واقعه غدیر آنگونه بوده است که قابلیت تاثیر گذاری در طول تاریخ بشریت را داشته و دارد و می تواند به عنوان یک حرکت استمراری و ادامه دار به همراه پویایی و جذابیت در مسیر زندگی انسانهای حق طلب جریان پیدا کند.

از این رو بسیار کوته فکری و دون اندیشی است که این روز و این مناسبت را تنها در همان پاره زمان محدود ساخت و یا تنها با سایر پاره های زمان و تقویم تاریخ مقایسه کرد بلکه بایست این روز را احیاگر تفکر عقلانی و اندیشه الهی و استمرار حرکت ناب همه انبیای الهی و تکمیل همه مفاهیم ادیان توحیدی دانست.

به همین جهت در این مختصر به برخی عناوین مرتبط با این روز و این مهم می پردازیم:

خلاصه ای از ماجرای غدیر:

در سال دهم هجرت، به دستور الهى، آخرین سفر پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) به مکه براى تعلیم حج و اعلام ولایت ائمه (علیهم السلام) آغاز شد. در این سفر بیش از یکصد و بیست هزار نفر آن حضرت را همراهى کردند که در شرایط آن زمان سابقه نداشت.

بلافاصله پس از پایان مراسم حج، اعلام شد همه حجاج از مکه خارج شوند و براى برنامه اى مهم در غدیر خم – که کمى قبل از محل جدا شدن کاروان ها بود ـ حضور یابند.

سه روز پس از پایان مراسم حج، سیل جمعیت به سوى غدیر حرکت کردند.

 با رسیدن به محل موعود،فرمان توقف از سوى پیامبر (صلى الله علیه و آله) صادر شد و مرکب ها از حرکت ایستادند و مردم پیاده شدند و هر کس جایى براى توقف سه روزه آماده کرد.

به دستور پیامبر (صلى الله علیه و آله)، سلمان و ابوذر و مقداد و عمار زیر چند درخت کهنسال را آماده کردند و روى درختان، پارچه اى به عنوان سایبان قرار دادند. در زیر سایبان، منبرى به بلندى قامت پیامبر (صلى الله علیه و آله) از سنگ ها و روانداز شتران ساختند به طورى که حضرت هنگام خطبه بر همه مردم مشرف باشند.

هنگام ظهر، پس از اداى نماز جماعت، پیامبر (صلى الله علیه و آله) بر فراز منبر ایستادند و امیرالمؤمنین (علیه السلام) را فرا خواندند تا بر فراز منبر در سمت راست حضرت بایستند. قبل از شروع خطابه، امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر فراز منبر یک پله پائین تر در طرف راست آن حضرت ایستاده بودند.

 پیامبر اکرم نگاهى به سمت راست و چپ جمعیت نمودند و منتظر شدند تا همه مردم در مقابل منبر اجتماع کنند. سپس سخنرانى تاریخى و آخرین خطابه رسمى خود را براى جهانیان آغاز کردند.

پس از اتمام خطابه پیامبر (صلى الله علیه و آله)، دو خیمه بر پا شد که در یکى خود آن حضرت و در دیگرى امیرالمؤمنین (علیه السلام)، جلوس فرمودند. مردم دسته دسته وارد خیمه حضرت مى شدند و پس از بیعت و تبریک، در خیمه امیرالمؤمنین (علیه السلام) حضور مى یافتند و با آن حضرت بیعت مى کردند و تبریک مى گفتند.

زنان نیز، با قرار دادن ظرف آبى که پرده اى در وسط آن بود بیعت نمودند. به این صورت که امیرالمؤمنین (علیه السلام) دست مبارک را در یک سوى پرده داخل آب قرار مى دادند و در سوى دیگر زنان دست خود را در آب قرار مى دادند.

ریشه های قرآنی غدیر و ولایت امیر المومنین (ع):

از آنجا که قرآن قانون اساسی دین اسلام است و در همه قوانین اساسی کلیات مطالب بایستی مطرح شده باشد پس قرآن نیز بایستی شامل ریشه های موضوع غدیر و امامت امیر المومنین(ع) باشد. زیرا اصل امامت و موضوع غدیر از جمله ی معارف کلی و اصولی دین اسلام به شمار می آید.

اگر چه در قرآن آیه ای که مشتمل بر نام غدیر باشد وجود ندارد و لکن آیات فراوانی وجود دارد که ولایت امام علی (ع) را تثبیت می کند و همچنین آیاتی که در غدیر نازل گردیده و برای موضوع امامت نازل شده است که به برخی از آنها اشاره می نمایم:

یکی از آیاتی که مربوط به غدیر می باشد آیه ۶۶ سوره مائده است.

