بنا به آنچه در تاریخ ثبت شده است یکم ماه صفر مصادف است با ورود اسرای کربلا به همراه سر مبارک امام حسین‌(ع) به شام و دمشق و فردا سالروز ورود اسرا به کاخ ننگین یزید است.
برای شناخت جوانب مختلف سفر امام سجاد(ع) و درک عظمت ایشان و ایثار و شجاعتی که نشان از جدش امیر مؤمنان علی‌(ع) دارد از کلام استاد فن و خطابه حجت‌الاسلام تقوی، مدیر مرکز فقهی جوادالائمه(ع) و عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان بهره بردیم تا آن‌طور که شایسته است بر این حادثه واقف شویم.
حجت‌الاسلام تقوی بیان داشت: اسلام عزیز و فقه پویای مکتب نبوی ثابت کرده است که در صدر مدافعین از شخصیت و اصالت انسان است و کرامت انسانی را به معنی واقعی پاس می‌دارد و برای دفاع از کرامت انسانی حتی از بذل جان و مال دریغ نمی‌کند لقد کرمنا بنی‌آدم؛ آرم افتخار فقه شیعه است.
وی افزود: اسلام و قوانین مدون آن با تمام قوا تلاش می‌کند تا بردگی و اسارت را از عرصه‌های اجتماعی محو کرده و کرامت و فضیلت را جایگزین اسارت و بردگی کند. در جنگ‌های صدر اسلام مشاهده می‌کنیم که پیامبر اکرم‌(ص) سعی می‌کردند اسرا را آزاد کنند یا اگر زنان بودند با افراد امین و صالح آن‌ها را به خاندانشان برگردانند.
مدیر مرکز فقهی جوادالائمه ابراز داشت:اسیر گرفتن بازماندگان جنگ یکی از بدعت‌های شوم بنی امیه و خصوصا خود معاویه است که اسراء جنگی را از یمن، مأمورین معاویه بین شهرها می چرخاند و این پایه‌گذاری شومی بود که سبب شد بعد از واقعه کربلا اسرای اهل بیت‌(ع) از کربلا تا شام به‌عنوان خارجی که علیه خلیفه مسلمین خروج کرده‌اند به اصطلاح شهر به شهر گردانده شوند.
این استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: پس از خطبه قرّاء امام سجاد علیه السلام یزید صدای شکستن استخوان‌های حکومت بنی‌امیه را شنید. در بدو ورود اسرا به شام و اتفاقاتی که افتاد آن‌ها که به نحوی اوضاع و احوال آن روز‌ها را رصد می‌کردند لرزش تخریبی حکومت امویان را حس کردند. چرا که صدای خطبه حضرت زینب زبان به زبان نقل قول محافل شده بود. در همه معابر و گذر‌گاه‌ها آنچه زمزمه می‌شد عبارت «یا یَزیدُ! کِدْ کَیْدَکَ وَ اسْعَ سَعْیَکَ ناصِبْ جَهْدَکَ فَوَ اللَّهِ لا تَمْحوا ذِکْرَنا وَلا تُمیتُ وَحْیَنا» «بحارالانوار، ج ۴۵/ ص ۱۳۵». بود و در و دیوار شهر به هم گفتند که این صدای دختر امیر المؤمنین است که لرزه بر کاخ انداخته و کاخ‌نشین را یا بن الطلقا می‌خواند که این اشاره به آزادی ابو سفیان جد یزید به دست رسول خدا‌(ص) است.
عضو اتاق فکرتبلیغ خراسان ابراز داشت: حضرت امام زین‌العابدین علیه السلام در مجلس یزید خیلی از ابهامات را پرده‌برداری کردند. نکات مورد اشاره امام در خطبه معروفشان در آن مجلس به مسائل و ویژگی‌هایی اشاره داشت که خیلی از تاریکی‌ها را برای همیشه تاریخ روشن کرد.
وی افزود: از جمله مسائلی که در خطبه امام به‌عنوان بخش‌های بارز خطبه در طول چند قرن بعد از واقعه کربلا مورد بحث اهل فن و نظر بوده و هست می‌توان به این نکات اشاره کرد:
مورد اول اشاره به منبر مهیا شده و تعبیر چوب را درباره آن به‌کار بردن است که امام فرمودند به من اجازه بده بروم روی این چوب و چند جمله سخن بگویم یعنی در همیشه تاریخ بماند که هر چوبی منبر نمی‌شود و هر منبری منبر رسول خدا(‌ص) نیست.
