خدا برترى ماه رمضان را بر دیگر ماه ها از این راه نشان داده که در این ماه محرمات زیاد و فضیلت هاى آشکار و مشهورى مقرر شده است. و لذا از باب بزرگداشت این ماه ، چیزهایى را که در دیگر ماه ها حلال است ، در ماه رمضان حرام شمرده‏ و به خاطر ….

سخنان گهربار معصومین(ع) در مورد رمضان ماه خدا

خدا برترى ماه رمضان را بر دیگر ماه ها از این راه نشان داده که در این ماه محرمات زیاد و فضیلت هاى آشکار و مشهورى مقرر شده است. و لذا از باب بزرگداشت این ماه ، چیزهایى را که در دیگر ماه ها حلال است ، در ماه رمضان حرام شمرده‏ و به خاطر تکریم آن ، خوردنی ها و نوشیدنی ها را ممنوع فرموده است. و براى آن وقت خاصى مشخص کرده که نه اجازه مى ‏دهد در این وقت تقدیمى صورت گیرد و نه تأخیرى.

و فضیلت یک شب از شب هاى این ماه را بر فضیلت شب هاى هزار ماه دیگر ترجیح داده و نام آن را شب قدر نهاد که در آن فرشتگان و جبرائیل در مورد هر امرى با اجازه پروردگار نازل مى‏ شوند ، شبى که تا طلوع سپیده شب سلامت است‏ و هنگام نزول برکات همیشگى بر هر کس از بندگانش که بخواهد و آنچه که حکم و فرمانش اقتضا کند.

قال النبى صلى الله علیه وآله: »من صام شهر مضان ایمانا و احتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه و ما تاخر

کسى که ماه رمضان از روى حساب روزه بگیرد تمام گناهان گذشته و آینده او بخشیده خواهد شد . ( خصال شیخ صدق، ص ۳۸۶)

همچنین فرمودند:

هیچ مومنى نیست که در ماه رمضان از روى حساب (فقط به حساب خدا) روزه بگیرد مگر این که خداوند تبارک و تعالى براى او هفت خصلت را لازم و واجب مى‏ گرداند.

اول: هر چه حرام در پیکرش باشد، محو و ذوب مى ‏گرداند.

دوم: به رحمت خداوند متعال نزدیک مى ‏شود.

سوم:(با روزه خویش)خطاى پدرش حضرت آدم را مى ‏پوشاند.

چهارم: سکرات مرگ (لحظات جان کندن) بر او آسان مى ‏شود.

پنجم: از گرسنگى و تشنگى روز قیامت ایمن خواهد بود.

ششم: براءت(آزادگى) از جهنم را خداوند به او عنایت مى ‏فرماید

هفتم: خداوند متعال او را از طیبات و پاکیزه‏ هاى بهشت اطعام خواهد نمود.

در جاى دیگر پیامبرصلى الله علیه وآله فرمودند:

به راستى که براى بهشت درى هست که به آن ریّان گفته مى ‏شود، از آن در، داخل بهشت نمى ‏شوند مگر روزه داران، پس هنگامى که آخرین نفر آنان وارد شد، آن در بسته مى‏ شود.

همچنین فرمودند:

الصوم جُنه-روزه سپر است(در برابر آفتهاى دنیا و عذاب آخرت(.

رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود:

رمضان، ماهى است که ابتدایش رحمت، میانه‏اش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم است.

-رسول اکرم(ص): «ایهاالناس انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکه والرحمه والمغفره شهر هو عندالله افضل الشهور و ایامه افضل الایام و لیالیه افضل اللیالی و ساعاته افضل الساعات.»(۱) ای مردم، ماه خدا – ماه رمضان – با برکت و رحمت و آمرزش به شما روی آورده است، ماهی که نزد خدا بهترین ماه ها، روزهایش بهترین روزها، شب هایش بهترین شب ها و اوقاتش بهترین اوقات است .

