آلفونس دولامارتین، شاعر و نویسنده بزرگ فرانسوی می‌گوید: «اگر بزرگی هدف، کمی وسایل و عظمت نتیجه را برای یک نابغه بشری مقیاس بگیریم، در تاریخ نظیری مانند حضرت محمد(ص) نمی‌توان یافت. وی در یک‌سوم اراضی مسکونی امپراتوری‌ها؛ ارتش‌ها، قوانین، خاندان‌ها و توده‌های بزرگ بشری را به حرکت درآورد. بیشتر و با عظمت‌تر از آن، این است که عقل‌ها، اندیشه‌ها، عقیده‌ها و روان‌ها را به نهضت درآورد.»
شخصیت پیامبر عظیم‌الشأن اسلام دارای ابعاد وسیع و والایی است. شخصیتی که تمامی ملک و ملکوت، اماکن و ازمنه به برکت وجود باعظمت او آفریده شده است و از ذره تا کرات و انس و جن و مَلَک از سفره پربرکت آن حضرت از هستی بهره‌مند شده‌اند. در تاریخ، ‌اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان بسیاری با شناخت این شخصیت ذووجهین، زبان به تعریف و ستایش او گشوده‌اند.
شخصیت بی‌نظیر پیامبر اسلام(ص) به‌عنوان الگوی این دین توحیدی به‌گونه‌ای است که پیرسیمون لاپلاس، منجم و ریاضی‌دان معروف فرانسوی، پس از شناخت آن حضرت، در اعتراف به حقانیت دین مبین اسلام چنین می‌گوید: «گرچه ما به ادیان آسمانی عقیده نداریم، آیین حضرت محمد(ص) و تعالیم او دو نمونه اجتماعی برای زندگی بشری است، بنابراین اعتراف می‌کنیم که ظهور دین او و احکام خردمندانه‌اش، بزرگ و باارزش است و به همین دلیل از پذیرش تعالیم او بی‌نیازنیستیم.»حضرت محمد(ص) جز برای رحمت جهانیان مبعوث نشد
یک استاد حوزه و دانشگاه در توصیف شخصیت حضرت محمد(ص) و ویژگی‌های بارز اخلاقی آن حضرت می‌گوید: قرآن کریم در ده‌ها آیه به صورت مستقیم و غیرمستقیم به معرفی ابعاد شخصیتی نبی مکرم اسلام(ص) پرداخته و ایشان را رحمتی برای عالمیان خوانده است، بنابراین بهترین منبع برای شناخت این شخصیت فرازمینی، خود قرآن
است.
حجت‌الاسلام محمد‌هادی مشیری ادامه می‌دهد: خداوند ۱۲۴هزار پیامبر مبعوث کرد که هیچ‌کدامشان از نظر کمالات و مراتب فضل یکسان نبودند، بلکه بعضی از آن‌ها بر برخی دیگر برتری داشتند‌. خداوند متعال در آیه ۲۵۳سوره مبارکه بقره می‌فرماید: «‌برخى از آن پیامبران را بر برخى دیگر برترى بخشیدیم. از آنان کسى بود که خدا با او سخن گفت و درجات بعضى از آنان را بالا برد و….»
وی با بیان اینکه این آیه به روشنی دلالت دارد که همه پیامبران با اینکه از نظر نبوت و رسالت همانند بودند، از نظر مقام یکسان نیستند، می‌افزاید: این به دلیل آن است که مأموریت آن‌ها متفاوت بوده و با اینکه همه فداکار بودند، درجه فداکاری آن‌ها با هم تفاوت داشته است؛ یعنی بعضی از پیامبران از نظر درجه و مرتبه بر بعضی دیگری برتری دارند.
دبیر اتاق فکر تبلیغ خراسان با تاکید بر آنکه قرآن وحی نازل است و کلام پیامبر(ص) نیست، یادآوری می‌کند: خداوند در آیه۱۰۷ سوره شریفه انبیا می‌فرمایند: «تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم‌» و این نشانه برتری حضرت محمد(ص) بر سایر انبیاست. تعبیر به عالمیان و استثنا در جمله منفی و نکره آمدن رحمت، آن‌چنان مفهوم وسیعی دارد که تمام موجودات عالم در تمام اعصار و قرون و حتی تمام ملائکه الهی را دربر می‌گیرد.
