چرا بر مداومتخواندن زیارتعاشورا تا این اندازه تاکید شده است؟ صحیفهای از جنس کلام نور؛ زیارتنامهای که فقط یک زیارت نیست
معصومه متیننژاد- حتم دارم برای شما هم این سوال پیش آمده است که چرا هر وقت مراسم عزا یا سوگواری برای یکی از بستگان یا دوستانمان برپا میشود یا حتی در یکی از مناسبتهای مذهبی سال قرار داریم، پایان آن به ذکر مصیبت امامحسین(ع) ختم میشود یا وقتی توصیه به خواندن دعا و زیارتنامهای برای کسب فیض و معرفت میشود، حتما نامی هم از زیارت عاشورا به میان میآید.این همان رمز جوشش شیعه است. دردی که همیشه از زخمی کهنه، میخروشد و قلب او را میآزارد و در لحظات سخت زندگی او را همراهی میکند و به او میآموزند که در همیشه تاریخ علیاصغرها و قاسمهایی هستند که ناجوانمردانه سربریده شوند و خواهران و مادران و همسرانی که زینبوار غم ببینند و صبوری پیشه کنند. حرهایی که به یکباره قید دنیا را بزنند و پای دین و باورشان
جان بدهند و … .
تعزیه، روضه، مقتلخوانی و… بخشی از آن داشتههایی است که این واقعه را پس از هزار و اندی سال هنوز هم برای شیعه زنده نگه داشته. مراسم و آیینهایی که سند معتبر برپایی آنها، احادیث و روایات برجامانده از آن دوران است. اسنادی که سندیت آنها گاه به احادیث قدسی هم میرسد، یعنی دیگر کلام آدمی هم نیستند. سخنانی که هممانند قرآن، درک عمق آنها، گاه از حد فهم آدمی هم خارج است.
پای ثابت همه مجالس تعزیه
این روزها در همه مجالس تعزیه، بخشی از مراسم به خواندن «زیارت عاشورا» اختصاص مییابد، زیارتنامهای که همه ما آن را بارها و بارها خوانده و بر مداومتخواندن آن هم توصیههای بسیاری را شنیدهایم. زیارتنامهای که حدیثی قدسی و سندی معتبر از واقعه کربلاست و درک آن به فهمی بیشتر از شعور روزمرگیهای آدمی نیاز دارد.
زیارتنامهای که اگر خیلی اهل حال باشید و بخواهید از سوز دل آن را بخوانید، یکربع بیست دقیقهای از شما زمان میبرد ولی آیا تا بهحال با خودتان فکر کردهاید که دلیل این همه توصیه به خواندن این زیارتنامه چیست؟ و چرا باید امروز بهدنبال کالبدشکافی واقعهای بود که بیش از هزار سال پیش اتفاق افتاده؟ واقعهای که به تایید همه پژوهشگران حماسه عاشورا، صحنه گردهمایی همه نوع تیپ شخصیتی بودهاست.
زیارت نامهای از جنس شعور
به گفته حدیثشناسان در بین همه زیارتنامهها، زیارت عاشورا از سنخ دیگری است و این همان دلیل است که بسیاری آن را به خداوند انتساب میدهند. موضوعی که باعث شده تا شخصیتهای بزرگی مانند مرحوم قاضی طباطبایی و آیتا… بهجت(ره) نسبت به خواندن روزانه این زیارتنامه وسواس خاصی داشته باشند. در این زیارتنامه برخلاف سایر زیارتنامهها بحث تبری(دشمنی با دشمنان خدا) بر تولی(دوستی با دستان خدا) ارجعیت داده شده و آن را بهوفور میتوان در زیارت عاشورا
یافت.تبری و تولیهای رمزگونهای که با نام و نشان شخص یا شخصیتی عنوان شدهاند و تکلیف ما را به کل تاریخ مشخص میکنند نه با مردمان یک عصر خاص؛ یزیدها، معاویهها، شمرها، عبیدا…ها و … که در هرعصری وجود دارند و افرادی که نامی ندارند ولی نشان و حضورشان کمرنگ و پررنگ بر وقایع همه اعصار سایه افکنده، مانند کسانی که در روز عاشورا فقط دل در گرو مهر فرزندان علی گذاشتند و منفعت دنیا را بر مصلحت آخرتشان ترجیح دادند.