یا ایهاالرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فمابلغت رسالته والله یعصمک من الناس »(مائده ۶۶(.

 ای پیامبر، آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده بود برسان،و اگر این ابلاغ را انجام ندهی، رسالت خود را به طور کامل ابلاغ نکرده ای; و خداوند تو را از مردم بدخواه حفظ می کند.

بسیاری از  مفسران شیعه معتقدند آیه فوق در غدیر خم و در باره نصب علی(ع) نازل شده است و تعداد زیادی از دانشمندان اهل سنت مانند واحدی درکتاب اسباب النزول و سیوطی در تفسیر درالمنثور و فخر رازی در تفسیر الکبیر و حاکم نیشابوری در مستدرک و قندوزی حنفی در ینابیع الموده و آلوسی در تفسیر روح المعانی و خطیب بغدادی در تاریخش و ……مطلب فوق را پذیرفته اند

در این بخش علاقه مندم متن نوشته فخر رازی در تفسیر این آیه شریفه را روایت کنم.

ایشان پس از آنکه ده وجه و ده نقل را برای آیه حکایت می نماید به دهمین صورت که می رسد می نویسد: «العاشر نزلت هذه الایه فی فضل علی بن ابی طالب، و لما نزلت هذه الایه، اخذ بیده و قال "من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. فلقیه عمر فقال هنیئا لک یابن ابی طالب،اصبحت مولای و مولا کل مومن و مومنه."

دهمین وجه این است که آیه شریفه در فضل علی بن ابی طالب نازل شد و آنگاه که این آیه نازل شدپیامبر اسلام(ص) دست حضرت علی(ع) را گرفت و فرمود: هرکه من مولاو سرپرست و حاکم او هستم، علی هم مولای اوست. خداوندا، دوست بدار هرکه علی را دوست دارد و دشمن بدار هرکه او را دشمن دارد. سپس عمر با حضرت علی(ع) ملاقات کرد و بعد از تبریک، گفت:تو مولای من و مولای مرد و زن مومن هستی.

نکته قابل توجه در آیه تبلیغ:

نکته مهم و قابل دقتی که در این آیه شریفه وجود دارد و متاسفانه مورد سوء استفاده برخی ها نیز قرار گرفته و نکته انحرافی را در تفسیر این آیه برای وجود مقدس پیامبر اعظم ایجاد نموده  این است که در ظاهر آیه شریفه خطاب به پیامبر زبان توبیخ و تهدید گشوده شده و و برخی ها این تهدید را در حقیقت تهدید به عذاب و عقاب بر شمرده اند و این برداشت را به نقل برخی ا زروایات نیز تایید آورده اند که بایستی در باره این نکته تحلیل درستی ارئه شود تا شبهه مزبور مرتفع گردد.

آنچه از مجموعه معارف دینی استفاده می شود اینکه پیامبر اعظم هرگز در قرآن به طور مستقیم مورد توبیخ و تهدیدی که موجب عذاب و عقاب باشد واقع نشده و نمی شود..

اما آیاتی در قرآن وجود دارد که در ظاهر پیامبر مخاطب اصلی آن به شمار می رود و زبان آیه نیز زبان تهدید و توبیخ است ولی چنانچه این خطابات قرآنی را با شیوه نزول قرآن و اصول تفسیر آن مورد اندیشه قرار دهیم خواهیم دید که این ظاهر قابل تمسک و اخذ نیست یلکه قرآن یک اصلی را در خطابات خود بویژه در باره پیامبر و شخصیتهای صاحب عصمت حاکم می داند که عبارت است از اینکه (نزل القرآن بایاک اعنی واسمعی یا جاره) یعنی قرآن به این شیوه نازل شده که مخاطب ظاهری تو هست یاما هدف باری شنیدن دیگران است یعنی خداوند پیامبرش را مورد خطاب قرار می دهد اما هدفش آن است که دیگران که تمایل به کارهای ناشایست دارند بشنوند و عبرت گیرند و به خطای فکری خود پی ببرند.

در این آیه نیز در حقیقت پیامبر مورد تهدید نیست بلکه گروههایی که در غدیر و ماجرای آن به دنبال ترساندن پیامبر بودند و ایجاد تردید در وجود مقدس وی برای عدم معرفی علی(ع) مورد تهدید و عقاب هستند.