وی افزود: آن منبر و بلندگو و مسجدی که درآن مباحثخداشناسی، امام‌شناسی و معاد‌شناسی بیان شود و ولایت آل‌ا… مطرح شود منبر است و نه چوبی که به اسم منبر اما در واقع تکیه گاه مشروب‌خوران، بی‌خردان و جهّال باشد.
نکته دوم اینکه امام، امام است و لو در بند و در اسارت باشد. امام سجاد اگر بنابر مصلحت الهی در عاشورا زنده مانده است، این مجلس که خطرناک‌تر است جان بر کف به میدان جهاد می‌آید و بر آن قطعه چوب مهیای شهادت می‌شود و مگر می‌توانست کسی غیر این را باور کند یا غیر ازاین را از امام انتظار داشته باشد.
وی ادامه داد: امام جامعه اسلامی به آنچه فکر می‌کند که فرمان خدا است و بس، همیشه نگاه او متوجه فرمان خداست سکوت او، سخن او، قیام او، قعود او، نرمش او، غضب او، مذاکره او، مصافحه او، شمشیر او، دست صفای او، محبت او همه و همه در راستای فرمان الهی است. هر آنچه خدا بخواهد و هر چه خدا فرمان دهد ولو آنکه همه عالم غیر از آن را بفهمند، بگویند و یا بخواهند.
حجت‌الاسلام تقوی در بیان مورد سوم از مباحث مطرح شده درباره خطبه امام سجاد(ع) گفت: از دیگر نکات مورد توجه، بازگو کردن نعمت‌های الهی استکه فرمود: خدا به ما خانواده علم داده، حلم داده، فصاحت، بلاغت و شجاعت و محبت در قلوب مردم داده است. یعنی در یک کلام اصل اینجاست و این خداست که مهر ما را در دل مردم به‌عنوان ولی جامعه قرار داده است.
وی مورد چهارم را اشاره امام به سوابق درخشان اجداد خود دانست و افزود: موفقیت‌‌های اسلام و مسلمین در صدر اسلام مثل خدمات جعفر طیار، حمزه سید‌الشهداء و وجود مقدس مولی الموحدین حضرت علی علیه السلام و در صدر همه فتوحات، نشر اسلام به دست توانای رسول گرامی اسلام خاتم الأنبیا‌(ص) را ایشان بیان فرمودند.
وی در ادامه گفت: وقتی یزید صدای خورد شدن استخوان‌های حکومتش را شنید و لرزه ستون‌ها را حس کرد به تعبیر خود امام‌(ع) یُلْحِدُونَ فِی آیتِنَا… متوسل به اسلام شد وبه مؤذن گفت اذان بگو یعنی فرار از زلزله‌ای که در قصرو در مقر حکومتش ایجاد شده است. یعنی عدم اجازه به مردم برای آگاهی و رشد فکری. اما اذان مؤذن همان و به هم ریختن حکومت همان، سقف قصر بر سر حاکمان خراب شد.این بیان امام گویای این حقیقت است که حضور اسرا در شام می‌تواند با جریان عاشورا برابری کند یا به تعبیر دیگر بقاء و نشر و دوام عاشورا با این حضور گره خورده است.وی افزود: در مجموعه بیانات، خطابه‌ها، حرکات و نگرش اسرا چه کوچک و چه بزرگ آنچه مشهود است بیداری، بصیرت، آینده‌بینی، کفرستیزی، مبارزه با ظلم، روشنگری، امامت و ولایت‌پذیری و جهاد و ایثار و شهادت در صدر اهداف آنان است درمجموع اسرا حتی به اندازه یک چشم به هم زدن از آنچه خواست خدا و رسول خدا و امام زمانشان بود غافل نشدند لذا بار معنوی اسارت بر تارک تاریخ درخشید.
و این اندیشه است که امروز با دست پرتوان مقام معظم رهبری مدظله العالی از کیان اسلام دفاع و در برابر ظلم مقاومت می‌شود.