادق(ع) می فرماید: کسب الحرام یبین فی الذریه؛ آثار کسب حرام در نسل آدمی آشکار می شود؛ (فروع کافی، ج۱، ص۳۶۳) زیرا کسی که از راه نامشروع مال جمع کند، دراثر تغذیه، حرام، زمینه، گمراهی را در فرزندانش آماده می کند و خودش هم نمی تواند به راه مستقیم هدایت شود.

۳-      کم ارزش شدن نماز:

نماز ستون دین و وسیله قبولی همه اعمال ما نزد خداوند باری تعالی است که درحدیث شریفی از امام محمد باقر علیه السلام آمده است که می فرمایند :«اِنَّ اَوَّلَ مَا یُحَاسِبُ بِهِ العَبدُ اَلصَّلاهُ فَاِن قُبِلَت قُبِلَ مَا سَوَاهَا» اولین چیزی که(در روز قیامت) از بنده مورد حسابرسی قرار می گیرد، نماز است. اگر نماز پذیرفته شود، مابقی (اعمال) نیز پذیرفته می شود.(۱۰)و اگر انسان توجه نکند با لقمه ای حرام تمامی این فضایل را از دست می دهد ، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «مَنْ أَکَلَ لُقْمَهَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهٌ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً؛ وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَهٌ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ کُلُّ لَحْمٍ یُنْبِتُهُ الْحَرَامُ فَالنَّارُ أَوْلَى بِهِ» نماز کسی که لقمه‌اش حرام است تا چهل روز از ارزش چندانی برخوردار نیست؛ و تا چهل روز دعای او مستجاب نمی گردد و هر مقدار از بدن که پرورش یافته لقمه حرام باشد سزاوار آتش و سوختن است.(۳۹)

در حدیثی قدسی آمده است که خداوند متعال می فرماید:  «فَمِنْکَ الدُّعَاءُ وَ عَلَیَّ الْإِجَابَهُ فَلَا تَحْجُبْ عَنِّی دَعْوَهً إِلَّا دَعْوَهَ آکِلِ الْحَرَامِ» بنده من! تو دعا کن؛ من اجابت می کنم. بدان که تمام دعاها به پیشگاه اجابت من می رسد؛ مگر دعای کسی که مال حرام می خورد .(۴۰)

۴-     عبادت هایی که برای آن عذاب می نویسند :

غفلت از طهارت مال و گرفتار شدن به لقمه حرام باعث می شود که کارهای خیر را از ما نپذیرند و حتی به عوض آنها ، گناه در نامه اعمال ما ثبت شود.رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «مَنِ اکْتَسَبَ مَالاً حَرَاماً لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهُ صَدَقَهً وَ لَا عِتْقاً وَ لَا حَجّاً وَ لَا اعْتِمَاراً وَ کَتَبَ اللَّهُ بِعَدَدِ أَجْزَاءِ ذَلِکَ أَوْزَاراً وَ مَا بَقِیَ مِنْهُ بَعْدَ مَوْتِهِ کَانَ زَادَهُ إِلَى النَّارِ» کسی که کسبش حرام است خداوند هیچ کار خیرى را از او نمى‏پذیرد، چه آن کار صدقه باشد چه آزاد کردن بنده؛ حج باشد یا عمره و خداوند متعال به عوض پاداش این کارها، گناه براى او ثبت مى‏کند و آنچه پس از مرگش باقى مى‏ماند توشه دوزخ او خواهد بود. (ثواب‏الأعمال، ص۲۸۲)

حضرت علی(ع) خطاب به کمیل می فرماید: ای کمیل! زبان از دل سرچشمه می گیرد و دل با غذا قوام می یابد، پس در چیزی که جسم صفحه جانت با آن تغذیه می شود، به خوبی دقت کن که اگر حلال نباشد، خداوند متعال تسبیح و شکرت را نمی پذیرد. (بحارالانوار، ج۷۷، ص۲۷۵) در این حدیث، به اثر روانی حرامخواری اشاره شده است.

