حجت الاسلام محمدجواد نظافت یزدی

عزاداری از جمله سفارش های ائمه  معصومین‌(ع) است که فرصت رشد انسان و جامعه را فراهم می کند و حکمت‌ها و بهره های فراوانی نیز دارد. حضرت علی(ع) در نامه  ۳۱نهج البلاغه به امام حسن(ع) می فرمایند: «فانه لم یأمرک الاّ بحسن و لم ینهک الاّ عن قبیح». (خدا تو را جز به نیکوکاری فرمان نداده و جز از زشتی ها نهی نفرموده است)؛ از این فرموده می توان چنین برداشت کرد که هر سفارشی که ائمه  معصومین(ع) به پیروان خود داشته اند حکمتی دارد و بیهوده نیست. حتی ثواب این اعمال نیز جدا از بحث اخروی به پیدایش آثار مثبت در انسان می انجامد و باعث رشد او می شود. یکی از راه های سنجش اعمال، سنجش آن با هدف آن است، انسان برای اینکه بتواند عمل خود را ارزیابی کرده و مورد سنجش قرار دهد، باید هدف آن عمل را در نظر بگیرد که آیا این عمل، من را به هدف مورد نظر رسانده است یا خیر؟ اگر عمل خوبی از هدف خود فاصله بگیرد به سمت پوچ شدن و انحراف کشیده می شود.

به عنوان مثال خداوند متعال در قرآن کریم، هم می فرماید: «اقم الصلاه»، و هم می فرماید: «اقم الصلاه لذکری»؛ یعنی هدف از نماز یاد خداست. اکنون برای سنجش نماز باید دید که آیا یاد خدا در دل نمازگزار هست یا خیر؟ اگر نبود یعنی آن نماز عمیق نیست و در ظاهر مانده است. یا وقتی می‌فرماید: «ان الصلاه تنهی عن الفحشا و المنکر»؛ اگر کسی نماز می خواند اما فحشا و منکر هم انجام می‌دهد یعنی تنها ظاهر نماز را رعایت کرده است. همچنین است در بحث روزه که هدف آن ایجاد تقوا در انسان معرفی شده است، اگر شخصی روزه می گرفت اما تقوا نداشت، یعنی روزه هدف و کارکرد اصلی خود را برای او از دست داده است.

عزاداری نیز همانند سایر سفارش های دینی حکمت و هدفی دارد که یکی از آنها تقویت ایمان است. ایمان دارای دو بُعد عقلانی و معرفتی است. چه بسا افرادی که حقیقتی را درمی‌یابند اما زیر بار آن نمی  روند؛ به عبارتی این حقیقت با احساسات آنان پیوند نمی خورد. در قرآن کریم آمده است: «قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَکِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمَانُ فِی قُلُوبِکُمْ» (ای پیامبر بگو شما ایمان نیاوردید، شما اسلام آوردید و هنوز در دل‌های شما ایمان وارد نشده است)؛ چرا که ایمان با دل که مرکز عواطف و احساسات است سر و کار دارد. وقتی ما برای امام حسین(ع) گریه می‌کنیم یعنی نسبت به ظلم و ظالم بی‌تفاوت نیستیم. به عبارتی، روح عزاداری با بی‌تفاوتی و بی‌غیرتی منافات دارد.

بنابراین اگر کسی عزاداری بکند اما به ظالم و مظلوم کاری نداشته باشد، عزاداری‌اش از هدف اصلی خود فاصله گرفته است. چرا که هدف از عزاداری خنثی نبودن و موضع داشتن نسبت به ظالم و مظلوم و خارج شدن از رکود است. متأسفانه برخی در مجالس عزاداری خود، از هدف اصلی عزاداری فاصله گرفته و توجهی به ظالم و مظلوم ندارند در صورتی که، عزاداری هدفمند بایستی ما را از غفلت بیرون آورده، ظلم را کاهش داده و الفت بین مؤمنین را افزایش دهد.