دکتر حسین بهروان، مدیر گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد و استاد راهنمای این پایان نامه، در خصوص این تحقیق اظهار کرد: این تحقیق را نمی‌توان پژوهشی جامع و کامل دانست اما باید توجه داشت، در برخی از نتایج بدست آمده در آن جای تامل وجود دارد.

وی ادامه داد: با این حال در این تحقیق به شاخص‌های اعتقادی، طبقاتی و جنستی دانشجویان نیز توجه شده است.

بهروان با اشاره به رویکرد اصلی این پژوهش خاطرنشان کرد: این پژوهش در حقیقت گرایش به مصرف مواد مخدر را در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مورد بررسی قرار داده و تجربیات آنان و میزان مصرف مواد مخدر را مورد ارزیابی قرار داده است.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه «گرایش به مصرف مواد مخدر با مصرف آن تفاوت ماهیتی دارد» تاکید کرد: رفتار و گرایش با یکدیگر تفاوت معنایی دارند؛ در حقیقت گرایش میلی دورنی است اما رفتار مابه‌ازایی در جهان خارج را نیز شامل می‌شود.

بهروان با اشاره به ابعاد مقوله گرایش تاکید کرد: بخشی از گرایش مربوط به مسائل ادراکی و شناختی است؛ به عنوان مثال دانستن و توجه به این مساله که مصرف سیگار تا چه حد می‌تواند مضر باشد؛ بخشی دیگر از آن مربوط به امور عاطفی است؛ مثلا احساسی که افراد نسبت به اعتیاد دارند؛ همچنین بخش سوم گرایش میل رفتاری است، به این معنی که فرد تاچه حد به مصرف دخانیات تمایل دارد.

وی اضافه کرد: در پژوهش پیش رو تجربه مصرف دانشجویان و عوامل توجیه‌گر استفاده از مواد مخدر مورد بررسی محقق قرار گرفته است؛ همچنین در این پایان نامه به گرو‌ه‌های مرجع تحقیق و پایگاه طبقاتی آن‌ها نیز توجه شده است.

بهروان با اشاره به جامعه آماری این تحقیق، اظهار کرد: در این تحقیق تنها دانشجویان دانشگاه فردوسی مورد سوال قرار گرفته‌اند؛ این تحقیق از ورودی‌های سال‌های ۸۹ و ۹۰ گرفته شده و نتایج آن قابل اعتماد است.

مدیر گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، با اشاره به بخشی از آمار موجود در این پژوهش، گفت: در بخش اول این تحقیق میزان تمایل افراد به استعمال مواد مخدر مورد بررسی قرار گرفته است؛ کسانی که میزان تمایل‌شان صفر باشد، از مصونیت در برابر مواد مخدر برخوردار هستند.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در مصرف قلیان، ۴۸ درصد دانشجویان نسبت به مصرف آن تمایلی نداشتند؛ این در حالی است که ۵۲ درصد آن‌ها گه‌گاه تمایل به استعمال این ماده را داشته‌اند؛ در این میان ۱۹ درصد دانشجویان نیز به ندرت مایل به مصرف قلیان هستند؛ با بهره‌گیری از نتیجه بدست آمده می‌توان دریافت، حدود یک سوم دانشجویان این دانشگاه نسبت به مصرف قلیان تمایل دارند.

بهروان با اشاره به مصرف سیگار، تمایل به مصرف آن را در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی ۴۳ درصد عنوان کرد و افزود: ۵۷ درصد دانشجویان به هیچ عنوان به سیگار علاقه‌ای ندارند.

استاد راهنمای این پژوهش دانشگاهی با اشاره به آمار مربوط به مصرف سایر مواد دخانی در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، تاکید کرد: ۷۶ درصد دانشجویان نسبت به متادون هیچ گونه تمایلی ندارند؛ با این حال در ۲۴ درصد از ایشان این کشش دیده می‌شود؛ این عدم تمایل در مصرف تریاک ۸۳ درصد بوده و تنها ۱۷ درصد دانشجویان نسبت به آن متمایل هستند.

بهروان اضافه کرد: همچنین ۱۲ درصد دانشجویان نسبت به مصرف حشیش علاقه داشته و در ۱۱ درصد آن‌ها نیز نسبت به قرص‌های روان گردان تمایل به مصرف وجود دارد.

این استاد علوم اجتماعی با اشاره به کمترین میزان تمایل به مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان، تصریح کرد: بیشترین مقدار عدم تمایل به مصرف مواد مخدر، مربوط به هروئین و کراک است؛ ۹۷ درصد دانشجویان هیچ تمایلی به مصرف این مواد ندارند.

وی اظهار کرد: با این حال میزان سه درصد تمایل برای مصرف این مواد نیز برای دانشگاه فردوسی زیاد است.

بهروان با اشاره به خطای آماری، امکان وجود آن را در پژوهش صورت گرفته محتمل دانست و گفت: اگر بخواهیم با دیدی خوشبینانه نسبت به مصرف هروئین و کراک در بین دانشجویان نگاه کنیم و بخشی از نتایج این تحقیق را خطا بدانیم، باید گفت ۱۰۰ درصد دانشجویان نسبت به استعمال هروئین و کراک تمایلی ندارند.

عضو هیئت علمی گوه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به بخش دوم این پایان نامه، در خصوص آمار رفتاری مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: حدود ۵۰ درصد دانشجویان تجربه مصرف قلیان را دارند؛ در این میان ۱۶ درصد از این افراد از قلیان به عنوان ماده پیش مصرف مواد مخدر استفاده می‌کنند؛ این میزان می‌تواند هشدار باشد.