وی به آیات ابتدایی سوره مبارکه طه اشاره می‌کند و می‌گوید: خداوند در این آیات بر یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد نبی مکرم اسلام(ص) اشاره می‌کند و او را از این نظر می‌ستاید: «قرآن را بر تو نازل نکردیم تا به رنج افتى، جز اینکه براى هرکه مى‌‏ترسد، پندى باشد.» این آیه اوج دلسوزی و زحمت پیامبر را برای مردم نشان می‌دهد که همواره به دنبال سعادت
مردم بودند.
خلق پیامبر(ص)؛ دومین معجزه ایشان پس از قرآن است
حجت‌الاسلام مشیری ادامه می‌دهد: خداوند خوش‌خلقی و فضایل اخلاقی را یکی از دلایل مهم موفقیت انبیا در رسالتشان معرفی می‌کند ولی اخلاق پیامبر اسلام(ص) را خلقی عظیم می‌داند و در آیه۴ سوره شریفه قلم می‌فرماید: «… تو ملکات اخلاقی بس بزرگی داری که بر آن مسلطی» تا آنجا که برخی خلق پیامبر را دومین معجزه ایشان بعد از قرآن
می‌دانند.
وی به یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد پیامبر اسلام(ص) اشاره می‌کند و می‌افزاید: خداوند در آیه۵ سوره مبارکه ضحی می‌فرماید: «و پروردگارت به‌زودی به تو عطایی می‌کند که راضی شوی.»یعنی در زندگی آخرت، خدای تعالی آن‌قدر به پیامبر(ص) عطا می‌کند تا ایشان راضی شود. در این آیه، هم عطای الهی مطلق و عام است و هم رضایت رسول خدا(ص)؛ به عبارتی در آخرت همه به دنبال رضایت خداوندند و خداوند می‌خواهد که رضایت رسولش را فراهم کند؛ آیه‌ای امیدوارکننده
برای شفاعت همگان.
توماس کارلایل، دیگر اندیشمند غربی می‌گوید: «دشمنان اگر به نظر حقیقت بنگرند، خواهند فهمید در نفس این مرد بزرگ افکاری فوق‌طمع و دنیوی و جاه و سلطنت بوده است‌. گر‌چه قرآن مشتمل بر آیات بلیغه توحید و تمجید مقام ارجمند خداوندی است، ولی یگانه چیزی که در رای من سزاوار تقدیس و تقدیر و موجب اعجاب است، همانا شعاع نظرهای نافذ محمد(ص) است به اسرار امور که در میان آیات قرآنی، ساطع و نمایان بوده و تاثیر عمیقی در آیینه دل‌های بی‌رنگ دارد و این بزرگ‌ترین مزیتی است که باعث تقدیس و اعجاب است و اگر به دیده عقل بنگریم، این معنی موهبت و فضل خداوندی است که به محمد(ص)، از طرف خداوند حکیم اعطا
شده است.»
حضرت محمد(ص)؛ آخرین منجی عصر جاهلیت
دبیر بنیاد غدیر خراسان رضوی نیز در ترسیم سیمای پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) در روایات به‌ویژه کلام امیرالمومنین علی(ع) می‌گوید: نگاه حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه به حضرت ختمی‌مرتبت محمد مصطفی(ص)، از محورهای مهم رهنمودها و بیانات ایشان است که می‌توان آن را در چند محور اصلی خلاصه کرد.
حجت‌الاسلام رضاعلی عزیزی ادامه می‌دهد: نگاه امیرالمومنین علی(ع) به لحاظ خانواده به پیامبر ویژه است و می‌فرمایند: «خداوند پیامبر را ازمعدن‌های رویش خارج کرد. عترت او را بهترین عترت، خانواده او را بهترین خانواده و شجره او را بهترین شجره قرار داد.» این نگاه باعث می‌شود که امیرالمومنین(ع) در برابر پیامبر(ص) سراپا اطاعت باشند و رفتن سراغ دیگری را عملی غیر‌معقول بدانند.