به تعبیر دیگر این چنین نیست که پیامبر خودش از ابلاغ موضوع ولایت امیر مومنان امتناع داشته باشد و بدین جهت مورد تهدید قرار گرفته باشد ولکن افراد دیگر تلاش بر این داشتند که پیامبر را از ابلاغ این ماموریت ممنوع کنند و اجازه طرح این موضوع را به وی نده اند که خداوند با این تهدید ظاهری به آنحضرت به دیگران و توطئه گران فهمانید که این کار شما مورد عقاب الهی قرار خواهد گرفت.

دلالت حدیث غدیر بر ولایت امیر المومنین علی (ع):

بحث دومی که قابل پیگیری است اینکه محتوای الفاظ حدیث غدیر بر چه چیزی دلالت می کند و آیا می توان با حدیث غدیر ولایت امام علی(ع) را به اثبات رسانید یا خیر؟

این بحث از دیر زمان مورد مناقشه فیما بین شیعیان  و سنی ها بوده است و همیشه نیز بر سر یک جمله معروف آن یعنی همان جمله پیامبر در باره علی(ع) که فرمود: من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. بحث بوده که معنی و مفهوم مولا چیست ؟

و در این جا که جان بحث شیعه و سنی روشن می شود.

توجهی به تفسیر واژه مولی:

خطبه غدیر و حدیث غدیر مشتمل بر مطالب فراوانی است از توحید تا معاد و همه نیاز های بشری در آن بیان شده است و هیچ چیزی تا روز قیامت فرو گذار نشده و به همین جهت نیز از ماندگاری بالایی برخوردار گردیده است.

اما همه بحث روی کلمه مولی متمرکز شده است اما چنانچه در سراسر خطبه ی غدیر دقت کنیم خواهیم دید که اکثر مطالب آن تفسیر و توضیحی برای روشن کردن کامل معنی «مولی» و مصداق آن، و ارزش الهی ولایت در اجتماع و ارتباط آن با توحید و نبوت و وحی است.

بنابراین در حالیکه خود پیامبر صلی اللَّه علیه و آله مقصود و مراد از «مولی» را روشن کرده، و همه ی حاضرین در غدیر- که شاعر بزرگ عرب حسان هم در میان آنان بوده- معنای صاحب اختیاری را از آن فهمیدند و بر سر همین بیعت نمودند.

چرا واژه مولا تنها در غدیر مبهم شد ؟

اگر چه همه می دانند که معنای کلمه مولا بسیار روشن است و جای بحث ندارد ولی جا دارد کسی بپرسد: چطور وقتی پس از پیامبر خلافای ظاهری برای خود خلیفه و جانشین بعد از خود را تعیین می کردند و کلمه «ولی» را بکار می بردند هیچکس نگفت: «این کلمه مبهم است و چند معنا دارد ،  چطور وقتی ابوبکر درباره ی عمر نوشت: «ولَّیْتُکم بعدی عمر بن الخطاب» ابهامی درباره ی معنای ولایت نبود، و فقط در کلام پیامبر صلی اللَّه علیه و آله در غدیر این بحثها پیش آمد!!!

پیداست که مسئله بر سر معنای لغوی و ابهام کلمه نیست، بلکه وزنه ی غدیر بقدری سنگین و کامل عیار است که بعضی ها را به تلاشهای مذبوحانه وا داشته است.

چرا اعتراض با کلمه مبهم؟

جا دارد کسی بگوید: اینکه وقتی پیامبر علی را معرفی کرد برخی ها همانند ابوبکر و عمر و  حارث فهری و چند نفر دیگر به نشانه اعتراض  از پیامبر صلی اللَّه علیه و آله پرسیدند: «آیا این مسئله از جانب خدا است یا از جانب تو است»؟

اگر این واژع مبهم بود که پرسیدن و اعتراض معنا ندراد. پس به خاطر ابهام نبود بلکه به خاطر  همین بود که معنای بسیار سنگینی را از کلمه ی مولی دریافتند که همان صاحب اختیاری بود و برای زیر سؤال بردن آن حاضر به جسارت نسبت به ساحت مقدس آنحضرت شدند، و الاّ همه می دانند که تمام گفته های پیامبر صلی اللَّه علیه و آله طبق آیه ی «و ما ینطق عن الهوی» چیزی جز وحی و کلام خداوند نیست.

