روش های ایجاد فرصت های جدید در مساجد :

در این مبحث ، به برخی روش های گسترش فضاهای فرهنگی و ایجاد فرصت های جدید در مساجد ، اشاره می نماییم .

۱ـ۳ ـ ایجاد و فعال سازی گروههای مشاوره دینی و تربیتی :

یکی ازمهمترین روش های گسترش فضاهای فرهنگی در مساجد، ایجاد واحدهای مشاوره فکری(دینی) و رفتاری ( تربیتی) است .چرا که با وجود این هسته ها ، اعضاء این مراکز جهت حل معضلات  و مشکلات فکری و رفتاری خود به آنها مراجعه کرده و راه حل های صحیح و معقولی را بدست می آورند حال اگر این هسته ها توسط افراد آگاه به دین وفرهنگ غنی اسلام ،اداره شود راهکارهای ارائه شده به مراجعان ، در راستای اهداف و تعالیم اسلام اصیل خواهد بود و تجربه نیز بیانگر آن است که در مساجد ، تمایل افراد بیشتر به مشاوره با کارشناسان آگاه به مسائل مذهبی است بطوری که حتی برخی اساتید مبرز مشاوره و روانشناسی در سطح کشور بر این عقیده اند که مشاوران روحانی ، نزد مردم مقبولیت بیشتری داشته و لذا موفقیت آنان بیش از دیگر مشاوران روانشناسی و متخصص در علوم تربیتی است . همچنین با عنایت به تهاجم فرهنگی گسترده بر علیه اسلام و تفکر دینی و تبلیغ ناکارآمدی آن در عرصه زندگی انسان ، این گونه مشاوره ها ، خود سندی است بر کارآمدی دین در عرصه زندگی انسان ها و از سوی دیگر چون نسل جوان امروز ، بخاطر گسست فرهنگی و بعضاً عدم درک از سوی والدین و خانواده ، بیش از هر چیز احساس نیاز به مشورت و طرح  مشکلات خود با افراد مورد اعتماد وآگاه می نماید لذا اگر دراین عرصه روحانیت حضوری چشمگیر داشته باشد ، به نتایج ارزنده ای در تبلیغ دین دست خواهد یافت چرا که یکی از بهترین ، مؤثرترین و ماندگارترین انواع تبلیغ ، تبلیغ چهره به چهره و گفتگوی صمیمانه و مستقیم با مخاطب است و این همه در جلسات مشاوره ی فکری و رفتاری بیش از همه بروز و ظهور می یابد .

۲ـ۳ ـ برگزاری جلسات گفتمان :

از جمله مؤثرترین روش های گسترش فرهنگ دینی ، برگزاری جلسات گفتمان ( پرسش و پاسخ ) است که در ان مخاطبان متناسب با نیازهای فرهنگی ، دینی و اجتماعی خود ، سئوالاتی را مطرح نموده و جواب ان را هم دریافت می نمایند و در حال حاضر یکی از روش های بسیار مورد پسند جامعه و خصوصاً نسل جوان ، این گونه جلسات است . بطوری که باید گفت یکی از بهترین روش های گسترش و تبلیغ فرهنگ دینی همین نوع جلسات می باشد و بحمدلله شاهد گسترش و نهادینه شدن آن هستیم . لکن این مقدار هرگز کافی نبوده و بایستی بطور جدی تر و گسترده تری به آن پرداخت . در این جا لازم است نکاتی را نیز جهت برگزاری هر چه بهتر این جلسات متذکرشویم :

۱ ـ قبل از جلسه ، موضوعی معین گردد تا حاضرین در اطراف همان موضوع ، سئوال نمایند و بحث به مطالب متفرقه کشانده نشود .

۲ ـ سخنران از پاسخ به سئوالات غیر مرتبط با موضع ، تا حد امکان خودداری نمایدو تلاش کند سئوالات را براساس ارتباط هر چه بیشتر با بحث ،اولویت بندی نموده و پاسخ دهد لکن جهت رعایت احترام سایرین ، روش های دیگری را نیز بعد از اتمام پاسخ به سئوالات اتخاذ کند از قبیل : پاسخ به برخی سئوالات غیر مرتبط یا کم ارتباط با بحث که توسط افراد متعددی مطرح شده است یا پاسخ به برخی سئوالات بصورت کتبی و یا پاسخ گوئی بصورت فردی ، و۰۰۰ .

۳ ـ اجازه طرح سئوالات مرتبط با بحث را شفاهی هم به مخاطبان بدهد و حتی آنها را بصورت محدود ( در اواخر جلسه ) وارد بحث کند تا اظهار نظر از سوی مخاطبین هم در جلسه صورت گیرد .

۴ ـ به مخاطبان تلقین و اثبات  کند که فضای جلسه آزاداست بطوریکه همگان می توانند نظرات و سئوالات خود را به راحتی و بدون هر گونه دلهره و نگرانی مطرح کنند .

