با این حال و با وجود تلاش فراوان مسئولان مربوط در حرم مطهر، تاکنون راهکار مناسبی برای رفع این مشکل یافت نشده و مسئولان و کارشناسان مذهبی معتقدند فرهنگسازی و آموزش نحوه صحیح زیارت تنها راه ممکن و عملی برون‌رفت از این بن‌بست است.

زیارت چیست؟

به گفته حجت‌الاسلام محمدهادی مشیری، کارشناس مذهبی رسانه، زیارت دیدار و ملاقاتی حضوری است که برای انسان رشددهنده و کمال بخش باشد و او را با اولیای الهی، عمل صالح و الگوی انسان کامل آشنا کند.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان این‌که چنین زیارتی آثار فردی به همراه خواهد داشت،‌ در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: یکی از این آثار هدفمندی انسان است، به این معنا که وقتی انسان با نماد انسانیت و الگوی رشد یافته خودش روبه‌رو شد و او را شناخت، سعی می‌کند به او نزدیک شده و خودش را با او تطبیق دهد و در مسیر کمال حرکت کند. حرکت به سوی کمال باعث گسترش فکر و اندیشه انسان ورای خصایص حیوانی همچون خوردن، خوابیدن و شهوت شده و به رفتار او کیفیت می‌دهد، بنابراین هنگام زیارت، امام را حاضر و ناظر می‌‌بیند و در مقابل ایشان با ادب، متانت، خضوع و خشوع رفتار می‌کند.

به اعتقاد مشیری چنین زیارتی است که درباره آن در روایات آمده است: «که اگر کسی پیامبر (ص) و امامان را زیارت کند، جایگاه او بهشت خواهد بود.» و همچنین «کسی که به زیارت ما آمد و عارف به زیارت بود، خداوند تمام گناهانش را می‌بخشد و توبه او واقعی خواهد بود.»

سفر به مشهد فقط به قصد زیارت

دبیر و عضو هیات اصلی اتاق فکر تبلیغ در خراسان رضوی با بیان این‌که اگر نگاه ما به زیارت چنین نگاهی باشد، رفتارهای ما مقابل امام و هنگام زیارت هم رفتار خاصی می‌شود، می‌گوید: در این صورت از همان در منزل با قصد قربت و آمادگی،‌ خضوع و خشوع و توجه خاص به سوی حرم راه می‌افتیم، درست مانند زمانی که می‌خواهیم به محل کار یا مدرسه و دانشگاه برویم و از منزل به همین نیت آماده می‌شویم.

مشیری با بیان این‌که عرفا و بزرگان ما چنین زیارتی داشته‌اند، به احوالات مرحوم شیخ عباس تربتی و مرحوم آیت‌الله بهجت اشاره می‌کند و می‌افزاید: مرحوم شیخ تربتی اگر برای کاری به مشهد می‌آمد، دیگر به زیارت امام رضا(ع) نمی‌رفت، بلکه برمی‌گشت تربت و دوباره و در سفری دیگر فقط به نیت زیارت به مشهد می‌آمد.

آیت‌الله بهجت نیز هنگامی که به زیارت امام رضا(ع) می‌آمد، روبه روی ضریح می‌ایستاد و بدون هیچ حرکت و توجهی به اطراف، به زیارت و مناجات با امام مشغول می‌شد، گو این‌که در محضر امام رضا(ع) تنهاست و هیچ جنبنده‌ای در اطراف وجود ندارد، هیچ‌گاه هم مشاهده نشد که برای رسیدن به ضریح و دست‌زدن به آن تلاش کند.

وقتی که کار مستحب، فعل حرام می‌شود

این کارشناس مذهبی رسانه با بیان این‌که به گفته مرحوم آیت‌الله بهجت اطراف مضجع شریف امام(ع) محل تردد دیگر امامان و ملائکه است، بنابراین باید بیش از هرجای دیگری از سکوت و آرامش برخوردار باشد و افراد با توجه و حضور قلب در آنجا حاضر شوند، می‌گوید: بر بوسیدن و مسح مزار امامان(ع) در برخی روایات و زیارتنامه‌ها تاکید شده است، اما این بوسیدن و دست کشیدن به هر قیمتی روا نیست و چنانچه منجر به بی‌ادبی و جسارت در محضر امام شود، یا با آزار و اذیت دیگر زائران، لگد‌کردن پا، بحث و بگومگو، تنه زدن و کبود‌کردن بدن و بالا رفتن از سرو کول آنها همراه شود، که همگی حق‌الناس است و حتی گاهی دیه دارد، نه‌تنها ثواب نیست، بلکه ظلم به دیگران و گناه به شمار می‌رود و ممکن است یک فعل مستحب و ثواب را به فعلی حرام تبدیل کند که به جای عاقبت به خیری موجب‌ عذاب انسان شود.

اگر نبوسم، گناه کرده‌ام

این کارشناس دینی درباره کسانی که فکر می‌کنند اگر خود را به ضریح نرسانند و به آن دست نکشند و آن را نبوسند، زیارتشان قبول نیست یا حتی گناه کرده‌اند،‌ یادآور می‌شود: با تعریفی که از زیارت شد، باید گفت دغدغه زائر نباید بوسیدن و نبوسیدن باشد، بلکه باید درک و تاثیرپذیری از امام و اتصال دل باشد.

زائر باید به این فکر کند که دلش چقدر تکان خورد و روحش چقدر تاثیر پذیرفت و این‌که زیارتش به معنای واقعی قبول شده یا نه؛ زیارت با همان تعاریفی که شد. این‌که اثری از نور امامت در دلش تابیده است یا رنگ و بوی امام به خود گرفته است. با این دید دیگر نه‌تنها ضریح، بلکه تمام در و دیوار حرم متبرک است، همان‌طور که مرحوم آیت‌الله بهجت گاهی در و دیوار کفشداری را هم می‌بوسید و می‌گفت فرقی نمی‌کند کجا را مسح کنی، همه اینها منتسب به امام رضا(ع) و متبرک است و مهم عرض ادب به ساحت امام است.