۵-     مشمول لعنت فرشتگان :

 از دیگر آثار مال  حرام این است که فرشتگان الهی خورنده این مال را لعنت می کنند و از خدای منان محروم شدن از حلال  را برای او طلب می نمایند . رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «إِذَا وَقَعَتِ اللُّقْمَهُ مِنْ حَرَامٍ فِی جَوْفِ الْعَبْدِ لَعَنَهُ کُلُّ مَلَکٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَ فِی الْأَرْضِ» هرگاه لقمه ای حرام در شکم بنده ای از بندگان خدا قرار گیرد تمام فرشتگان زمین و آسمان او را لعنت می کنند.(۴۵)

۶-     محرومیت از دوستی امامان ع  :

امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمودند: «لَیْسَ بِوَلِیٍّ لِی مَنْ أَکَلَ مَالَ مُؤْمِنٍ حَرَاماً» کسی که به حرام، مال مومنی را بخورد هرگز دوستدار من نیست. (مجموعه ورام(تنبیه الخواطر)، ۱/۱۶)

۷-     عدم ورود به بهشت :

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ الْجَنَّهَ أَنْ یَدْخُلَهَا جَسَدٌ غُذِّیَ بِحَرَامٍ» همانا خداوند ورود بدنی را که از حرام تغذیه کرده به بهشت ممنوع کرده است. (مجموعه ورام(تنبیه الخواطر)، ص۶۱)

۸-      محرومیت از دیدار و کوثر و شفاعت :

امیرالمومنین علیه السلام در وصیت خود به امام حسن علیه السلام فرمودند: «وَ لَا یَرِدُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص مَنْ أَکَلَ مَالاً حَرَاماً لَا وَ اللَّهِ لَا وَ اللَّهِ لَا وَ اللَّهِ وَ لَا یَشْرَبُ مِنْ حَوْضِهِ وَ لَا یَنَالُ شَفَاعَتَهُ » به خدا سوگند، به خدا سوگند، به خدا سوگند کسی که ذره ای مال حرام بخورد در قیامت از رسول خدا صلی الله علیه و آله دور می افتد و از حوض کوثر نمی نوشد و مشمول شفاعت آن حضرت نمی گردد.( دعائم‏الإسلام، ۲/۳۵)

۹– اسارت شیطان را در پی دارد:

امام حسین (ع) لحظه وداع در جواب امام سجاد (ع) که پرسید: عاقبت کار شما با این مردم به کجا رسید؟ جواب قرآنی داد و این آیه را تلاوت  فرمود: لقد استحوض علیهم الشیطان فانساهم ذکر الله یعنی شیطان بر آنها مسلط شد و آنها خدا را فراموش کردند

۱۰– عبادت انسان قبول نمی‌شود:

پیامبر (ص): من اشتری ثوبا بعشره دراهم و فی ثمنه درهم حرام لم‌یقبل الله صلوته مادام علیه منه شئ.

پیامبر (ص) فرمود: هرکس لباس را به ده درهم بخرد که در آن مبلغ یک درهم حرام باشد خداوند نمازش را قبول نمی‌کند تا آن لباس برتنش باشد.

پیامبر (ص): هرشب در بیت المقدس فرشته‌ای فریاد می‌زند هرکس مال حرامی را بخورد خداوند هیچ واجب و مستحبی را از او قبول نمی‌کند.                                                                  سفینه ص۲۹۹

پیامبر (ص): العباده مع اکل الحرام کالبناء علی الرمل.

پیامبر (ص) فرمود: عبادت با پول حرام مثل ساخت و ساز روی شن و ماسه‌های صحرا که متحرک است.    همان

امام صادق (ع): هرکه با مال حرام به حج رود وقت احرام بگوید لبیک اللهم لبیک جواب آید لا لبیک و لا سعدیک

کافی ۵ ص۱۲۴

۱۱– انسان را جهنمی می‌کند:

پیامبر (ص): کل لحم نبت من حرام فالنار اولی به

پیامبر (ص) فرمود: هر گوشتی که بروید بر تن انسان که از حرام تهیه شده باشد آتش به آن سزاوارتر است.

