شناخت و معرفت امام به حدی ضرورت دارد که در روایات معبتر شیعی و سنی آمده:‏

ثمره شناخت امام در عصر غیبت:‏
‏۱٫‏ از آنجا که هوای ما را دارد، چون حاضر است (اگر چه ظاهر نیست) پس آرامش میدهد.‏
‏۲٫ ‏از آنجا که ناظر بر اعمال ماست، ما را در انجام وظایف دینی و اجتماعی مان ، جدی می نماید.

از جمله وظایف مهم شیعه شناخت جایگاه رفیع امام زمان و رعایت احترام آن حضرت است. ‏«مَنْ‏ مَاتَ‏ وَ لَمْ‏ یَعْرِفْ‏ إِمَامَ‏ زَمَانِهِ‏ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّه».
این معرفت هم شامل معرفت شناسنامه ای می شود از قبیل: نام، نسب و محل و زمان تولد دوران غیبت صغری و کبری و نواب ‏ایشان…‏
هم شامل: اوصاف و ویژگی ها و هم شامل اهداف و برنامه ها و هم شامل فائدۀ امام غایب و اینکه چگونه امام در عصر غیبت، زمام ‏امور را به عهده دارد معرفت به این‌ها آرامش می آورد.‏
لذا به ما فرموده‌اند در دوران غیبت این دعا را زیاد بخوانیم: اللَّهُمَ‏ عَرِّفْنِی‏ نَفْسَکَ‏ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّک.‏
امام صادق از نقل قول امام حسین برای یارانشان فرمودند: ‏
یا ایها الناس ، ان الله ما خلق العباد الا لیعرفوه. فإذا اعرفوه عبدوه، فإذا عبدوه استغنوا عن عباده من سواه. فقال له رجل: بأبی انت و ‏امی یابن رسول الله ، ما معرفه الله؟ قال : معرفه اهل کل زمان امامهم الذی یجب علیهم طاعته. (بحار ج۵ ص۳۱۲)‏
ثمره شناخت امام در عصر غیبت:‏
‏۱٫‏ از آنجا که هوای ما را دارد، چون حاضر است (اگر چه ظاهر نیست) پس آرامش میدهد.‏
‏۲٫ ‏از آنجا که ناظر بر اعمال ماست، ما را در انجام وظایف دینی و اجتماعی مان ، جدی می نماید.
امام صادق فرمود: سه جا پرونده شیعیان به دست ما می رسد.‏
‏۱٫هر هفته شامگاه دوشنبه و پنج شنبه.‏
‏۲٫‏هر ماه یک بار
‏۳٫‏هر سال نیمه شعبان
از جمله وظایف مهم شیعه شناخت جایگاه رفیع امام زمان و رعایت احترام آن حضرت است. ‏
امامان ما بعد مقام ربوبی و نبوی سومین مقام و رتبه را در عالم وجود دارند.‏
حضرت علیفرمودند: لا یقاس بآل محمد احد من هذه الأمه و لا یسوی بهم من جرت نعمتهم علیه ابدا هم اساس الدین و عماد الیقین.
نباید احدی از این امت را با آل محمد مقایسه نمود. و نباید کسی را که نعمت آل محمد همواره بر او جریان داشته ، با آنان برار ‏دانست. آنان اساس دین و ستون یقین هستند.‏
از اصحاب امام رضا می گوید: در مرو امام را دیدم ، در مصور امامت سخنرانی می کند. از ایشان در همین ربطه سوالی نمودم ‏حضرت با تبسم به من فرمود:‏
الإمام ، واحد دهره. لا یدانیه احد و لا یعادله عالم و لا یوجد منه بدل و لا له مثل و لا نظیر.‏
امام یکتای زمان خویش است. که احدی در فضیلت به او نمی رسد و هیچ دانشمندی با او برابری نمی کند. به بدل و مثل و نظیری ‏هم ندارد بعد ادامه دادند: فمن ذی الذی یبلغ معرفه الإمام او یمکنه اختیاره ، هیهات هیهات ضلت العقول.‏
کسی که بتواند به حد شناخت امام برسد و یا بتواند او را برگزیند ، هرگز هرگز ، عقلها از درک مقام امام و معرفت امام عاجزند. ‏‏
حضرت امام در خطبه شقشقیه در معرفی خود می فرماید: لا یرقی الی الطیر ، مرغان بلند پرواز هم نمی توانند قله های کمال مرا ‏فتح کنند.
پیامبر اکرم در توصیف حضرت مهدی علیهما السلام می فرماید:‏
المهدی طاووس اهل الجنه علیه جلابیب النور.
و فرمود: نحن سبعه من ولد عبد المطلب ساداه الجند:‏
أنا و حمزه و علی و جعفر و الحسن و الحسین و المهدی.
امام علی هم درباره حضرت صاحب فرمود:‏
هو فی الذروه من قریش و الشرف من هاشم و البقیه من ابراهیم. ‏
او والاترین قریش و گرامی ترین بنی هاشم و تنها بازمانده ابراهیم خلیل است.
امام رضا هم درباره ایشان فرمود:‏
یکون اعلم الناس و احسکن الناس و اتقی الناس و احلم الناس و اسمی الناس و اعبد الناس.
جای آنست که شاهان زتو شرمنده شوند سلطنت را بگذارند و تو را بنده شوند
گر به خاک قدمت سجده میسر گردد سرفرازان جهان جمله سرافکنده شوند.
هلالی
***
ای که از لطف سراسر جانی جان چه باشد؟ که تو صد چندانی ‏
به رمی زنده کنی صد مرده عیسیی، آب‌حیاتی، جانی
به تماشای تو آید هرکس لاله‌زاری، چمنی، بستانی
روی در روی تو آرند همه قبله‌ای، آینه‌ای، جانانی ‏
آرزوی دل بیمار منی صحتی، عافیتی، درمانی
همه خوبان به تو آرامسته اند کهربایی، گهری، مرجانی ‏
فخر الدین عراقی