۱ – همه به سوى او
امام چهارم حضرت زین العابدین علیه السلام در روز عرفه مردى تهیدست را مشاهده کرد که گدایى مى کند و درخواست خود را با مردم در میان مى گذارد. حضرت به او فرمود:
وَیحَکَ! اَغَیرَ اللَّهِ تَسأَلُ فى هذَا الْیوْمِ؟ اِنَّهُ لَیرْجى لِما فى بُطُونِ الْحُبالى فى هذَا الْیوْمِ اَنْ یکُونَ سَعیداً؛ واى بر تو! در چنین روزى از غیر خدا طلب حاجت مى کنى؟ در چنین روزى این امید هست که انسان هایى که در دل مادرانند سعادتمند شوند. ^(۱)

۲ – سیره حسنین علیهما السلام
مسروق، یکى از یاران اهل بیت علیهما السلام مى گوید: در روز عرفه به حضور امام حسین علیه السلام شرفیاب شدم در حالى که پیش روى آن حضرت و دوستانش کاسه آرد چیده شده و قرآن ها بر دامن هایشان قرار داشت و آنان منتظر افطار بودند. از آن بزرگوار سؤال کردم و پاسخ خود را دریافت نموده و از حضورش بیرون آمدم. سپس به محضر امام حسن علیه السلام رفتم و مشاهده کردم که مردم بر سفره هاى آماده از طعام وارد مى شدند و مى خوردند و با خود مى بردند. امام حسن علیه السلام مرا آشفته حال دید و فرمود: اى مسروق! چرا غذا نمى خورى؟ عرضه داشتم: سرورم! من روزه دارم، امّا چیزى به ذهنم رسید. امام حسن علیه السلام فرمود: هر چه مى خواهى سؤال کن! گفتم: به خدا پناه مى برم که رفتار شما خاندان نبوت با همدیگر تفاوت داشته باشد. بر امام حسین علیه السلام وارد شدم و او را دیدم که به انتظار افطار نشسته است و بر شما وارد شدم و مى بینم که روزه نیستید. امام مجتبى علیه السلام مرا به سینه اش چسبانیده و با مهربانى فرمود: اى فرزند اشرس! آیا نمى دانى که خداى متعال ما اهل بیت پیامبر را براى تدبیر امور امت فراخوانده است؟ اگر همه ما بر چیزى اتفاق کنیم دیگر غیر آن بر شما روا نخواهد بود. من در این روز روزه نگرفته ام به جهت روزه خواران شما و برادرم حسین علیه السلام روزه گرفته است جهت روزه داران شما. ^(۲)

۳ – خیرخواهى براى اهل ایمان
یونس بن عبدالرحمن مى گوید: عبد اللَّه بن جندب را در روز عرفه در موقف عرفات در یکى از بهترین حالات دیدم. او پیوسته دست ها را به سوى آسمان بلند کرده و اشک چشمانش از گونه هایش بر سنگریزه هاى سرزمین عرفات جارى بود و همچنان در خوشترین حالات عرفانى با خداوند راز و نیاز مى کرد. در مراجعت به او گفتم: اى ابا محمد! عجب حال خوشى داشتى و چه زیبا دعا مى کردى، من چنین حالى تا به حال ندیده بودم. عبداللَّه پاسخ داد: به خدا قسم یک کلمه براى خودم دعا نکردم و در همه این مدت براى برادران دینى ام دعا مى کردم، زیرا از مولایم حضرت موسى بن جعفرعلیه السلام شنیدم که فرمود: مَنْ دَعا لِاَخیهِ بِظَهْرِ الْغَیبِ نُودِىَ مِنَ الْعَرْشِ: ها! وَلَکَ مِأَهُ اَلْفِ ضِعْفٍ مِثْلُهُ؛ هر کس برادر مؤمن خود را در غیاب او دعا کند، از عرش الهى به او ندا مى رسد: هان! [اى بنده من!] براى تو صدهزار برابر باد. بدین جهت راضى نشدم از صدهزار دعاى تضمین شده و مورد قبول در برابر یک دعا که معلوم نیست مستجاب گردد صرف نظر کنم. ^(۳)