پیامبر (ص): هرکس در تحصیل مال بی‌پروا باشد یعنی رعایت حلال و حرام را نکند خدا هم باکی ندارد که از کدام در به جهنمش اندازد

بحار ۱۰۳ ص ۱۱

پیامبر: هرکس مالی را از راه حرام کسب کند اگر صدقه دهد از او قبول نمی‌شود و اگر پس‌انداز کند توشه جهنمش می‌شود

بحار ۱۰۳ ص ۱۴

۱۲– توفیق توبه از او گرفته می‌شود:

پیامبر (ص): ان لله ملکا علی بیت المقدس ینادی کل لیله: من اکل الحرام لم‌یقبل منه صرف و لا عدل

پیامبر (ص) فرمود: برای خدا ملکی است در بیت‌المقدس که هر شب ندا می‌کند: هرکس حرامی بخورد توبه‌اش قبول نمی‌شود.

۱۳– بی‌برکتی در اموال:

امام صادق (ع): کسی که مالی را از راه غیرمشروع بدست آورد ساختمان و آب و گل بر او مسلط می‌شود. (تا مال او را تلف کند)

سفینه ج۱ ص ۲۹۸

حالتی که امروز به پولدارهای ما حاکم شده تمام ثروت آنها بند زمین، خانه و اموال غیرمنقول شده نه مصرف رفاه خانواده می‌شود و نه برای رفع نیاز دیگران، بلکه توفیق اداء واجبات مالی از قبیل حج، خمس و زکات هم از آنها سلب می‌شود زیاده‌خواهی آنها باعث شده که از زیربار تکالیف مالی شانه خالی کنند.

۱۴– عدم استجابت دعا:

پیامبر (ص): هرکسی لقمه حرامی بخورد تا چهل روز نمازش قبول نمی‌شود و تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود و هر گوشتی که بر بدن او روئیده شود به آتش جهنم سزاوارتر است

سفینه ۱ ص۲۴

و…..

واماتاثیر کسب حلال در کاهش آسیبهای فردی و اجتماعی :

درقرآن کریم  که کتاب هدایت و سعادت بشر است ، درباره ی آسیب ها و پیامدهای آن در اقوام و اجتماعات مختلف و راهکارهای پیشگیری و درمان آسیب ها مطالب ارزشمندی بیان شده است . و اکثر انحرافات و فساد ناشی از ضعف ایمان و تقوی، گسترش ظلم و گناه در جامعه دانسته شده . تخلف از قوانین الهی، جامعه را به فساد و تباهی می کشاند و زمینه ی بروز انواع گناهان و آسیب های فرهنگی در جامعه را پدید می آورد. از جمله آسیب های فرهنگی می توان به پیمان شکنی، بخل، کینه و حسدورزی، دوروئی و نفاق، مکر و نیرنگ اشاره کرد. همچنین در جامعه ی امروزی مسائل اقتصادی از اهم امور شناخته می شوند و افراط و تفریط در آن ها زمینه ی بروز فقر فرهنگی و اخلاقی را فراهم می آورند. از نگاه قرآن و روایات چیزی که جامعه انسانی را استوار می سازد توجه به مسائل اقتصادی بر اساس قوانین شرع اسلام است . ازدیدگاه اسلام ،آسیب شناسی اجتماعی رنگ جهانی به خود می گیرد و در ارتباط با قوانین پروردگار  معنادار می شود . بعبارت دیگر تمامی پدیده های اجتماعی که به نحوی ناقض قوانین الهی اند ، از نظر اسلام آسیب اجتماعی تلقی می گردد . از نظر دین مقدس اسلام حلال خواری باعث سلامت فرد و جامعه است.چرا که

اولا موجب سلامت فردی از دو منظر میشود:

۱- از نظر جسمی و روحی و قلبی

۲- از نظر محفوظ ماندن از وسوسه‌های شیطان

ثانیا موجب سلامت معنوی میشود : چون

 ۱- انسان را مقید به انجام وظایف دینی می‌کند (اهل نماز، زکات، حج، حجاب، دعا، توسل . . .  می‌شود) و او راازگناه(تضعیع حقوق دیگران،رشوه،حرام خواری،تجاوز،فساد،دروغ،غیبت،حسد،طمع،و…)باز می دارد

امام صادق (ع): به یکی از یارانشان فرمودند:کسب روزی حلال را رها مکن چرا که تو را در دینت کمک می‌کند(وسائل ۱۲ ص ۲۴ ج ۸)

۲- روزی‌های معنوی انسان زیاد می‌شود از قبیل حج ، زیارت، صفای باطن را به همراه دارد، حس خیرخواهی نسبت به همنوعان پیدا می‌شود. ایمان راسخ به معاد و حساب و پاداش و جزا . . . پیدا می‌شود.

۳- اثر روی قلب و زبان می‌گذارد، نورانیت قلب می‌آورد، حکمت را به ارمغان می‌آورد:

پیامبر (ص): من اکل الحلال اربعین یوما نور الله قلبه و اجری ینابیع الحکمه من قلبه علی لسانه.

پیامبر(ص) فرمود: کسی که خوراکش را ۴۰ روز از حلال قرار دهد خداوند قلبش را نورانی نموده و چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش جاری می‌شود. در  روایت دیگر فرمود: مقام زاهدین را به او می‌دهند.

۴- دعایش مستجاب می‌شود: پیامبر: اطب طعامک، تستجب دعوتک.شخصی از پیامبر سؤال کرد: دوست دارم دعایم مستجاب شود فرمود: خوراکت را پاک کن و از حرام‌خواری اجتناب کن (عده الداعی ص۱۱۰)

 ثالثا  موجب سلامت خانوادگی میشود: چون

 ۱- توفیق تربیت فرزندان پاک را پیدا نموده و نسل مؤمن نصیبش می‌شود. تجربه نشان داده است فرزندانی که در خانواده‌هایی با الگوهای اسلامی تربیت شده‌اند، کمتر به انحراف کشیده شده‌اند. دلیل عمده این موضوع، پایبندی خانواده‌ها به الگوهای اسلامی و ائمه اطهار(ع) است .

۲- تلاشگر در رفع مشکلات اقتصادی خانوده و فامیل و سایر مؤمنین می‌شود.

رسول خدا (ص): لیس منا من وسع علیه ثم قتر علی عیاله

رسول‌خدا (ص) فرمود: از ما نیست کسی که خدا به او قدرت توسعه در زندگی برای خانواده را دارد ولی او خانواده را در تنگدستی و فقر نگه دارد.

۳- حق خانواده را ضایع نمی‌کند. رسول خدا (ص) فرمود: به لعنت خدا گرفتار است شخصی که سربار دیگران است و به لعنت خدا گرفتارتر است کسی که حق خانواده را ضایع می‌کند. در قبال آنها احساس مسئولیت نمی‌کند باعث سرافکندگی آنها می‌شود.

رابعا موجب  سلامت اقتصادی  میشود: چون

۱- (داشتن سرمایه پاک) نه از حرام بدست می‌آورد و نه در اداء واجبات مالی و نفقات مستحبی کوتاهی می‌کند.

۲- (احتیاج مالی به دیگران پیدا نمی‌کند)  قانع است و هزینه‌هایش را با درآمدهایش اندازه‌گیری می‌کند اهل اسراف و تجمل‌گرایی نیست.

۳- (افزایش روزی دارد)  باعث می‌شود بیشتر او به دیگران کمک کند تا دیگران به او.