وی توجه به بعثت پیامبر(ص) را از دیگر محورهای مهم در نهج‌البلاغه می‌داند و می‌افزاید: خداوند پیامبر را برانگیخت، به‌خاطر آنکه به وعده خود به سایر انبیای الهی عمل کرده باشد و نبوت را با او به پایان برساند؛ چراکه خداوند از سایر انبیا و اولیای الهی پیمان گرفته بود که زمینه را برای آمدن ختمی‌مرتبت محمد مصطفی(ص) آماده کنند و در مسیر ظهور او گام بردارند.
این استاد حوزه و دانشگاه یادآوری می‌کند: حضرت علی(ع) در جاهای مختلف هدف از بعثت پیامبران را به کمال رساندن آدمی عنوان می‌کند تا عقل بشر برای سعادتمندی از طریق پذیرش آخرین دین الهی آماده شود؛ چراکه خداوند پیامبر اسلام را به دینی مبعوث کرد که در بین سایر انبیا شناخته شده بود و آمدنش همچون ظهور آخرین منجی در عصر حاضر برای سایر انبیا بود.
شیوه و سیره تبلیغی پیامبر(ص) بی نظیر بود
حجت‌الاسلام عزیزی تاکید می‌کند: پیامبر اسلام آمدند تا بشیر و نذیری بر مردم در رسیدن به سعادت اخروی باشند و دلیل و برهانی برای همه عصرها. ظهور پیامبر در سرزمینی که عقب‌مانده‌ترین انسان‌ها در آن به سر می‌بردند و در پیروی بر عقاید جاهلیت در بین سایر اقوام شهره بودند، خود معجزه‌ای برای پایان نبوت است تا آنان را اشرف همه اقوام و دوران کند و علی‌ها و ابوذرها را از دل آن جامعه به همه اعصار هدیه دهد.
وی نگاه نهج‌البلاغه به سایر مذاهب و اقوام در دوران بعثت پیامبر(ص) را یکی دیگر از محورهای بحث‌ امیرالمومنین علی(ع) در این کتاب عنوان می‌کند و می‌گوید: به دلیل اینکه فاصله‌ای طولانی از بعثت آخرین پیامبر تا ختمی‌مرتبت محمد مصطفی(ص) وجو داشت، دین خدا و دستورهای سایر انبیا به فراموشی یا انحراف رفته بود و سودجویان ازاین موضوع علیه مردم استفاده می‌کردند و پیامبر در چنین دورانی ظهور ‌کرد تا دنیا را با این دین سیراب کند.
حجت‌الاسلام عزیزی در پایان به مهم‌ترین عامل موفقیت پیامبر اکرم(ص) در تبلیغ و رسالت دین اسلام از نگاه نهج‌البلاغه هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: شیوه و سیره پیامبر(ص) در تبلیغ دین اسلام، روشی بی‌نظیر است که می‌توان آن را در سه محور جمع‌بندی کرد؛ اول شیوه تبلیغ چهره‌به‌چهره ایشان ‌است که با وجود آنکه برخی از ایشان روی‌گردان بودند، باز این پیامبر بودند که در رفتن به سمت آن‌ها پیش‌قدم می‌شدند. دوم تبلیغ بر پایه حکمت و خردمندی و عقلانیت افراد که به رسالت ایشان عمق و غنای بیشتری می‌داد و سوم بهره بردن از خلق نیکو و عظیم حضرت در تبلیغ دین که بسیاری را به دین اسلام جذب کرد.
و این تعریف در برتری پیامبر مکرم اسلام(ص) بس که جورج برنارد شاو، بزرگ‌ترین نویسنده انگلستان بعد از شکسپیر که افکار او در زمینه مذهب، علم، اقتصاد، خانواده و هنر، اثر عمیقی بر روی مخاطبان خود داشت، درباره شخصیت والای آن حضرت چنین می‌گوید: «من معتقدم که اگر مردی مانند پیامبر اسلام(ص) فرمانروایی مطلق جهان عصر جدید را احراز کند، طوری در حل مسائل و مشکلات جهان توفیق خواهد یافت که صلح و سعادتی را که بشر به‌شدت احتیاج دارد، برای او تأمین
خواهد کرد.»