بهروان اضافه کرد: تجربه مصرف متادون در بین دانشجویان، ۱۸ درصد، تریاک، ۱۰ درصد، حشیش، ۷ درصد و قرص‌های روان گردان ۳ درصد بوده است.

استاد علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: با این حال باید دانست که آمار بدست آمده در این تحقیق، حداقلی بوده چراکه تنها از روش پرسش‌نامه استفاده شده است؛ شاید اگر از روش‌هایی مانند مشاهده استفاده کنیم، نتایج وخیم‌تر باشد.

وی با اشاره به بخش دیگری از این پایان نامه دانشجویی، به تشریح سوالاتی که از دانشجویان در خصوص عوامل استعمال مواد مخدر شده است پرداخت؛ او در این رابطه خاطرنشان کرد: انتظار ما این است که دانشجویان نسبت به مضرات مصرف مواد دخانی بیشتر صحبت کنند؛ با این حال ۸۱ درصد دانشجویان اعتقاد دارند، مشکلات خانوادگی در مصرف مواد مخدر موثر است.

بهوران افزود: ۷۵ درصد دیگر ایشان، اعتقاد به تاثیر بی‌خانمانی در استعمال مواد را دارند؛ همچنین تنهایی و بیکاری نیز از عوامل دیگری است که به ترتیب ۷۰ و ۷۳ درصد دانشجویان آن را موثر در استعمال مواد مخدر می‌دانند.

وی با بیان اینکه «۱۷ درصد دانشجویان اثرات تخریبی برای مواد مخدر قائل نیستند» یادآور شد: در خصوص فواید مصرف مواد مخدر نیز برخی از دانشجویان اظهار نظرهایی داشته‌اند؛ به عنوان مثال ۱۴ درصد آنان سرگرمی را عامل مصرف این مواد دانسته‌اند؛ ۱۶ درصد از آن لذت می‌برند؛ ۱۰ درصد نیز با این استدلال که استعمال مواد برای همرنگی با جماعت است، از آن استفاده می‌کنند.

عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، ادامه داد: ۱۶ درصد از دانشجویان کنجکاوی را دیگر عامل مصرف دخانیات دانسته و ۱۶٫۸ درصد نیز آن را حربه‌ای برای مقابله با مشکلات می‌دانند.

بهروان تاکید کرد: نتیجه اینکه بین ۱۵ تا ۱۷ درصد از دانشجویان زیان‌های استعمال این مواد را اندک و فواید آن را مثبت می‌دانند.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به عوامل زمینه‌ساز این سوء مصرف، گفت: حدود ۲۱ درصد از دانشجویان معتقدند، مصرف این مواد به مطالعه کمک می‌کند؛ ۱۹ درصد نیز گفته‌اند برای درس خواندن مفید است؛ ۲۴ درصد نیز یک مرتبه برای کنجکاوی از این مواد استفاده کرده‌اند؛ به طور کلی ۳۰ درصد دانشجویان به مصرف این مواد و فواید آن باور دارند.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه «در این تحقیق میزان پایبندی دینی دانشجویانی که مرتب نماز می‌خوانند ۴۳ درصد بوده است» گفت: ۶۰ درصد از دانشجویان نیز به پایبندی خود به مسایل دینی تاکید داشته‌اند؛ ۱۴ درصد از آنان خود را مذهبی دانسته و ۶۰ درصد نیز خود را فردی متوسط در امور دینی می‌دانند.

وی با اشاره به اینکه میزان خودپنداری دینی در بین ۳۵ درصد از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد پایین است، خاطرنشان کرد: ۳۰ درصد دانشجویان نیز کاهش نظارت والدی را عامل مصرف مواد مخدر می‌دانند؛ در حقیقت دانشجو پس از مدت‌ها قرار گرفتن در معرض کنترل اجتماعی، در محیط دانشگاه قرار گرفته و در معرض این مسائل قرار می‌گیرد.

بهروان با بیان اینکه «نباید با دانشجو با زبان نصیحت و هشدار سخن گفت» تاکید کرد: نمی‌توان با منزوی کردن دانشجویان و دانشگاه‌ها جلوی این مساله ایستادگی کرد؛ در حقیقت وظیفه اصلی ما در این زمینه ایجاد مصونیت است؛ دانشجویان باید در خصوص ابعاد رفتاری خود به اقناع برسند.

این استاد دانشگاه با اشاره به تبلیغات، صرف آن را بی‌نتیجه دانست و عنوان کرد: باید واقع‌بینانه به مسائل نگریست؛ در حقیقت ایجاد آگاهی می‌تواند در ایجاد فاصله بین دانشجو و بروز رفتارهای سوء موثر باشد؛ برای حل این مسائل باید راه حلی تشویقی ایجاد کرد و در بین افراد خودکنترلی و خودتنظیمی را ترویج داد.

بهروان همچنین با اشاره به ایجاد انتظارات اجتماعی، آن را عاملی موثر در جلوگیری از سوء رفتارهای فردی دانست و گفت: هرچقدر میزان انتظارات جامعه از افراد بالاتر باشد، این سوء رفتار کاهش خواهد یافت؛ باید واکنش منفی نسبت به تخلف از هنجار وجود داشته باشد.

استاد راهنمای این پژوهش دانشجویی تاکید کرد: همچنین باید رابطه بین دانشجو و مسئولان دانشگاهی بر مبنای صمیمت شکل گیرد؛ در حقیقت تعاملات مرسوم در دانشگاه بین این دو قشر مبتنی بر اهداف مستقیم است؛ باید روابط این دو گروه به شکلی نیمه رسمی دنبال شود تا اعتماد اجتماعی بین دانشجو و مسئول ایجاد کند.

منبع: ایسنا