اعتراف بزرگان اهل سنت به تواتر حدیث غدیر:

شمس الدین ذهبی (متوفای۷۴۸هـ(

ذهبی ، دانشمند شهیر سنی و از ارکان علم رجال اهل سنت که او را پیشوای جرح و تعدیل نامیده‌اند ، در موارد مختلف به تواتر حدیث غدیر اعتراف کرده است . وی در سیر اعلام النبلا که از معتبرترین کتاب‌های اهل سنت در علم رجال است ،‌ در ترجمه محمد بن جریر طبری ، صاحب تفسیر و تاریخ می‌نویسد :
قلت: جمع طرق حدیث غدیر خم فی أربعه أجزاء رأیت شطره فبهرنی سعه روایاته وجزمت بوقوع ذلک .
محمد بن جریر طبری اسناد روایت غدیر خم را در چهار جلد جمع آوری کرده است که من قسمتی از آن را دیدم و از گستردگی روایات آن شگفت زده شدم و یقین کردم که این اتفاق افتاده است .
سیر أعلام النبلاء ، ج ۱۴ ، ص ۲۷۷ ،

و در تذکره‌ الحفاظ و بازهم در ترجمه محمد بن جریر طبری می‌نویسد :
محمد بن جریر بن یزید بن کثیر الامام العلم الفرد الحافظ أبو جعفر الطبری أحد الأعلام وصاحب التصانیف من أهل آمل طبرستان أکثرالتطواف … . ولما بلغه ان بن أبی داود تکلم فی حدیث غدیر خم عمل کتاب الفضائل وتکلم على تصحیح الحدیث . قلت رأیت مجلدا من طرق الحدیث لابن جریر فاندهشت له ولکثره تلک الطرق .
من یک جلد از کتاب أسناد حدیث غدیر را که ابن جریر نوشته بود را دیدم و از زیاد بودن أسناد آن گیج و مبهوت شدم .
الذهبی ، تذکره الحفاظ ج ۲ ، ص ۷۱۰ ، رقم : ۷۲۸ ، ناشر : دار الکتب العلمیه – بیروت ، الأولى .
ابن کثیر دمشقی سلفی (متوفای۷۷۴هـ) که ازشاگردان ذهبی به شمار می‌رود ، به نقل از استادش می‌نویسد :
قال : وصدر الحدیث متواتر أتیقن أن رسول الله صلى الله علیه وسلم قاله ، وأما : «اللهم وال من والاه» فزیاده قویه الاسناد .
ذهبی گفت : این حدیث به صورت متواتر نقل شده است و من یقین کردم که از رسول خدا ‌صلی الله علیه وآله صادر شده است، اما جمله: «اللهم وال من والاه» نیز سندش قوی است . ‌

ابن کثیر الدمشقی ، أبو الفداء إسماعیل بن عمر القرشی ، السیره النبویه ، ج ۴ ، ص ۴۲۶ و البدایه والنهایه ، ج ۵ ، ص ۲۱۴ ، ناشر : مکتبه المعارف – بیروت .
 

روز غدیر علاوه بر اینکه ظرفی برای اثبات موضوع امامت و لایت امام علی(ع) است از جهت ذاتی و عارضی نیز دارای فضایل و مناقبی است که می توان مورد توجه واقع گردد که در ذیل به برخی از آنها نیز اشاره می نمایم.

عظمت ذاتى این روز:

عن عمار بن حریز قال دخلت على ابى عبد الله(ع) فى‏یوم الثامن عشر من ذى الحجه فوجدته صائما . فقال لى:  هذا یوم عظیم عظّم الله حرمته على المومنین و اکمل لهم فیه الدین و تمّ علیهم النعمه و جدّد لهم ما اخذ علیهم من العهد والمیثاق. مصباح المتهجد: ۷۳۷٫

عمار بن حریز روایت می کند که در روز هیجدهم ذی الحجه (غدیر) به محضر امام صادق(ع) وارد شدم و آنحضرت را در حال روزه یافتم پس امام صادق(ع) در باره این روز به من  فرمود: این روز (غدیر) روز بزرگی است که خداوند حرمت آنرا پاسداشته و برای  مومنین با عظمت و جلالت قرار داده و در این روز دین (اسلام) را برای آنان تکمیل نموده و نعمت (ولایت و امامت) را برایشان تمام کرد و مجددا و برای باری دیگر از آنان عهد و میثاق گرفت (تا از مسیر ولایت منحرف نشوند)

در جای دیگر امام صادق(ع)در باره عظمت این روز  فرمود: شاید گمان کنى که خداوند روزى با حرمت‏تر از روز غدیر خلق کرده باشد، نه به خدا قسم، نه به خدا قسم! نه به خدا قسم.

