علامه عسکری مظهر نام‌های پربرکت خداوند بود
مرحوم علامه عسکری(ره) مظهر چند نام از نام‌های پربرکت خداوند بود. ما از همان اولی که این بزرگوار را شناختیم، با ابتکارشان شناختیم. ایشان نبوغ خود را در بحث‌هایی که مربوط به قرآن و حدیث بود، در سایه آن کتاب ۱۵۰ صحابی مختلق نشان دادند.
در آستانه هفتمین سالگرد رحلت علامه عسکری(ره) بخشی از گفتار حضرت آیت الله جوادی آملی پیرامون شخصیت و آثار پربرکت این مجاهد فرزانه عرصه فکر و اندیشه اسلامی را تقدیم حضور شما خوانندگان عزیز می نماییم.
مرحوم علامه عسکری (ره) مظهر چند نام از نام‌های پربرکت خداوند بود؛ برخی افراد مظهر یک نام از نام‌های الهی هستند. این‌ها تک بعدی هستند. برخی افراد مظهر چند نام هستند، ولی مظهریتایشان ناتمام است. به اصطلاح اهل معرفت می‌گویند: این‌ها بین چند رشته جمع کردند؛ ولی جمع مکسّر، نه جمع سالم. جمع سالم آن است که انسان بین چند رشته جمع بکند، به نحوی که هیچ کدام را با دیگری مخلوط نکند و این‌ها را عنصر خاصّ یک جامعه حقیقی بشمارند که رهبری آن جامعه را به عهده دارد. این‌ها عناصر زیرمجموعه او هستند. کسی که بحث‌های قرآنی را با تاریخی مخلوط می‌کند، این جمع مکسّر کرده، نه جمع سالم؛ یا بحث‌های قرآنی را با روایی مخلوط و ممزوج می‌کند، این جمع مکسّر کرده است، نه جمع سالم. اما وقتی مطالب قرآنی را خوب تبیین کرد، مطالب روایی را خوب تبیین کرد، روایت را مفسّر و شاهد و مقیّد و مختصّص عموم و اسلاف آیه قرار داد، می‌گویند: جمع سالم کرده است و همچنین رشته‌های دیگر.
مرحوم علامه عسکری (ره) جمع سالم کرده هم بین رشته‌های علوم، هم بین عالمان یک امت. ایشان مردم‌شناسی حوزوی را با مردم‌شناسی دانشگاهی جمع کرد، به نحو جمع سالم. کهنسال و میانسال‌شناسی را جمع کرده با نوسال و جوان‌شناسی و جمع سالم. مردم را با جامعه‌شناسی‌های گوناگون که داشت، با جمع سالم شناخت و علومی که مقدورش بود را با جمع سالم جمع کرد؛ لذا هر کدام از این دانش‌ها را در رشته خاصّ خودش به کار برد و هر کدام از این افراد و مخاطبان را با ظرفیّت مخصوصی که داشتند، تغذیه کرد. این مجموعه از افرادی ساخته است که یا خودشان مظهر جمع سالم باشند یا زیر نظر یک جامعی که آن جامع، مظهر مجمع سالم باشد و گرنه یک مجموعه پراکنده توان آن را ندارد که علامه عسکری را معرفی بکند. از همان اول حواستان جمع این باشد.
علامه را با ابتکارشان شناختیم
ما از همان اولی که این بزرگوار را شناختیم، با ابتکارشان شناختیم. ایشان نبوغ خود را در بحث‌هایی که مربوط به قرآن و حدیث بود، در سایه آن کتاب ۱۵۰ صحابی مختلق نشان دادند. برخی‌ها آمدند گفتند که ما احادیث جعلی داریم و این کار را کرده‌اند، سیوطی این کار را کرده، صاحب اتقان و دیگران این کار را کرده‌اند. «اللآلی المصنوعه فی الاحادیث الموضوعیه»، دو جلد متعلق به جناب سیوطی است و تلاش و کوشش کرده روایت‌های جعلی که از باب طهارت تا دیات است، همه را جمع‌آوری کند. ما هم این روایات جعلی را درک کردیم، اما راوی مجعول که سابقه نداشت یا کم سابقه بود. مرحوم علامه عسکری این ابتکار را به صورت صحیح عرضه کرد که این دستگاه جعل، راوی جعل کرده است، نه روایت تنها را و روایت‌های فراوانی هم به نام آن راوی مجعول جمع کرده‌اند. این ۱۵۰ صحابی مختلق یعنی مجعول، از برجسته‌ترین کارهای مرحوم علامه عسکری بود که ایشان را بیش از دیگران و پیش از دیگران معرفی کرد.