قدسیبودن زیارت عاشورا
در بین همه توصیههایی که به خواندن زیارتعاشورا شده، سفارش ویژه آقا امامزمان(عج) به سید رشتی که در کتاب «نجمالثاقب» و «مفاتیحالجنان» آمده، خاصتر است و اهمیت مطالعه این زیارتنامه را بیشتر نشان میدهد. «حضرت خطاب به سید رشتی میفرمایند: شما چرا زیارت عاشورا نمیخوانید؟ عاشورا عاشورا عاشورا» که این تاکید نشان از مهمبودن این زیارتنامه دارد.
درباره قدسی بودن این زیارتنامه هم حرف و حدیث و سند بسیاری وجود دارد. آیتا… بهجت(ره) در پاسخ به این سوال میگوید: متن زیارت عاشورا، بر عظمت آن گواه است، بهویژه با ملاحظه آنچه در سند زیارت آن وجود دارد؛ امامصادق(ع) به صفوان مىفرمایند: این زیارت و دعا را بخوان و بر آن مواظبت کن. به درستى که من چند چیز را بر خواننده آن تضمین مىکنم: اول آنکه زیارتش قبول شود. دوم آنکه سعى و کوشش او مشکور باشد و سوم آنکه حاجات او هرچه باشد، برآورده شود و ناامید از درگاه خدا
برنگردد.اى صفوان! این زیارت را با این ضمان، از پدرم یافتم و پدرم از پدرش و پدرش از پدرش تا امیرمومنانعلی(ع) و حضرت امیر نیز از رسولخدا(ص) و ایشان هم از جبرئیل و او هم از خداى متعال نقل میکند و هرکدام این زیارت را با همین ضمان، تضمین کردهاند و خداوند هم به ذات اقدس خود قسم یاد کرده که هرکس این زیارت و دعا را بخواند، دعا و زیارت وى را بپذیرد و خواستهاش را هرچه باشد، برآورده
سازد.
فواید خواندن زیارتعاشورا
برای خواندن زیارت عاشورا فضایل و فوایدی بسیاری یاد شده است. بهطور مثال امامباقر(ع) در ثواب این زیارت فرمودهاند: به درستی این دعایی است که ملائکه آن را میخوانند و خداوند در قبال آن برای خوانندهاش صد هزار هزار درجه مینویسد. مثل کسی که با امامحسین(ع) شهید شده باشد… و برای او مینویسند؛ ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و هر کسی که حسین (ع) را از روزی که شهید شده، زیارت کرده باشد.
همچنین در احادیث و روایات معتبر ثواب دوازده هزار حج، هزار هزار جهاد، ثواب دو هزار عمره که همه آنها با حضرت رسول(ص) و ائمهاطهار(ع) بهجا آورده شده باشد، ثواب مصیبت هر پیامبرى از اولین تا آخرین، ثواب مصیبت هر شهید، وصیى و صدیقى تا روز قیامت و صد هزار هزار درجه بلندى مقام در قیامت بخشی از فضائلی عنوان شده است که باخواندن بامعرفت زیارت عاشورا نصیب هر خوانندهای
خواهد شد.
روشی آسان برای خواندن
شاید خواندن زیارت عاشورا با همان کیفیتی که در منابع دینی به آن اشاره شده، کمی سخت و زمانبر است. اما شما میتوانید آن را به شیوهای راحت و در زمانی اندک بخوانید و همان فضیلتها را ببرید. مولا شریف شیروانی با سند معتبر از امامهادی(ع) نقل میکند: کسی که میخواهد زیارت عاشورا را بخواند، میتواند هنگامی که به عبارت لعن رسید، یک مرتبه بگوید: «اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له علی ذلک. اللهم العن العصابه التی جاهدت الحسین و شایعت و بایعت و تابعت علی قتله» و صد مرتبه هم بگوید: «اللهم العنهم جمیعا».