عوالم: ۲۱۵/۱۵٫

روز غدیر ارزشمندترین عید در میان اعیاد اسلامی:

عید قرار گرفتن برخی از ایام سال به دو جهت می تواند باشد : یا به جهت ارزشمندی ذاتی آن است و یا  به جهت وقوع حوادث ارزشمندی است که در آن پاره از زمان واقع شده و رخ داده.

اما روز غدیر از هر دو جهت دارای ارزش و فضیلت است که در روایات اسلامی نیز به هر دو جهت اشاره گردیده است.

عن أبی عبد الله علیه السلام قال :…ویوم الغدیر أفضل الاعیاد ، وهو ثامن عشر من ذی الحجه…  الخصال، ص ۳۹۴٫

امام صادق (ع) فرمود: روز غدیر با فضیلت ترین اعیاد است که در روز ۱۸ ذی الحجه واقع گردیده.

قال رسول الله (ص):  یوم غدیر خم افضل اعیاد امتى و هو الیوم الذى امرنى الله تعالى ذکره فیه بنصب اخى على بن ابى طالب علما لامتى، یهتدون به من بعدى و هو الیوم الذى اکمل الله فیه الدین و اتم على امتى فیه النعمه و رضى لهم الاسلام دینا. امالى صدوق: ۱۲۵، ح ۸.

رسول خدا(ص) فرمود: روز غدیر خم برترین عیدهاى امت من است و آن روزى است که خداوند بزرگ دستور داد; آن روز برادرم على بن ابى طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم توسط او هدایت‏شوند، و آن روزى است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین براى آنان پسندید.

غدیر روز پیمان آسمانیان و عید همه انبیاء الهی است:

اعیاد اسلامی از جمله روزهایی است که همه مسلمانان در آنروز شادمان و مسرورند اما روز غدیر دارای امتیازی بر سایر اعیاد امی باشد که عبارت است از اینکه در این روز همه آسمانیان و انبیاء الهی شادمانند و در حال مسرت و خوشحالی به سر می برند.

عن الصادق(ع) قال: هو عید الله الاکبر،و ما بعث الله نبیا الا و تعید فى هذا الیوم و عرف حرمته و اسمه فى السماء یوم العهد المعهود و فى الارض یوم المیثاق الماخوذ و الجمع المشهود. وسائل الشیعه، ۵:
۲۲۴، ح ۱.

امام صادق(ع) فرمود: روز غدیر خم عید بزرگ خداست، خدا پیامبرى مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانى است.

غدیر روز دریافت بالاترین فضیلت براى امام على (ع):

روز غدیر تنها برای مسلمانان و انسان ها روز فضیلت و بهره مندی از فضایل و ارزش ها نیست بلکه امام علی (ع) نیز در این روز بزرگترین فضیلتش را از ناحیه خداوند و به دست و زبان مبارک پیامبر اعظم دریافت می کند چرا که اگرجه علی شخصیتی دارای ابعاد گوناگون است و برخوردار از فضایل متنوع اما بالاترین ارزش وی این است که رهبری پس از پیامبر اعظم و هدایت کرسی جهانی دین اسلام بعنوان آخرین دین و کامل ترین آیین توحیدی را در روز غدیر به عهده گرفت و مورد اصطفا و اجتباء خداوند قرار گرفت و و به طور رسمی و علنی ولی خداوند و مولای همه مومنان و مسلمانان جهان معرفی گردید.

 مردى به امیرالمونین عرض کرد: بالاترین فضیلتى که از سوى پیامبر نصیب شما شده است کدام است؟

 فرمود: نصبه ایّاى بغدیر خمّ، فقام لى بالولایه من الله عزّوجلّ بامرالله تبارک و تعالى.

 على فرمود: منصوب کردن آن حضرت مرا در غدیر خم که ولایت مرا از طرف خداوند به مردم اعلام کرد.

کتاب سلیم بن قیس: ص ۹۰۳٫

غدیر بزرگترین روز براى شیعیان:

 امام رضا در باره روز غدیر فرمود: هو الیوم الذى یجعل الله فیه سعى الشیعه مشکورا و ذنبهم مغفورا و عملهم مقبولا.

 اقبال الاعمال: ۲۶۱/۲٫

 روز غدیر روزى است که خداوند در آن روز سعى و زحمات شیعیان را مشکور و گناهان آنها را مغفور و عمل آنها را مقبول قرار داده است.