علامه همواره سرزنده و حافظ بود
وقتی سن انسان بالا می‌رود، «مَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْق[۱][۱]» می‌شوند و آن‌گاه «وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلی أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِکَیْلا یَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْ[۲] می‌شوند. مرحوم علامه عسکری هم از این خطر مصون بود، هم از آن آسیب محفوظ؛ هم به «أَرْذَلِ الْعُمُرِ» رسید، ولی هم چنان سرزنده و حافظ بود؛ هم به «أَرْذَلِ الْعُمُرِ» رسید، اما «نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْقِ» به صورتی که از کار بیفتد، نداشتند.
علامه دارای روحی عظیم و جامع بود
من بارها تعجب می‌کردم که ما هرگز این کار را نمی‌کنیم که برویم دانشکده تأسیس بکنیم، از یک کسی اجازه بگیریم و منصوب بشویم از طرف کسی. این کار ما نیست، اما ایشان حاضر شد و این از عظمت روحی او و جامعیّت روحی او است. همیشه تعجّب می‌کردم که چگونه ایشان با آن سن حاضر است یک ابلاغ بگیرد و منصوب بشود. معلوم می‌شود تعلیم کتاب و حکمت ایشان آن‌قدر عزیز بود که حاضر بودند منصوب بشوند به دانشگاه و این کار را بکنند.
وجود مبارک حضرت امیر سلام الله علیه با این دعا در نهج البلاغه عرض می‌کند: خدایا، تمام آن چه که به ما دادی از توست و نعمت توست و ما معترفیم و تمام آن چه را که دادی می‌گیری، ما هم تسلیم هستیم. اما خدایا اولین چیزی که می‌گیری، جان باشد، نه چشم و گوش؛ «اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِی أَوَّلَ کَرِیمَهٍ تَنْتَزِعُهَا مِنْ کَرَائِمِی وَ أَوَّلَ وَدِیعَهٍ تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِکَ عِنْدِی[۳]» .
خدایا اول چیزی که از ما می‌گیری جان باشد، نه چشم و گوش را، نه دست و پا را که ما فلج بشویم، نابینا بشویم، کر بشویم، محتاج بچّه‌ها بشویم. این دعای کریمانه شامل برخی‌ها می‌شود. مرحوم علامه عسکری تا آخرین بار محتاج کسی نبود؛ گوش است که شنوایی‌اش محفوظ و نیاز خودش را خودش رفع می‌کرد.
از زمان‌های دور با علامه آشنا هستم
آشنایی ما هم با مرحوم علامه عسکری(ره) از دیر زمان بود؛ منتها قبل از این که آشنایی عمومی پیدا کنیم، با آثار پربرکت ایشان آشنا بودیم. گاهی هم دیدارهای خصوصی داشتیم. گاهی هم در همایش‌ها، گاهی هم خانه خدمتشان می‌رسیدیم. گاهی هم منزل ما رفت و آمد می‌کردند. اما بیشترین آشنایی ما با همین محاسن و آثار این بزرگوار بود.
اخبار مرتبط
سخنرانی منتشر نشده از امام موسی صدر درباره حضرت زهرا(س)
«فاطمه و نماز» عنوان سخنرانی امام موسی صدر است که به مناسبت ایام ماه جمادی‌بیشتر بخوانید
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار صدها تن از زنان فرهیخته و فعال کشور:
زنان در اتفاقات اخیر در دهان دشمنان زدند/ غرب متجدد نسبت به مسئله زن جنایتبیشتر بخوانید