آیت‌الله محمدتقی مصباح‌ یزدی در همایش ملی تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه، اظهار کرد: کسانی که در زمینه جمعیت تحقیق و فعالیت می‌کنند، به نتایج فوق انتظار می‌رسند زیرا موضوع ذوابعادی بوده و با چندین علم در ارتباط است.

وی درباره استقبال مردم برای نگارش مقالات در این زمینه گفت: مصاحبه‌ها و مقالاتی که برای این همایش تهیه شده نشانه انگیزه قدرتمندی است که برای فعالیت وجود دارد.

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: حرکت در مسیر این همایش مسئولیت الهی و تکلیف شرعی محسوب می‌شود که کسب رضایت خداوند را به‌همراه دارد.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به ارتباط مسئله جمعیت با فقه و آموزه‌های اسلامی تأکید کرد: بخش عمده این ارتباط مربوط به علم فقه بوده که در این زمینه تلاش‌های خوبی شده است.

وی همچنین تصریح کرد: جمعیت‌شناسی با علوم اجتماعی در ارتباط است و در مسائل کلی‌تر با اصل جامعه‌شناسی ارتباط دارد، به‌عنوان مثال تأثیراتی که در اقتصاد دارد و تأثیراتی که از وضع اقتصادی می‌پذیرد و همچنین مسائل حقوقی، اجتماعی،‌ فرهنگی و غیره هرکدام به‌نحوی در حل این مسئله مؤثر هستند.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به کتب اولیه فقهی گفت: فقه اسلامی و شیعی از ابتدا از روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل‌بیت(ع) نقل شده و منشأ گرفته بود و به‌صورت احکام فقهی تدوین و دسته‌بندی شده، بنابراین بسیاری از کتاب‌های اولیه فقهی متن روایات است.

وی اظهار کرد: سپس به این نتیجه رسیدند که تجزیه و تحلیل کنند و مطالب کلی را استخراج کنند و در دسترس مردم قرار دهند و به‌تدریج مطالب به‌صورت قاعده کلی فقهی به دست ما رسید و سپس برای استنباط احکام جزئی احکام کلی دسته‌بندی شدند.

وی همچنین گفت: کسانی که به متن روایات در اصول اکتفا کردند به اخباری‌گری معروف شده و شخصیت‌هایی در زمینه اخباری‌گری معروف شدند.

آیت‌الله مصباح‌ یزدی عنوان کرد: به‌تدریج مکتب اصولیّین در عصر اخیر رشد پیدا کرد و تقویت شد، شیخ انصاری از جمله افرادی بود که در این مکتب رشد پیدا کرد.

استاد حوزه علمیه قم درباره استفاده از منابع فقهی خاطرنشان کرد: برای استفاده از این منابع نباید خودمان را محصور در روایات کنیم بلکه باید قوانین را به‌صورت قواعد کلی درآوریم و در موارد جزئی از آن استفاده کنیم.

وی افزود: برخی اوقات در فقه شیعه به استنباط و استدلال از قاعده عقلی نیاز بوده که نشانه این است که می‌توانیم از قاعده عقلی استفاده کنیم.

آیت‌الله مصباح یزدی تصریح کرد: برخی از مسائل فقهی مبتنی بر علم اصول بوده و مسائلی در علم اصول است که قواعد آن از قواعد دیگری از علم کلام استنباط شده است.

وی درباره اختلاف با اخباریّین اظهار کرد: زمانی که در قواعد فقهی از عقل استفاده می‌کنیم با اخباریّین اختلاف به وجود می‌آید.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به سخنان شهید بهشتی تصریح کرد: این شهید والامقام در سخنانی می‌گفتند: «کسانی که در زمینه قرآن تحقیق می‌کنند، ما به تحقیقات آنها احتیاج داریم و در برخورد با اقوام و مذاهب گفت‌وگوهایی صورت گرفته که حس می‌کنم باید در اصول خود تحولی ایجاد کنیم».

وی گفت: بر اساس این سخنان امروز در علم اصول باید تکامل بیشتری صورت گیرد و مبانی قواعد اصولی را که اصول موضوعه برای علم دیگری است باید استنباط کنیم و آنها را برای گسترش و تعمیق تحقیقات فقهی مورد توجه قرار دهیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: اصل تکثیر جمعیت در اسلام مطلوب بوده و به‌عنوان نخستین اصلی است که بر آن تکیه می‌کنیم.

وی تصریح کرد: در برخی روایات بر چرایی مطلوب بودن جمعیت اشاره شده، به‌عنوان مثال امّت‌هایی وجود دارند که به‌دلیل کثرت اولاد به آنها مباهات می‌کنیم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به هدف خداوند از آفرینش عنوان کرد: هدف خداوند از آفرینش، خلق موجودی دارای شعور و دانش است و خداوند خواسته موجودی مطلوب بیافریند.

وی اظهار کرد: هدف خلقت و حکمت الهی این است که از خاک پست آلوده و نجس موجودات مطلوب بیافریند و در اصل انسانی به وجود آورند که تکامل‌یافته باشد و دین را بشناسند و لا اله الّا اللّه بگویند، بنابراین در مورد مطلوبیت قضیه آفرینش و تولد نمی‌توان شک کرد.