اما پرسش این است که سخن امام رضا(ع) ناظر به چه موضوعی می تواند باشدمگر شیعه در باره غدیر چه کرده است و تلاشی را مصروف داشته تا اینکه این روز روز مشکور داشتن آن تلاشها است و ارچ نهادن به عمل و رفتار آنها و بخشش گناهانشان؟

این پرسش می تواند ذهن آدمی را به خود متوجه سازد و مشغول نماید.  از این رو بایستی به دنبال پاسخ آن حرکت کرد.

شاید بتوان پاسخ این پرسش حقیقی و مهم را از لابلای روایاتی که بر مساله ولایت و امامت توصیه نموده و آن را شرط پیروزی و سعادت دنیوی و آخروی دانسته و پیروی از ولی را شرط موفقیت در جامعه معرفی نموده به دست آورد.

چرا که وقتی این گونه بر مساله ولایت تاکید می شود و ولایت پذیری را شرط قبولی اعمال و شرط نجات ا زحیرانی و سرگردانی می داند معلوم می شود که هر آنکس که در این مسیر یعنی در مسیر حفظ ولایت و صیانت از انحراف آن تلاش کند مورد شکر و قدردانی خداوند و پیامبر قرار می گیرد چرا که او برا ی فراهم شدن زمینه هدایت مردم در مسیر ولایت اهل البیت که قرین کتاب الهی است گام برداشته و سعی کرده یعنی امام رضا می خواهد این چنین برای ما تشریح و تبیین نماید که تلاش شما شیعیان در مراقبت بر ولایت اهل البیت و صبر و بردباری شما بر پذیرش آن سبب ماندگاری این مساله در متن جامعه شده است که خداوند در روز غدیر این سعی و تلاش را مشکور قرار می دهد.

در این جا این نکته قابل توجه است که تلاش برای ولایت مولا علی (ع) مورد شکر و سپاس قرار می گیرد نه چیز دیگر . پس می توان این مطلب را در همه زمان ها و در باره ولایت همه امامان چه در دوران حضو رو چه در دوران غیبت تسری و جریان داد یعنی امروز هم هر آنکس که برای موضوع ولایت تلاش کند مورد شکر الهی قرار خواهد گرفت.

غدیر روز شکر و سپاس به درگاه خداوند:

از این جهت که خداوند همه نعمتها را به بشر عنایت فرموده پس شایسته شکر و سپاس در همه لحظات زندگی است تا موجب ازدیاد نعمت گردد اما در میان این نعمت های الهی برخی ا زنعمتها معنوی از یک ویژگی بالایی برخوردار است که شایسته شکر و سپاس ویژه می باشد از آن جمله نعمتهای الهی نعمت معنوی ولایت ائمه معصومین است که انسان با این نعمت از حیات و زندگی بهره مند می شود و جان آدم یبا آن گره خورده و عجین شده است.از این رو روز عید غدیر را روز شکر و سپاس به درگاه خداوند دانسته اند.

قال ابو عبد الله(ع):… هو یوم عباده و صلوه و شکر لله و حمد له،و سرور لما من الله به علیکم من ولایتنا،و انى احب لکم ان تصوموه.  وسائل الشیعه ۷: ۳۲۸، ح ۱۳.

امام صادق(ع) فرمود: عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست و روز سرور و شادى  است به خاطر ولایت ما خاندان که خدابر شما منت گذارد و من دوست دارم که شما آن روز را روزه بگیرید.

بزرگترین مسؤولیت پیامبر اعظم  در روز غدیر:

 روزى رسول خدا رو به امیرمومنان کرد و فرمود: اى على! خداوند آیه شریفه یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک را در باره تو بر من نازل کرده است، آن چه را که به من امر شده از ولایت تو، اگر تبلیغ نکنم هر آینه عملم باطل است و کسى که خدا را بدون ولایت تو ملاقات کند، عملش باطل است، اى على من جز قول خدا را نمى‏گویم.

 امالى شیخ صدوق: ص ۴۰۰٫

شناخت و معرفت نسبت به فضیلت غدیر:

عن الصادق(ع): والله لو عرف الناس فضل هذا الیوم بحقیقته لصافحتهم الملائکه فى کل یوم عشر مرات …وما اعطى الله لمن عرفه ما لایحصى بعدد. مصباح المتهجد: ۷۳۸.

امام صادق(ع) فرمود: به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعى «روز غدیر» را مى‏شناختند، فرشتگان روزى ده‏بار با آنان مصافحه مى‏کردند و بخششهاى خدابه‏کسى‏که‏آن روز را شناخته، قابل‏شمارش نیست.