و عبارت سلام را نیز اینگونه بگوید:«السلام علیک یا اباعبدا… و علی الارواح التی حلت بفنائک علیک منی سلام ا… ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار، و لا جعله ا… آخر العهد منی لزیارتکم» و صد مرتبه بگوید: «السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین». این شیوه خواندن درست مانند آن است که تمام صد لعن و صد سلام را از اول تا به آخر خوانده باشد.
یک زیارت و اینهمه حرف
همانطور که پیش از این هم اشاره شد، زیارت عاشورا یک زیارتنامه ساده نیست که تنها برای عرض ارادت به ساحت امامحسین(ع) توصیه شده باشد. در حقیقت از این زیارتنامه باید به عنوان منشوری کامل برای زندگی یاد کرد که سراسر آن مملو از آموزههای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… است. آموزههایی که از تعیین مسیر درست زندگی برمدار امامت و ولایت تا نحوه مبارزات سیاسی و خطمشیهای اقتصادی را به روشنی برای ما ترسیم میکند.سلامها و لعنهایی که داده میشود. اشخاصی که از آنها ویژه نام برده شده و مستحق درود و سلام یا لعن وتفرین ما و خداوند تا قیامت میشوند. کسانی که رمزگونه به آنها اشاره میشود. کسانی که نامی ندارند ولی آغاز کننده بدعت و رسمی ناشایست هستند. حریمها و حرمتهایی که باید نگه داشته میشدند و برخی آنها را شکستهاند. دوستیها و دوشمنیهایی که در زیر نقاب جهالت جامعه جای خود را بایکدیگر عوض کردهاند؛ همه و همه بخشی از آن آموزههایی است که در زیارت عاشورا صریح یا در لفافه به آن اشاره میشود که در ادامه به چند نمونه آن اشارهای خواهیم کرد.
سلامها: نکته مهمی که در این بخش وجود دارد، سلامهای مختلف بر امامحسین(ع) است به همراه اسامی که از حضرت با آنها یاد میشود. اسامی که دلیلی بر حقانیت ایشان و خاندان ایشان دارد. «اى اباعبدا…»، «اى فرزند رسولخدا»، «اى برگزیده خدا و فرزند برگزیدهاش»، «اى فرزند امیرمومنان و فرزند آقاى اوصیاء»، «اى فرزند فاطمه بانوى زنان جهانیان»، «اى کسی که خدا خونخواهیاش کند» و «ای فرزند کشتهاى که انتقام کشتهگانت
نگرفتى»
سلامهایی که نشان دوستشناسی است و از یک لحظه هم برنمیخیزند، بلکه از ازل تا به ابد و به وسعت جهان ادامه دارند. یعنی پاکی و حقانیت شما و بزرگی و ولایت خاندان پاکتان تا ابد ادامه خواهد داشت و این سلام شامل حال همه کسانی هم خواهد شد که پیرو و رهرو راه شما هستند و مدار زندگیشان را بر مدار زندگی خداگونه شما تنظیم کردهاند، نه بر هر مدار دیگری.
لعنها: نفرینها هم دوگونهاند یا شخصیاند یا شخصیتی؛ خدا لعنت کند مردمى را که کنار زدند شما را از مقام مخصوصتان و دور کردند شما را از آن مرتبههایى که خداوند آن رتبهها را به شما داده بود. مردمى که شما را کشتند و آنانی که تهیه اسباب کردند براى کشندگان شما تا آنها توانستند با شما بجنگند و خدا لعنت کند خاندان زیاد و خاندان مروان و بنىامیه و عمربنسعد و شمر و مردمى را که اسبها را زین کردند و دهنه زدند و به راه افتادند براى پیکار
با تو.در این بخش بحث دشمنشناسی مطرح میشود و دشمنیها و دسیسهها آشکار و پنهان و سطح روابط ما با آنها، یعنی داشتن هرگونه ارتباط با افرادی که لعن شدهاند، چه فردی، چه جمعی، چه کلامی، چه رفتاری، چه سیاسی، چه اقتصادی و چه فرهنگی با هر شکل و قالب و دلیلی، شما را در زمره همین افراد قرار خواهد داد. مسئلهای که به امروز و دیروز تاریخ هم مربوط نمیشود و همه اعصار و قرون و قومها و ملیتها را دربرمیگیرد و این لعنها هم تا ابد ادامه خواهد داشت.