-رسول اکرم(ص): «ان شهرکم هذا لیس کالشهور انه اذا اقبل الیکم اقبل بالبرکه والرحمه و اذا ادبر عنکم ادبر بغفران الذنوب . . .»(۲) این ماه، (رمضان) همانند دیگر ماه ها نیست، زیرا هرگاه به شما رو آورد همراه با برکت و رحمت است و آن گاه که از شما پشت کند آمرزش گناهان را در بردارد .

– رسول اکرم(ص): «ایهاالناس قد اظلکم شهر عظیم، شهر مبارک، شهر فیه لیله العمل فیها خیر من الف شهر . . . هو شهر اوله رحمه و اوسطه مغفره و آخره عتق من النار .» (۳) ای مردم! ماه بزرگی بر شما سایه افکنده، ماهی مبارک که شبی دارد که عمل خیر در آن از عمل هزار ماه برتر است . . . ماهی که اولش رحمت، میانش آمرزش و پایانش رهایی از آتش است .

– رسول اکرم(ص): «ان للجنه بابا یدعی الریان لایدخل منه الا الصائمون‏».(۴) بهشت را دری است که آن را باب الریان می ‏گویند و از آن جز روزه داران وارد بهشت نمی ‏شوند .

-امام علی(ع): «ایهاالناس ان یومکم هذا یثاب فیه المحسنون و یخسر فیه المسیئون و هو اشبه یوم بیوم قیامتکم فاذکروا بخروجکم من منازلکم الی مصلاکم خروجکم من الاجداث الی ربکم.»(۵) ای مردم، امروز روز پاداش نیکوکاران و زیان تبهکاران است و آن را شباهتی بسیار با روز رستاخیز است، پس هنگامی که برای نماز(عید) بیرون می ‏روید خروج از قبر و روانه شدن به سوی پروردگار را به یاد آورید .

– امام علی(ع): «علیکم فی شهر رمضان بکثره الدعاء والاستغفار فاما الدعا فیدفع عنکم البلاء و اما الاستغفار فتمحی به ذنوبکم.»(۶) برشماست که در ماه رمضان زیاد دعا و استغفار کنید چه این که دعا بلا و گرفتاری را از شما دور می ‏سازد و به سبب استغفار، گناهان شما محو می‏ شود.

– امام علی(ع): «نوم الصائم عباده و صمته تسبیح و دعاءه مستجاب و عمله مضاعف. ان للصائم عند افطاره دعوه لاترد.»(۷) خواب روزه دار عبادت و سکوتش تسبیح و دعای اومستجاب و عملش چندبرابر است، همانا دعای روزه دار به هنگام افطار رد نمی‏ شود .

امام على علیه السلام فرمود:

فرض الله … الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق‏؛

خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید.

(نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲

امیرالمومنان على علیه السلام فرمود:

صوم النفس عن لذات الدنیا انفع الصیام؛

روزه نفس از لذتهاى دنیوى سودمندترین روزه‏هاست)

(غرر الحکم، ج ۱، ص ۴۱۶، ح ۶۴)

امام على علیه السلام فرمود:

الصیام اجتناب المحارم کما یمتنع الرجل من الطعام و الشراب؛

روزه پرهیز از حرامها است همچنانکه شخص از خوردنى و نوشیدنى پرهیز مى‏کند.

(بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۲۴۹)

امام على علیه السلام فرمود:

صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن؛

روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است.

(غرر الحکم، ج ۱، ص ۴۱۷، ح ۸۰)

امام على علیه السلام فرمود:

کم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظما و کم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء.

چه بسا روزه‏دارى که از روزه‏اش جز گرسنگى و تشنگى بهره‏اى ندارد و چه بسا شب زنده‏دارى که از نمازش جز بیخوابى و سختى سودى نمى‏برد.