۴ – در عرفات یا کربلا؟!
بشیر دهّان (روغن فروش) روزى به حضور حضرت صادق علیه السلام شرفیاب شده و به آن جناب عرضه داشت: مولاى من! گاهى اتفاق مى افتد که من در روز عرفه نمى توانم در صحراى عرفات حضور یافته و به عبادت و راز و نیاز بپردازم، در آن هنگام من مراسم عرفه را در کنار قبر حضرت سید الشهداءعلیه السلام برگزار مى کنم، به نظر شما چطور است؟!
پیشواى ششم فرمود: چه کار نیکویى انجام مى دهى. هرگاه یکى از شیعیان مادر غیر ایام عید به زیارت قبر حضرت حسین علیه السلام برود – در حالى که معرفت کامل به حق آن حضرت دارد – براى او ثواب بیست حج و بیست عمره و بیست جهاد قبول شده نوشته مى شود و هرگاه مؤمنى در روز عید براى زیارت حضرت سید الشهداءعلیه السلام حاضر شود، ثواب صد حج و عمره و جهاد خواهد داشت. و امّا اگر شخصى در روز عرفه و با شناخت و معرفت کامل به مقام آن حضرت به زیارت کربلا برود، ثواب هزار حج و هزار عمره و هزار غزوه خواهد داشت.
در این هنگام بشیر با لحنى تعجب آمیز گفت: زیارت کربلا چگونه مى تواند جایگزین مراسم عرفات در روز عرفه باشد؟!
بعد از اداى این جمله، امام صادق علیه السلام در حالى که نگاه تند خود را به سوى بشیر دوخته بود فرمود: اى بشیر! مطمئن باش هر گاه یکى از اهل ایمان در روز عرفه به کربلا بیاید و با آب فرات غسل کند و سپس به زیارت حضرت سید الشهداعلیه السلام مشرف شود، خداوند متعال به تعداد هر قدمى که وى به سوى حرم امام حسین علیه السلام برمى دارد، برایش ثواب یک حج کامل منظور خواهد کرد. ^(۴)
عارف کامل میرزا جواد آقا ملکى تبریزى در این مورد مى فرماید: در اخبار بسیار وارد شده است که براى زیارت آن حضرت در روز عرفه ثواب بى شمار است. از جمله در روایت صدوق از حضرت ابى عبداللَّه علیه السلام (امام صادق علیه السلام) آن است که خداوند تبارک و تعالى براى زیارت کنندگان قبر امام حسین علیه السلام قبل از اهل عرفات تجلى مى فرماید و حوائج آن ها را برمى آورد و گناهان آنان را مى آمرزد و در مسئلت هاى آنان شفاعت امام حسین علیه السلام را مى پذیرد، سپس اهل عرفات مى آیند و همین رفتار با آن ها مى شود و باز از حضرت (امام صادق علیه السلام) روایت شده که:
هر کس روز عرفه، حسین بن على علیه السلام را زیارت کند، خداوند عزّوجلّ هزار هزار حج به همراه قائم علیه السلام و هزار هزار عمره با رسول خداصلى الله علیه وآله و آزاد کردن هزار هزار بنده در راه خدا براى او مى نویسد و خدا او را به نام بنده صدّیق که ایمان به وعده خدا دارد ، لقب مى دهد. ^(۵)

۵ – در مکتب سید الساجدین علیه السلام
امام سجادعلیه السلام در چهل و هفتمین دعاى صحیفه سجادیه بعد از شکر و سپاس و ثنا به پیشگاه حضرت بارى تعالى و بعد از تنزیه و تقدیس خداوند متعال، بر پیامبر و آل آن حضرت درود فرستاده و بر ضرورت وجود نبى و امام براى هدایت افراد بشر و اجراى قوانین الهى تاکید مى کند. آنگاه در مورد عظمت روز مقدس عرفه مى فرماید: اَللَّهُمَّ هذا یوْمُ عَرَفَهَ یوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَکَرَّمْتَهُ وَعَظَّمْتَهُ، نَشَرْتَ فیهِ رَحْمَتَکَ، وَمَنَنْتَ فیهِ بِعَفْوِکَ، وَاَجْزَلْتَ فیهِ عَطِیتَکَ وَتَفَضَّلْتَ بِهِ عَلى عِبادِکَ؟ پروردگارا! امروز، روز عرفه است؛ روزى که به آن شرافت، کرامت و عظمت بخشیده اى، و در آن رحمت خودت را [بر اهل عالم] منتشر ساخته اى و با عفو و گذشت خود در این روز [بر بندگان ] منت نهادى و عطیه و بخشش خود را در این روز نیکو گردانیدى و به واسطه این روز بر بندگانت تفضل فرمودى.

پی نوشت:
۱) من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۱۱٫
۲) کلمات الامام الحسین علیه السلام، ص ۶۹۴؛ مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۳۳۸٫
۳) اختیار معرفه الرجال، ج ۲، ص ۸۵۲ و بحارالانوار، ج ۴۸، ص ۱۷۲٫
۴) کامل الزیارات، باب ۷۰، ص ۳۱۶٫
۵) المراقبات، ترجمه علیرضا خسروى، ص ۴۳۴٫

عبدالکریم پاک نیا

منبع : سایت معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم(ذی طوی)