آشنایی اهل آسمان با غدیر بیش از اهل زمین است:

 أحمد بن محمد بن ابی نصر قال: کنا عند الرضا والمجلس غاص باهله فتذاکروا یوم الغدیر ، فانکره بعض الناس فقال الرضا(ع) : حدثنی ابی عن أبیه (ع)  قال : ان یوم الغدیر فی السماء اشهر منه فی الارض…  . تهذیب الأحکام، ج ۶، ص ۲۴، ح ۵۲٫

 احمد بن محمد بن ابى نصر مى‏گوید روزى در مجلس امام رضا حاضر شدم در حالى که مجلس پر از جمعیت بود، در آن مجلس سخن از غدیر به میان آمد، و برخى می خواستند غدیر را انکار کنند، که امام(ع)  فرمودند: غدیر در میان آسمان و اهل آسمان مشهورتر از میان اهل زمین است.

روز غدیر روز بندگی و شکر بر نعمت ولایت است:

عن فرات بن أحنف ، عن أبی عبد الله علیه السلام ) فی حدیث ( فی فضل یوم الغدیر قال : قلت : فما ینبغی لنا أن نعمل فی ذلک الیوم ؟ قال : هو یوم عباده وصلاه ، وشکر لله وحمد له ، وسرور لما من الله به علیکم من ولایتنا….   وسائل الشیعه: ، ج ۷، ص ۳۲۸، ح ۱۳۸۱۰٫

 فرات بن احنف روایت مى‏کند روزى که امام صادق در باره فضیلت روز غدیر سخن مى‏گفت، به آنحضرت گفتم: چه کارى براى ما شایسته است که در این روز انجام دهیم؟ امام فرمود: این روز غدیر، روز عبادت، نماز خواندن، شکر و سپاس به درگاه خداوند بردن، و شادمانى نمودن است به جهت اینکه خداوند بر شما منت نهاده و ولایت ما در این روز به شما عطا کرده است.

معرفی علی(ع) در روز غدیر عامل ایجاد سدی محکم در برابر نفوذ شیطان:

یکی از راههای موفقیت و نفوذ شیطان در میان افراد جامعه برای انحراف آنها محرومیت جامعه از وجود رهبری شایسته و برخوردار از جایگاه معنوی و دینی است زیرا که با نبود رهبری عالم و عادل زمینه انحراف و گمراهی برای مردم بیشتر فراهم می شود از این رو شیطان هرگز ا زوجود و یا معرفی رهبری واجد شرایط خوشنود نمی شود بلکه از موفقیت خود مایوس شده و احساس نگرانی می کند.

روز غدیر به جهت اینکه روز معرفی و نصب علی(ع) به امامت و رهبری است در نتیجه می تواند روز نومیدی و یاس شیطان از موفقیت باشد.

عن جابر ، عن أبی جعفر ) علیه السلام ( قال : لما أخذ رسول الله (ص)  بید علی (ع)  یوم الغدیر صرخ إبلیس فی جنوده صرخه فلم یبق منهم أحد فی بر ولا بحر إلا أتاه فقالوا : یا سیدنا ومولانا ماذا دهاک فما سمعنا لک صرخه أوحش من صرختک هذه ؟ فقال لهم : فعل هذا النبی فعلا إن تم لم یعص الله أبدا.  الکافى، ج ۸، ص ۳۴۴، ح ۵۴۲٫

امام باقر(ع) روایت می کند که چون پیامبر اعظم دست علی را در روز غدیر بگرفت و او را به عنوان امام و خلیفه پس از خود معرفی نمود شیطان در میان سربازان و سپاهیان خود ناله ای بسیار بلند سر داد که تا آن روز هیچ کسی در هیچ کجای عالم ناله ا ی چنین از وی نشنیده بود پس یاوران و حامیان و سربازان وی در او جمع شدند و پرسیدند مولای ما چه رخ داده است که این چنین ناله کردید؟ ناله ا ی وحشتناک که بی سابقه بود؟

گفت: این پیامبر (یعنی پیامبر اسلام) امروز کاری را انجام داد که چنانچه کار او به انجام رسد هیچ کس در عالم مرتکب گناه و معصیت نخواهد شد.

آری این جمله شیطان به خاطر آن است که مردم تا به دنبال رهبری شایسته باشند احتمال گمراهی و ارتکاب معصیتشان کمتر خواهد بود.