تولی و تبری: نکته دیگری که در این زیارت بارها و بارها بر آن تاکید میشود، بحث تولی و تبری است که باید در تمام سطوح زندگی ما خودش را نشان دهد: «اى اباعبدا… من تسلیمم و در صلحم با کسى که با شما در صلح است و در جنگم با هر کس که با شما در جنگ است تا روز قیامت». متاسفانه توجه به این مسئله مهم امروزه در خیلی از روابط ما جایش خالی است. شاید هم جایشان عوض شده باشد.
نرمشهای ما در برابر دشمنان و سختگیریها و ناسازگاریهایمان در برابر دوستان و خودیها که بیشتر بهدلیل منافع مادی و حزبی اتفاق میافتد، بخش کوچکی از بیتوجهی به این مسئله مهم است که از ارکان فروع دین هم است. زد و خوردها و دعواهای معمول در سطح خانوادهها یا جامعه را درنظر بگیرید یا حجم زیاد پروندههای قضایی را که اگر قرار بود در همه آنها به قدر گوشهچشمی به این مسئله توجه داشته باشیم، یعنی با محبان اهلبیت(ع) سر ناسازگاری نداشته باشیم و بهخاطر این محبت گذشت کنیم، آیا بازهم بر این همه دشمنی و ناسازگاری
اصرار داشتیم!
مداومت بر خواندن این زیارت
مرحوم شهید دستغیب(ره) در کتاب داستانهای شگفت حکایتی درباره اهمیت زیارت عاشورا آورده است؛ یکی از علمای نجف حدود یکصد سال پیش در خواب حضرت عزراییل را میبیند. پس از سلام میپرسد: از کجا میآیی؟ ملکالموت میفرماید: از شیراز! روح مرحوم میرزا ابراهیم محلاتی را قبض کردم. شیخ میپرسد: روح او در چه حالی است؟ عرزائیل میفرماید: در بهترین حالات و بهترین باغهای عالم برزخ. خداوند هزار ملک را برای انجام دستورات شیخ قرار داده
است.آن عالم باز میپرسد: آیا برای مقام علمی و تدریس و تربیت شاگرد به چنین مقامی دست یافته است؟ یا برای نماز جماعت و بیان احکام؟ ملکالموت میفرماید: نه! برای خواندن زیارت عاشورا. نقل است که این عالم، سی سال آخر عمرش زیارت عاشورا را ترک نکرد و هر روز که به سبب بیماری یا امر دیگری نمیتوانست آن را بخواند، حتما نایب
میگرفت.
شما هم سعی کنید خودتان را از همین امروز بر خواندن روزانه این زیارت موظف بدانید تا ضمن فیض بردن از ثواب و برکات آن، کمکم و به مرور زمان به عمق معارف الهی آن دست یابید.
کارشناس: حجت الاسلام محمد هادی مشیری
دبیر اتاق فکر تبلیغ خراسان
اخبار مرتبط
سخنرانی منتشر نشده از امام موسی صدر درباره حضرت زهرا(س)
«فاطمه و نماز» عنوان سخنرانی امام موسی صدر است که به مناسبت ایام ماه جمادیبیشتر بخوانید
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار صدها تن از زنان فرهیخته و فعال کشور:
زنان در اتفاقات اخیر در دهان دشمنان زدند/ غرب متجدد نسبت به مسئله زن جنایتبیشتر بخوانید