۵ ـ در برابر برخی اظهار نظرها یا سئوالات نسنجیده و حتی بعضاً تمسخر آمیز ، با متانت و صبوری برخورد کرده وحتی اگر امکان باشد با کمی مزاح و شوخ طبعی از کنار آن عبور کند ( چون این امر موجب تلطیف و صمیمانه تر شدن فضای جلسه می گردد و در نتیجه مخاطبان را تشویق می نماید تا هر چه بیشتر در فضای بحث وارد شده و تأثیر گوینده بر آنان را افزونتر می سازد .)

۶ـ تا حد امکان جواب ها را ساده و شفاف و صریح ارائه کند و از نقل اقوال و خصوصاً نظرات اختلافی که موجب سردرگمی مخاطب می شود بپرهیزد. و اگر در امری هم علم و آگاهی ندارد ، صراحتاً ، بگوید نمی دانم ، کما این که در سیره عملی بزرگان دین نیز شاهد آن هستیم از جمله در احوالات استاد عالیقدر تفسیر و عرفان مرحوم علامه طباطبائی ( اعلی الله مقامه الشریف) نقل شده است که ایشان هرگاه پاسخ سئوالی را نمی دانستند و یا حتی یقین نداشتند به صراحت و راحتی می فرمودند نمی دانم .

۷ ـ بگونه ای جواب دهید که مخاطبان ، جواب را فراگرفته و اگر خواستند به دیگران نیز تعلیم دهند بتوانند .

۸ ـ جواب ها را تا حد امکان مستند به قرآن و حدیث کنید وحتماً یک دوره تفسیر و منابع حدیثی را مطالعه کنید . پاسخ به     سئوالات دیگران ، هدایت آن ها از ظلمات به نور است و برای این کار باید نور داشت و این نور همان قرآن و حدیث است .

۹ـ شبهات روز را شناخته و بهترین جواب ها را پیرامون آن آماده کنید .

۱۰ ـ اگر در پاسخ به سئوالی ، دیگران از شما عالمتر و فصیحتر و جامعترند ، مخاطبان را به آن ها ارجاع دهید .

۱۱ـ در پاسخگویی به سئوالات هرگز تکبّر ، غرور ، منیّت و اغراض غیر الهی را دخیل  نکنید .

۱۲ ـ در پاسخگوئی تعجیل نکنید ، ابتدا جواب را نزد خود آماده سازید و سپس آن را مطرح نمایید .

۱۳ ـ از مطالعه جدی پیرامون موضوع پرسش و پاسخ غفلت نکنید و تا حد امکان در موضوعی به پاسخگویی بپردازید که در آن تبحّر و آگاهی لازم را دارید .

۳ـ۳ ـ ایجاد موج های فرهنگی :

یکی از امور مهمی که در فعالیت های تبلیغی می تواند تأثیر بسزایی داشته باشد ایجاد موج های فرهنگی است بدین صورت که آنچه را بعنوان هدف در فعالیت خود مد نظر داریم ، در محیط گسترش داده و از ابعاد مختلف جهت ترویج آن تلاش نماییم به عنوان مثال اگر هدف ، گسترش فرهنگ حجاب و عفاف باشد ، این تنها از طریق یک سخنرانی ممکن نیست بلکه با ایجاد موج از طریق بکارگیری ابزارهای مختلف  ( مانند تبلیغ چهره به چهره ، گفتمان ، تبلیغ مکتوب ، تابلوهای تبلیغاتی و ۰۰۰(و زمان های گوناگون ، (مانند مناسبت های مذهبی ، مناسبت های ملی و فرهنگی ، همایشها،مراسمات و.۰۰ ) این هدف را  ترویج ، تبیین و در نهایت نهادینه می کنیم به تعبیر دیگر همانگونه که موجهای دریا ، تمام طول ساحل را دربر می گیرند و تا اعماق ساحل ، نفوذ می کنند، موجهای فرهنگی هم باید این گونه باشند ، حال هر قدر این موجها عظیم تر باشند فضای بیشتری از ساحل را تحت تأثیر خود قرار داده و تأثیرات آنها دائمی تر و قویتر است بطوری که گاه این موجها می توانند منازل مسکونی اطراف ساحل را تخریب کنند . موج فرهنگی هم بایستی ضمن تأثیرگذاری عمیق و گسترده ، بنیان های غلط و منحرف  موجود را نیز تخریب نماید تا بدنبال آن ، پیام های صحیح و منطقی خویش را جایگزین  سازد ، و برای این امر ، اقدامات و روش هایی وجود دارد که با توجه به فرصت این نوشتار، به بعضی از اهم آن اشاره می کنیم :

۱- ۳-۳ـ بسترسازی مناسب :

اولین گام جهت ایجاد یک موج فرهنگی ( تبلیغی ) ، ایجاد زمینه و بستر مناسب ،  برای اجرای این برنامه است . اصولاً هر طرح فرهنگی ، نیاز به زمینه  سازی و فراهم  نمودن مقدمات دارد که این زمینه سازی و ایجاد بستر باید متناسب با اهداف این حرکت باشد ، هرقدر این موج وسیعتر و عمیق تر باشد ، مقدمات آن هم بیشتر خواهد بود مثلاً برای ایجاد یک موج فرهنگی جهت کمک به محرومان در سراسر کشور در استانه سال  جدید تحصیلی بایستی از تمام امکانات و ابزارها اعم از رسانه ها ، مطبوعات ، منبرها و سخن