 مسعده بن صدقه قال: حدثنى جعفر بن محمد، عن أبیه: إن إبلیس عدو الله رن أربع رنات: یوم لعن، ویوم اهبط إلى الارض، ویوم بعث النبی صلى الله علیه وآله، ویوم الغدیر.    قرب الاسناد، ص ۹، ح ۳۰٫

امام باقر(ع) از پدر بزرگوارش امام صادق(ع) نقل کرد که فرمود:  شیطان دشمن خدا چهار بار ناله کرد: روزى که مورد لعن خدا واقع شد و روزى که به زمین هبوط کرد و روزى که پیامبر اکرم(ص) مبعوث شد و روز عید غدیر.

غدیر استمرار حرکت انبیاء:

به طور کلی در اندیشه شیعی و پیروان مکتب اهل البیت (ع) امامت تعیین مسیر رهبری جامعه پس از گذر از حلقه رهبری و هدایت نبوت و پیامبران است .

روز غدیر که آغاز اولین حرکت قرار گرفتن در مسیر هدایت و رهبری امامت است می تواند استمرار حرکت انبیاء تلقی شود و پایه گذار ی هدایت پس از نبوت و انبیاء را تعیین نماید چرا که همه فضیلت های انبیاء در وجود مقدس پیامبر اعظم جمع گردیده و آنحضرت نیز به امر الهی و با تنها فشار سینه در آخرین ملاقات های خود با علی(ع) این مجموعه علم الهی و اسم اعظم حضرت حق را به سینه علی(ع) منتقل نمود که در این صورت می توان علی را عصاره همه انبیاء معرفی نمود و قطعا حرکت او و اقدام وی برای رهبری جامعه نیز در استمرار حرکت انبیاء تلقی نمود.

 استمرار حرکت انبیاء بر سه اصل اساسى و محورى وحدت، عدالت و عزّت، قابل انجام است، بر همین اساس، یکى از اولویت‏هاى نخست پیامبر اعظم در مدینه، ایجاد اخوت و برادرى میان مسلمین بوده، و در استمرار این حرکت نیز یکى از اعمال مستحبه و مورد توصیه براى روز غدیر، اجراى عقد اخوت میان مسلمانان مى‏باشد، که حاکى از توجّه غدیر به وحدت اسلامى است.

 ممکن است برخى غدیر را یک موضوع اختلافى در جامعه مطرح کنند که با وحدت جامعه اسلامى منافات دارد، ولى هرگز چنین نبوده، و شیعیان نیز بدین اعتقاد نیستند، بلکه غدیر خود منشا ایجاد وحدت اسلامى بوده است.

 عدالت نیز یکى دیگر از ارکان مهم رسالت پیامبر، بلکه همه انبیاء الهى بوده، و در حقیقت، عدالت یعنى تامین کردن هدفى که قرآن براى ارسال رسل و انزال کتب و شرایع آسمانى بیان فرموده است، »لیقوم الناس بالقسط«.

 عدالت در شیوه زندگى و حکومتى امیرمومنان على‏علیه السلام نیز داراى اولویت اول بود، و در مدت چند سال حکومت ظاهرى خود نیز به اثبات رسانید، که حاضر نیست حتى به خاطر هیچ موضوع مهمّى، دست از عدالت بر دارد، و پیامبر اعظم‏صلى الله علیه وآله وسلم با نصب امام على‏علیه السلام از سوى خداوند، عدالت را در جامعه استقرار بخشید.

 عزّت که رکن سوّم رسالت انبیاء بوده و در قالب تشکیل حکومت اسلامى بیشتر در بعد اجتماعى آن، تحقق یافته است، در غدیر براى استمرار آن پایه ریزى شد، زیرا برخى‏ها حتى امروز سخن از جدایى دین از سیاست بر زبان مى‏آورند، ولى غافل از اینکه این سفسطه، مایه ذلت اسلام و مسلمانان خواهد شد، و غدیر نیز خط بطلانى بر این نظریه کشید، زیرا محبت و دوستى و یا سرپرستى صغار و محجورین براى مسلمانان امرى روشن بود، امّا آنچه که خداوند براى آن پیامبرش را به عتاب مى‏گیرد که اگر ابلاغ نکنى، در رسالت تو خدشه‏اى ایجاد خواهد شد، »فمابلغت رسالته«، موضوع مهم ولایت به معناى امامت و رهبرى جامعه بزرگ اسلامى است که از ناحیه خداوند مامور به ابلاغ آن شده است.

 پس شعار »سیاست ما عین دیانت ما است به شرطى که به عزّت ما ختم شود«، در حقیقت شعار غدیر است.

به کوشش : سید ابوالفضل طباطبایی اشکذری