(نهج البلاغه، حکمت ۱۴۵)

امام على علیه السلام :

لَیسَ الصَّومُ الاِمساکَ عَنِ المَکَلِ وَالمَشرَبِ، الصَّومُ الاِمساکُ عَن کُلِّ مایَکرَهُهُ اللّه سُبحانَه؛

روزه امساک از خوردن وآشامیدن نیست بلکه روزه،خوددارى ازتمامى چیزهایى است که خداوندسبحان آنهارا بدمى داند.

(شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۹۹، ح۴۱۷)

امام على علیه السلام :

نَومُ الصائِم عِبادَهٌ وَصَمتُهُ تَسبیحٌ وَدُعاؤُهُ مُستَجابٌ وَعَمَلُهُ مُضاعَفٌ. اِنَّ للصائِمِ عِندَ اِفطارِهِ دَعوَهً لاتُرَدُّ؛

خواب روزه دار عبادت ، سکوت او تسبیح ، دعایش پذیرفته و عملش دو چندان است. دعاى روزه دار به هنگام افطار از درگاه خدا رد نمی شود.

(الدعوات للراوندى، ص ۲۷)

امام على علیه السلام :

رَوِّضوا أَنفُسَکُم عَلَى الخلاقِ الحَسَنَهِ فَإِنَّ العَبدَ المُؤمِنَ یَبلُغُ بِحُسنِ خُلقِهِ دَرَجَهَ الصّائِمِ القائِمِ؛

خودتان را بر خوش اخلاقى تمرین و ریاضت دهید، زیرا که بنده مسلمان با خوش اخلاقى خود به درجه روزه گیر شب زنده دار مى رسد.

(نهج البلاغه، خطبه ۹۱)

امام على علیه السلام :

صیامُ القَلبِ عن الفِکر فی الاّثامِ أفضَلشُ مِن صیامِ البَطن الطَّعامِ؛

روزه قلب از فکر (در گناهان)، برتر از روزه شکم از طعام است.

(غررالحکم، ح۳۳۶۵، ص۱۷۶)

امام علی علیه السلام :

عـَلَیـْکـُمْ بـِکـِتـابِ اللّهِ، فـَاِنَّهُ الْحـَبـْلُ الْمـَتینُ وَالنُّورُ الْمُبینُ، وَالشِّفاءُ النّافِعُ وَالرِّىُّ النّاقِعُ وَالْعِصْمَهُ لِلْمُتَمَسِّکِ وَالنَّجاهُ لِلْمُتَعَلِّقِ؛

تمسک کنید به کتاب خداوند، زیرا این کتاب طنابى است محکم و نورى است آشکار و شفایى است سـودمـند، و چشمه اى است سیراب کننده، نگهبان براى کسى است که به او تمسک جوید و نجات براى کسى است که به آن درآویزد.

نهج البلاغه: خ ۱۵۵، ص ۴۹۰

چند نکته از فضیلت ماه مبارک رمضان (وسایل الشیعه، ج ۷ ص ۲۷۷٫)

امیرالمومنین علیه السلام روایت کرده که رسول خدا صلى الله علیه وآله روزى براى ما خطبه خواند و در ضمن آن فرمود:

۱- اى مردم، ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به سوى شما آمده است.

۲- ماهى که نزد خدا بهترین ماه‏ها مى ‏باشد.

۳ – روزهایش بهترین روزهاست.

۴- شبهایش بهترین شبهاست.

۵ – ساعتهایش بهترین ساعتهاست.

۶ – ماهى است که به میهمانى خداوند دعوت شده‏اید و از اهل کرامت خدا قرار داده شده ‏اید.

۷- نفس‏هاى شما ثواب تسبیح دارد.

۸ – خوابتان ثواب عبادت دارد

۹ – اعمال شما در این ماه قبول است.

۱۰ – دعایتان مستجاب مى ‏شود.

۱۱ – شقى و بدبخت کسى است که در این ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم بماند.