۴- روزیش کم نمی‌شود .پیامبر خدا (ص) در (حجه الوداع) در بخشی از سخنان خویش فرمودند:

خداوند متعال روزی را در میان مخلوقاتش به صورت حلال تقسیم نموده نه بصورت حرام، پس هرکس تقوی پیشه کند و صبور باشد خداوند روزیش را به او می‌دهد ولی هرکس بر اثر کم‌صبری پرده دری و شتاب کند، و از غیر حلال روزی را بیابد، از روزیش کم می‌شود و روز قیامت نیز مورد بازخواست قرار می‌گیرد. (وسائل ۱۲ ص ۲۳ ج ۸)

موجب  سلامت اجتماعی  میشود: چون

 ۱- امین مردم و مورد اعتماد آنها قرار می‌گیرد.

۲- بوسیله او مشکلات افراد گرفتار و گرفتاریهای اجتماعی حل می‌شود.

۳- در نتیجه اگر تبدیل به فرهنگ عمومی شود باعث نزول برکات الهی می‌شود (لو انّ اهل القری . . . )

۴- باعث رعایت حق الناس و حقوق دیگران می‌شود دیگر کسی به مال و سرمایه کسی طمع نمی‌کند چون از نظر اسلام هرکاری که باعث ضرر به دیگران شود و امنیت مردم از جمله امنیت اقتصادی آنها را به خطر اندازد و باعث فساد در جامعه شود و دیگران را بیچاره کند حرام است وجرم محسوب می‌شود.

۵- هم زندگی متدینانه ای را به ارمغان می‌آورد و هم خدمات عام المنفعه به دست این‌ گونه افراد انجام می‌شود نیازمندان جامعه بی‌حامی نمی‌مانند اینها مصادیقی از انفاق پاکیزه است که خدا در قرآن فرمود: یا ایها الذین آمنوا انفقوا من طیبات ما کسبتم (بقره۲۶۷)

۶- سر بار دیگران نمی شود:

رسول خدا (ص): ملعون من القی کله علی الناس  ملعون ملعون من ضیّع من یعول

رسول خدا (ص) فرمود: به لعنت خدا گرفتار است شخصی که سربار دیگران است و به لعنت خدا گرفتارتر است کسی که حق خانواده را ضایع می‌کند. در قبال آنها احساس مسئولیت نمی‌کند باعث سرافکندگی آنها می‌شود.

چون خدا عزتمندی را برای مؤمنین می‌خواهد که فرمود:  ان العزه لله و لرسوله و للمؤمنین و سرباری ذلت است

امام به کسی که آمد نزد امام صادق (ع) عرض کرد: نمی‌توانم با دستم کار کنم (معلول بوده) سرمایه‌ای هم ندارم که با آن تجارت کنم، نیازمند هم هستم (انا محارف محتاج) امام به این آدم هم فرمود:

اعمل و احمل علی رأسک و استغن عن الناس (کار کن، کالا را بر سرت بگذار خود را از مردم بی‌نیاز کن)

 لذا در اسلام نه تنها درآمد از راه رشوه، ربا، احتکار،‌ دزدی و فریب و کلاه‌گذاری، کم فروشی، قمار، اجرای موسیقی‌های مبتذل و درآمدهای هرمی و خرید و فروش مواد مخدر و شراب حرام است بلکه واسطه شدن برای آن هم حرام است و در مواردی نظیر شراب و قمار و موسیقی و مواد مخدر، تولید و حمل و نقل آنها هم حرام است و دریافت اجرت و بهاء در برابر آنها هم حرام محسوب می‌شود.

لذا اسلام به آنها که برای کسب درآمد عجولانه به سراغ درآمدهای حرام می‌روند توصیه به رعایت تقوی و صبر نموده و مردم را به تلاش بر کسب حلال و قناعت بر حلال خدا تشویق می‌نماید.

امید آنکه با عمل به دستورات  دین مبین اسلام و ترویج فرهنگ رزق حلال در جامعه شاهد رشد و سلامت فردی و اجتماعی همه هموطنان عزیز خویش باشیم   .