۱۲ – با گرسنگى و تشنگى خودتان، گرسنگى و تشنگى روز قیامت را به یاد آورید، به فقرا و مساکین صدقه بدهید.

۱۳ – نسبت به خویشان صله رحم کنید.

۱۴ – چشمتان را از آنچه حرام است بپوشانید.

۱۵ – گوشتان را از شنیدن محرمات باز دارید.

۱۶ – هر کس در این ماه آیه‏اى از قرآن تلاوت کند، ثواب یک ختم قرآن که در دیگر ماهها انجام بگیرد به او عطا مى ‏شود.

همچنین فرمودند: افضل اعمال در این ماه ورع و اجتناب از محارم الهى است.

حضرت على علیه السلام مى ‏فرماید:

ماه مبارک رمضان از آن جهت رمضان نامیده شده است، که این ماه گناهان را مى ‏سوزاند.

امام باقر علیه السلام مى‏ فرماید:

انَّ رمضان اسم من اسماءَ اللّه – عزوجل

همانا رمضان، نامى از نامهاى خداوند است.

– امام باقر(ع): «العمل الصالح فیها من الصلاه والزکاه و انواع الخیر خیر من العمل فی الف شهر لیس فیها لیله القدر. و لولا ما یضاعف الله تبارک و تعالی للمؤمنین ما بلغوا، ولکن الله یضاعف لهم الحسنات.»(۸) در این شب قدر، عمل شایسته هم چون نماز و زکات و هر کار نیک، بهتر است از کار در هزار ماه که شب قدر در آن نباشد، و اگر خدای تبارک و تعالی پاداش اعمال مؤمنان را دو چندان نمی ‏کرد آنان بدین منزلت نمی‏ رسیدند اما خدای پاداش کار خیر ایشان را دو برابر کرده است .

– امام باقر(ع): «من احیی لیله القدر غفرت له ذنوبه ولو کانت ذنوبه عدد نجوم السماء و مثاقیل الجبال و مکائیل البحار.»(۹) کسی که شب قدر را(با عبادت خدا) زنده دارد گناهانش آمرزیده شود گرچه به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه ها و کیل دریاها باشد.

– امام صادق(ع): «فی لیله تسع عشر من شهر رمضان التقدیر و فی لیله احدی و عشرین القضاء و فی لیله ثلاث و عشرین ابرام ما یکون فی السنه الی مثلها و لله – جل ثناؤه – ان یفعل ما یشاؤ فی خلقه.»(۱۰) شب نوزدهم ماه رمضان، شب تقدیر و شب بیست و یکم شب قضا و شب بیست و سوم شب تصویب اموری است که در سال تحقق خواهد یافت و خداوند – جل ثناوه – هرچه خواهد برای خلقش آن کند.

– امام علی ابن موسی الرضا(ع): «شهر رمضان شهر البرکه و شهر الرحمه و شهر المغفره و شهر التوبه و شهر الانابه من لم یعفو له فی شهر رمضان ففی ای شهر یغفر له.»(۱۱) ماه رمضان ماه برکت است، ماه رحمت است، ماه آمرزش است، ماه توبه است، و ماه بازگشت(به سوی خدا) است هر کس در ماه رمضان آمرزیده نشود، در کدام ماه دیگر مورد آمرزش قرار می ‏گیرد.

پی ‏نوشت‏ ها:

۱- وسائل، ج ۷، ص ۲۲۷ .

۲- وسایل، ج ۷، ص ۲۲۶ .

۳- بحار، ج ۹۶، ص ۳۴۲ .

۴- بحار، ج ۹۶، ص ۲۵۲ .

۵- امالی صدوق، ص ۱۰۰ .

۶-وسائل ج ۴، ص ۲۲۳ .

۷- بحار، ج ۹۳، ص ۳۶۰ .

۸- وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۲۵۷ .

۹- بحار، ج ۹۸، ص ۱۶۸ .

۱۰-وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۲۶۱ .

۱۱- بحارالانوار، ج ۹۶، ص